اخبار

ارتباط میان فلسفه و علوم دقیقه، لزوم توجه به علوم انسانی در دانشگاه‌های صنعتی و مهندسی، توجه به خودباوری و رهایی از خودباختگی علمی‌ـ فرهنگی، روند نزولی دانشگاه‌ها در توجه به ارزش‌های علمی و پایین آمدن کیفیت مدیریت علمی نسبت به گذشته و لزوم توجه به هویت ملی و میراث فرهنگی، مباحثی هستند که در سالهای اخیر بارها استاد گلشنی تذکر داده است.

پرداختن به فلسفۀ علوم انسانی بدون طرح بحث از فلسفۀ علم امکان پذیر نیست. هیدگر هرچند به صراحت به فلسفۀ علوم انسانی ورود نکرده است، با توجه به ایده هایی که در باب فلسفۀ علم طرح کرده و نیز از طریق تتبع در مطاوی برخی آثار و درس گفتارهای وی، امکان طرح پرسش از فلسفۀ علوم انسانی وجود دارد. با عنایت به مناقشاتی که پدیدارشناسی هرمنوتیکی هیدگر درحوزۀ علم ایجاد کرده است

فلسفه علم از زمان پیدایش خود در ابتدای قرن بیستم همواره با این سوال مواجه بود که دقیقا به چه حوزه ای در علوم تجربی باید بپردازد و مسائل و دغدغه های آن چیست؟ از جمله مواردی که واژه«فلسفه»به صورت «مضاف»به کار می‏ رود، در خصوص اصطلاح «فلسفه علم» می‏ باشد. در مورد اینکه ماهیت فلسفه علم چیست، جان لازی در کتاب«درآمدی تاریخی به فلسفه علم» چهار دیدگاه را مورد نظر قرار داده است.

تحولات علمی که پس از قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی با ظهور دانشمندانی نظیر گالیله، نیوتن و کپلر آغاز شد و بعدتر در قرن بیستم با هایزنبرگ و انیشتین ادامه پیدا کرد فهم انسان از جهان را به صورت بنیادینی تغییر داد.

یکی از تلاش هایی که در حوزه فلسفه طب صورت گرفت، تعمیم آموزه های فلسفه علم به حوزه پزشکی بود. در این زمینه آثار توماس کوهن بیشتر سایر فلاسفه علم مورد عنایت قرار گرفت و تلاش شد بر اساس مفاهیم پارادایم، بحران پارادایمی،انقلاب پارادایمی، و وضعیت پزشکی در جهان امروز فهم شود. پزشکی امروز یک پارادایم است و این پارادایم اکنون دچار بحران شده است. دو نشانه اصلی این بحران یکم، اقبال بیماران به طب مکمل، و دوم در گرفتن بحث های فلسفی و اخلاقی در جامعه پزشکی هستند.

تحلیل هوسرل از فیزیک گالیله ای که موضوع این مقاله است، در کتابی از او که عنوانش را می توان به بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی ترجمه کرد، آمده است. ترجمه دیگر این عنوان، که بیشتر به مفهوم عنایت دارد تا به لفظ، بحران علوم غربی و پدیدار شناسی استعلایی است. هوسول از واژه «اروپایی» مفهوم جغرافیایی آن را در نظر ندارد، بلکه این واژه در نظر او مفهومی تاریخی دارد و به «جهان غرب» به مفهوم صحنه ای که یک تحول فکری واحد و مداوم بر آن رخ داده است،اشاره می کند.

ارتباط میان فرآورده های عقلی ودینی همیشه یکی از مباحث مهم فیلسوفان بوده است.در دوره اسلامی به طورمشخص رسائل وکتاب هایی را سراغ داریم که منحصرا به این موضوع پرداخته اند . دردوره جدید نیز این بحث همچنا ن بازار گرمی دارد. این مقاله در بحثی تاریخی به این نتیجه می رسد که هر تصوری از چهار مفهوم علم، فلسفه، دین وکلام داشته باشیم ، نمی توانیم استقلال هیچ یک از آنها را انکارکنیم .به نظر نویسنده دراین مقوله آن چه از همه مهم تراست، نه توافق های احتمالی سطحی ، بلکه حفظ امکانات گفت وگو میان این مفاهیم است.

تعریف بسنده‌ی فلسفه‌ی علم بسیار دشوار است؛ این دشواری دلایل فراوان دارد و بی‌تردید برخی از این دلایل به ابهام فی‌نفسه‌ی فلسفه و علم در مقام دو فعالیت ویژه‌ی انسانی باز می‌گردد. فلسفه‌ی علم به‌مثابه یک مفهوم شاید حشوی زائد به نظر آید زیرا از حیث تاریخی مضاف‌الیه از دل مضاف برآمده است، اما بی‌تردید فلسفه‌ی علم به‌مثابه شاخه‌ای متمایز و رشته‌ای آکادمیک حاوی معنایی درخور و بایسته‌ی خود است و می‌توان تاریخ آن را از انتهای قرن نوزدهم پی گرفت. در انتهای قرن نوزدهم برخی دانشوران شروع به سازمان‌دهیِ رسمی و تثبیت فلسفه‌ی علم به عنوان قلمرو مستقلی برای مطالعه کردند.

محمد حسین ملایری، دبیر کل کانون ایرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت و استاد مدعو دپارتمان‌های فلسفه‌ علم دانشگاه‌های تهران و قم، از معدود اندیشمندانی است که از منظری قاره‌ای به مطالعات علم پرداخته‌است. از ملایری اثری نیز در همین باب به چاپ رسیده است تحت عنوان «فلسفه‌ علم پدیدار شناسی هرمنوتیک» که به نوعی رساله‌ دکترای او نیز محسوب می‌شود؛ ملایری این کتاب را در سال 1390 با مقدمه دکتر حسن روحانی و پرفسور پاتریک هیلان منتشر ساخت. در گفت و گویی که پیش رو دارید، برخی از محورهای اصلی اندیشه‌ ملایری در مورد فلسفه‌ علم و نسبت آن با گرایش‌های تحلیلی و قاره‌ای مورد پرسش قرار گرفته‌اند.