ثبت ملی آیین «گِل‌مالی» در شانزدهمین اجلاس پیرغلامان

 

رییس شورای هیئات مذهبی کشور از ثبت ملی آیین عزاداری سنتی «گل‌مالی» مردم لرستان در آیین اختتامیه شانزدهمین اجلاس بین‌المللی پیرغلامان حسینی خبر داد.

حجت‌الاسلام روح‌الدین دریکوند در گفت‌وگو با ایسنا منطقه لرستان، گفت: از فعالیت‌های کمیته تشکل‌های دینی و هیئت‌های مذهبی، به هماهنگی هیئت‌های مذهبی و تشکل‌های اقوام و مذاهب در استان، پیگیری و شناسایی گروه‌های مؤثر در تجمیع و تشکیل هیئت‌های مردمی برای استقبال، شناسایی و جذب نیروهای معتمد و خدوم استانی برای حضور در شانزدهمین اجلاس بین‌المللی پیرغلامان حسینی اشاره کرد.

وی راه‌اندازی تیم‌ها و گروه‌های مؤثر و خودجوش برای تبلیغ و توسعه مفهمومی اجلاس پیرغلامان، دعوت از مداحان استانی و کشوری برای شرکت در این اجلاس را از دیگر فعالیت‌های کمیته تشکل‌های دینی و هیئت‌های مذهبی عنوان کرد.

رییس شورای هیئات مذهبی کشور در ادامه عنوان کرد: در شانزدهمین اجلاس بین‌المللی پیرغلامان حسینی کمیته‌ای جهت معرفی آیین گِل‌مالی عزاداری سنتی مردم لرستان تشکیل شده که در این راستا در روز اختتامیه اجلاس، دسته‌جات و هیئت‌های عزاداری لرستان در حالی‎که خود را گل‌مالی کرده‌اند وارد اجلاس شده و این آیین سنتی استان ثبت ملی خواهد شد.

 

نگاهی به آیین گل‌مالی

هر ساله آیین‌های گِل‌مالی و چمرانه هم‌زمان با عاشورای حسینی در خرم‌آباد برگزار می‌شود و مردم این شهر اوج عزای خود در شهادت امام حسین(ع) را با اجرای این آیین‌ها به نمایش می‌گذارند.

آیین گِل‌مالی مردم خرم‌آباد و برخی شهرهای استان لرستان از جمله کوهدشت که آیینی به یادگار مانده از پیشینیان قوم لـُـر است.سال‌هاست که اوج غم و اندوه این مردم ولایتمدار را در عزای سیدالشهدا نشان می‌دهد.

برای برگزاری آیین گل مالی مردم عزادار خرم‌آباد هم‌زمان با عصر تاسوعا، حوضچه‌های بزرگ سه تا شش متری را آماده کرده و خاک رس نرم را در میان این حوضچه به‌صورت گنبدی جمع‌آوری می‌کنند.

دور تا دور این حوضچه را با گلاب تزیین کرده و مردم عزدار نیز شمع استغفار و طلب حاجت خود را با فرا رسیدن شب، در اطراف حوضچه روشن می‌کنند.

صبح روز عاشورا، پیش از طلوع آفتاب، خاک رس با گلاب‌ها مخلوط شده و گلی نرم و یک‌دست حاصل شده، گلی که با حاجات و استغفار عزادارات آمیخته شده و بر پیکر آنها نقش می‌بندد.

جوانان هیئت‌های عزادار نیز پیش از طلوع آفتاب با پوشیدن لباس مشکی در کنار حوضچه حاضر می‌شوند و به نوبت در این حوضچه غلطیده و سر و صورت را با گل می‌پوشاند.

بسیاری از مردم از جمله سالمندان، زنان و کودکان نیز که امکان غلطیدن کامل آن‌ها در حوضچه گل وجود ندارد، هریک با بر دست داشتن کاسه‌ای کوچک، در کنار حوضچه حاضر می‌شوند و از گل باقی مانده برای اهل خانواده به خانه می‌برند تا به سر و صورت و شانه‌ها بزنند.

همچنین در کنار این حوضچه، فردی مشغول گل مالی کودکان با پنجه گل مالی شده است به این صورت که پنچه گل اندود خود را به یاد دستان قمر بنی هاشم(ع) به پشت کمر کودکان زده و نقش پنجه بر لباش آنان نقش می‌بنندد.

«گِل مالی»، آیینی به یادگار مانده از پیشینیان قوم لـُـر است که مردم خرم‌آباد در مواقع مصیبت از دست دادن عزیزترین افراد انجام می‌دهند و شور مراسم گِل مالی در روز عاشورای حسینی و عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) دیده می‌شود که مردم این شهرستان از روزها قبل از عاشورا خود را برای این مراسم آماده می‌کنند.

روز قبل از عاشورا عده‌ای از جوانان هیئت اقدام به جمع‌آوری هیزم برای بر پا کردن آتش می‌کنند و در صبح عاشورا عزاداران حسینی که در گِل می‌افتند به دور آتش جمع می‌شوند تا از سرما حفظ شوند.

بعد از خشک شدن، عزاداران با اشعاری ازجمله «این بدن از کیست که سر ندارد ـ عزیز زهرا است کفن ندارد، زاده زهراست، عزیز زینب بی‌کس و یاور صحت ندارد» شروع به سینه‌زنی می‌کنند.

سینه‌زن‌ها دسته‌دسته گرد هم می‌آیند، با سینه زدن دسته‌جات گردوغباری به آسمان بلند می‌شود و روی چهره همه عزاداران حسینی می‌نشیند که غم و ماتم از چهره یک‌یک عزاداران حسینی دیده می‌شود.

یادآور می‌شود، عزاداری مردم لرستان در سال‌های دورتر به‌گونه‌ای بود که تکیه و خیمه‌هایی بر پا می‌کردند و کنار آن شهادت امام حسین(ع) را روایت می‌کردند و در روز عاشورا گِل بر شانه‌ها و سر می‌گذاشتند و آتش که به‌منزله پاکی و روشنایی بر زمین است را بر پا و شروع به چمری زدن و مُویه‌خوانی می‌پرداختند.

منبع: ایسنا