درگذشت "فرانسوا وُلتِر" فیلسوف فرانسوی (1778م)

فرانسوا ماری آروئه معروف به ولتر، نویسنده نام‏آور فرانسوی در 21 نوامبر 1694م در پاریس به دنیا آمد. وی در محیطی تحصیلات خود را ادامه داد كه آزادی اندیشه تا قعر لذات جسمانی مجاز شمرده می‏شد. با این حال وی ذوق ادبی خود را در سرودن هجویاتی علیه برخی مقامات حكومت به كار گرفت و به همین علت به زندان افتاد. هرچند ولتر پس از یازده ماه زندان بر اثر كوشش دوستانش آزاد شد اما در استحكام و مقاومت روحی وی خللی ایجاد نگردید و باز كار را شروع كرد و در نتیجه برای بار دوم به زندان افتاد. با این حالْ آزادی وی از زندان برابر با تبعید او از فرانسه گردید و ولتر راهی انگلستان شد. او سالیانی در انگلستان اقامت گزید و پس از مطالعه و آشنایى با برخی متفكران آن سامان، در گوشه ‏ای به انتشار آثار خود پرداخت. ولتر در آثار خود، انسان را به تامل و تردید و سنجش می‏ كشاند. خرافات و موهومات را خوار می‏ شِمُرَد و واعظان یاوه‏ گو و متشرعان نادرست را به بادِ مسخره می‏گیرد. او ظلم و قساوت و تبعیض را رذیلت می‏دانست و حكومت جور و اجحاف را منشأ مفاسد اخلاقی می‏شمرْد. ولتر با زبردستی و ظرافت تمام توانسته است با گرداندن كلام از صورتی به صورت دیگر، طنز آمیزترین تاثیر را به نوشته‏ های خود بدهد. تعبیرات وی همیشه شیرین و ماهرانه و بی‏تكلّف است. به همان اندازه كه اثر قلمش نوربخش است، طنزهایش ویران‏گر است. هم‏چنین ایجاز و وضوح، خصوصیتی است كه در همه نوشته‏های او وجود دارد. مذهب واقعی او تقوایى آمیخته با وجدان و براساس اغماض مذهبی بود. وی به امور ماوراء الطبیعه، جز به قدرت الهی به چیزی عقیده نداشت و مذهب كاتولیك را سدی برای تجلی روح بشر می‏پنداشت. ولتر كه به آزادی اندیشه و بیان و اصول حقوق انسانی پای‏بند بود، مصلح و پیشوای جامعه و یكی از اركانی معرفی شد كه برای انقلاب فرانسه كه یازده سال پس از مرگش به وقوع پیوست، آماده كرد. شیوه انشاء ولتر ممتاز بود. هیچ كس روشن‏تر، زیباتر و صحیح‏تر از وی به زبان فرانسوی ننوشته است و نه تنها در نثر، بلكه در شعر نیز از ظرافت طبع برخوردار بود و هم‏چنین به عنوان تراژدی‏نویس بزرگ زمان شهرت داشت. ولتر در سال 1755م ساكن ژنو شد و از آن زمان به بعد، خانه او، كانون علم و ادب اروپا گردید. از ولتر آثار متعددی برجای مانده كه فرهنگ فلسفی، تاریخ پتر كبیر، ساده دل و ژول سزار از آن جمله است. فرانسوا ولتر سرانجام در 30 مه 1778م به علت خستگی و كار زیاد در 84 سالگی درگذشت. او معتقد بود كه بهترین كشور، كشوری است كه در آن فقط قانون حكومت كند گرچه تصور می‏ كرد چنین كشوری وجود ندارد. هم‏چنین این جمله از اوست. اگر خدا نباشد باید آن را اختراع كرد.