صابئین / سید حسن تقی زاده

 

صابئین که اسامی مختلف این قوم و فرقۀ دینی عبارتست از صابة البطایح – ماندائی – مغتسله – ناصوری، و ما از ان میان اصطلاح قرآن را اختیار کرده آنها را به اسم صابئین خواندیم – امروز قومی است که به نام «صبّه» نامیده می شود. در این موضوع باید به فرق بین قوم و دین توجه داشت. دین صابئی به شکل معروف فعلی و قرون بعد از قرن دوم مسیحی نوعی از انواع گنوستیک (عرفان مسیحی) بود که اشکال مختلف آن در عراق و شامات یعنی بابل و جزیره و سوریه (به معنی وسیع آن ) و اردن و در بعضی ممالک مجاور و روم شرقی هم در قرون بلافصل بعد از مسیح انتشار داشت و معروفترین آنها در نوشتجات مؤلفین اسلامی مرقیونیها و باردیصانی ها بودند. انواع دیگر آن عبارت بود از اوفیت های مارپرست و الکسائی ها و ابیونی ها، و از مهمترین آنها بازیلیدی ها و والنتینی ها است و مخصوصاً «اسنی» ها که حالا به واسطۀ اکتشاف طومارهای بحر میت و قُمران جلب توجه خاص محافل علمی را کرده است. این جانب سی فرقه از این گنوستیک را در خطابل خود در باب مانی که منتشر شده شرح داده و شمرده ام.

یغما، سال دوازدهم، خرداد 1338 شماره 3 (پیاپی 131)

 

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی