‍ رساله راحة الارواح

كتاب رساله راحة الارواح/ راحت ارواح و سرور قلوب در ترانه ای است كه نی خامه را در آهنگ ثنایش از دل برآید. آسایش نفوس و رامش روان در نغمه كه عندلیب ناطقه را در شاخسار حمدش از سینه درآید. آری، ... فسانه های عجب باشدم به یاد اما ... فسانه ای كه غم از دل برد فسانه توست.

 

 

كتاب رساله راحة الارواح/ راحت ارواح و سرور قلوب در ترانه ای است كه نی خامه را در آهنگ ثنایش از دل برآید. آسایش نفوس و رامش روان در نغمه كه عندلیب ناطقه را در شاخسار حمدش از سینه درآید. آری، ... فسانه های عجب باشدم به یاد اما ... فسانه ای كه غم از دل برد فسانه توست.

راحة الارواح نیز در موقعیت و مناسباتی مشابه آنچه شرح داده شد، شکل گرفته است. هدف از تألیف این کتاب آن بوده که وقتی فتحعلی شاه به بستر خواب می‌رود، برای وی خوانده شود تا با آرامش به خواب رود. از این‌رو مؤلف بخش‌های مختلف را «راحة» نامیده است. وی در مقدمۀ کتاب می‌نویسد این پادشاه همیشه در اندیشۀ گیتی‌گشایی و مملکت‌آرایی است و «پیوسته همچون بخت خود بیدار است» و هیچ‌گاه خواب را در دیدۀ حق‌بینش راه نیست. مؤلف در ادامه می‌نویسد که «قرعۀ فال به نام من بندۀ جان‌نثار، محمدصادق مروزی وقایع‌نگار برآمد. از این‌رو «حکایتی چند نگاشتم و ترتیب رساله را به یک افتتاح و بیست‌وهشت راحت و اختتامی داده مسمی به راحة الارواح نمود با این امید که باعث راحت و آسایش پادشاه جم‌جاه اسلام‌پناه گردد».

سبک داستان‌پردازی وقایع‌نگار بیش و پیش از آنکه متأثر از ادبیات مکتوب و رسمی ما باشد، شبیه داستان‌گزاران سنتی ایران است. سبک او وجوهی از نقالی و مجلس‌گویی را به صورت توأمان با خود دارد. چگونگی آغاز کلام وقایع‌نگار شباهتی کامل با شیوۀ سخن در مجلس‌گویی به‌ویژه در سنت شیعی دارد. وقایع‌نگار در آغاز کلام خویش خطبه‌ای عربی نقل و سپس داستان اصلی را روایت می‌کند. از سوی دیگر یکی از ویژگی‌های داستان‌گزاری سنتی اعم از نقالی، مجلس‌گویی و پرده‌خوانی «مسئلۀ تداعی معانی و خواطر در شیوۀ بیانی» است. این ویژگی در روایت وقایع‌نگار نیز کاملاً نمایان است. از دیگر ویژگی‌های این سبک، زبان خاص آن است که حد فاصل زبان سادۀ گفتاری و زبان خواص است. این ویژگی نیز در داستان‌پردازی وقایع‌نگار مشهود است.

از این کتاب دو نسخۀ خطی وجود دارد؛ یکی در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شمارۀ ثبت 4236 با 185 برگ و دیگری در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی با شمارۀ ثبت 689 با 159 برگ.

 

فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:

یادآوری

پیش‌گفتار

رسالۀ راحة الارواح

محمدصادق وقايع نگار، رساله راحة الارواح، به کوشش محمد جعفری قنواتی،  ۲۳۷+۲۶ صفحه، قطع: رقعی، بها: 140000 ريال، 1396.