اخبار

سنایی؛ کورسو شمعی که خورشید شدسنایی یکی از ستارگان درخشان آسمان شعر فارسی و از چهره‌هایی است که تحولی چشمگیر در محتوای آن پدید آورد، چندان که شاعران بزرگ بعد از او از سبک و شیوه‌اش پیروی کردند. دفتر شعر او را می‌توان به دو قسمت کاملا متمایز تقسیم کرد.

اقبال لاهوری هرچند در میان ما ایرانی‌ها بیشتر با شعرش شناخته می‌شود اما نباید جایگاه فلسفی او را نادیده گرفت. چنانچه محمد بقایی ماكان، نویسنده و مترجم می‌گوید اقبال لاهوری را باید فیلسوف دانست؛ فیلسوفی كه یك چشم به شرق و زمینه‌های فرهنگی آن داشت و چشمی دیگر را به غرب و آموزه‌های فكری‌اش دوخته بود. بقایی ماكان، مترجم كتاب «بازسازی اندیشه دینی در اسلام» است. این كتاب از مهم‌ترین آثار نواندیشان دینی معاصر در جهان اسلام محسوب می‌شود.

در بررسی ویژگی‌های شب یلدا گفت: شب تولد میترا یا مهر از خدایان ایران باستان بوده که در حقیقت اولین نشانه‌های خداپرستی در بین همه ایرانیان به شمار می‌رود. این سنت نشان می‌دهد که بالاتر از سیاهی، سپید است و این امید همیشه در دل ایرانیان شعله‌ور بوده است و از بین هزاره‌ها هم در این مرز پرگوهر دوام آورده است.

با وجود اینكه درباره اقبال لاهوری از حدود یك قرن پیش فراوان گفته و نوشته‌اند و حتی منتقدان بزرگ ادب فارسی او را «مولوی عصر» خوانده‌اند و از میان ستاره‌های ادبی نسل پیشین مورد ستایش دهخدا، ‌محمدتقی بهار، تقی‌زاده، ‌مینوی، معین و ‌نفیسی قرار گرفته است و به همین ترتیب در میان چهره‌های ادبی نوظهور نیز چهره‌های شاخصی مانند اخوان ثالث، نصرت رحمانی، سیمین بهبهانی، نادرپور و دیگران او را از منظر ادبی و ایران دوستی ستوده‌اند، اما همچنان اقبال آنچنان كه باید و شایسته است شناخته نشده است.

تردیدی نیست كه پاسداشت زبان فارسی، این میراث فرهنگی گرانقدر و یكی از مهم‌ترین اركان هویت ایرانی امری بسیار ضروری است، زیرا سبب پیوند تیره‌های گوناگونی می‌شود كه در این سرزمین سر می‌كنند. از این رو می‌توان آن را شیرازه‌بند كتاب جامعه ایرانی دانست.

برای رسیدن به دلیل نقدناپذیری جامعه ابتدا باید اصطلاح نقد را مورد بررسی قرار داد. نقد در لغت یعنی جدا كردن سره از ناسره و همچنین به معنای پول و سكه است. حافظ هم وقتی می‌گوید: «نقدها را بود آیا كه عیاری گیرند» توجه به همین معنا دارد ولی در اصطلاح یعنی بحث كردن و صحبت كردن در خصوص موضوعی كه برای تحلیل و بررسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. بنابراین كسی كه به عنوان منتقد موضوعی را مورد بحث قرار می‌دهد قرار بر این نیست كه تنها به ایرادات آن موضوع توجه كند بلكه نیك و بد یك مساله را توامان مورد بررسی قرار می‌دهد زیرا چنان كه گفته شد نقد یعنی جدا كردن سره از ناسره ولی در جامعه ما این مساله فراموش شده است یا مورد توجه قرار نمی‌گیرد به این معنا كه غالب منتقدان گمان می‌كنند كه در بررسی یك موضوع یا تجزیه و تحلیل یك مساله تنها باید به معایب و ایرادات آن توجه كرد، حال آنكه وقتی موضوعی در مرتبه نقد قرار می‌گیرد یعنی اینكه آن موضوع اصولا در حد بررسی و توجه است.

در کشوری زندگی می‌کنیم که دارای فرهنگی غنی و پربار است، کشوری که بزرگ‌ترین عالمان و برجسته‌ترین هنرمندان و سخنوران را به حوزه ادب و فرهنگ و پهنه معارف بشری عرضه داشته است؛ مردان نام‌آوری که از محکم‌ترین پایه‌های بنای معرفت بشری به‌شمار می‌آیند و عظیم‌ترین بخش این فرهنگ در همه ابعاد گسترده خود از فلسفه و کلام و نجوم گرفته تا شعر و نقاشی و معماری و خط و تذهیب از نام آنان اعتبار می‌گیرد؛ اندیشمندان و هنرمندانی که اسلاف‌شان در سده‌های پیش از اسلام نیز آثار چشم‌نواز و تأمل برانگیزی از خود به یادگار گذاشته‌اند که در مجموع عنوان میراث فرهنگی کشور به خود گرفته است.

محمد بقایی ماکان که به‌تازگی یک فرهنگ سه‌زبانه تألیف کرده، می‌گوید در «فرهنگ معین» و «لغت‌نامه دهخدا» مفاهیم امروزیِ زبان ذکر نشده است. این مترجم و پژوهشگر اظهار کرد: فرهنگی با عنوان «فرهنگ سه‌زبانه ماکان» تدوین کرده‌ام. این فرهنگ به زبان‌های فارسی،‌ انگلیسی و عربی در یک جلد تألیف شده و در انتشارات اقبال در دست چاپ است. فرهنگ دارای تقریبا 25 هزار مدخل است که معادلات، مترادفات و مشتقات هر واژه را نیز شامل می‌شود.