اخبار

علی‏ اکبر دهخدا را با صوراسرافیل و چرند و پرند می‏ شناسیم و با لغت‏ نامه، حاصل زحمت عمرانه او. او با گذاشتن عمر بر تحقیق و تتبع و تدوین اثری ارزشمند و سترگ چون لغت‏ نامه پیوند میان فرهنگ و پرورش و سیاست را به خوبی نمایاند. روش و منش دهخدا نشان داد که همه راه ‏ها به سیاست ختم نمی ‏شود و گاه زبان فرهنگ گویاتر است و مفیدتر.

علامه علی اکبر دهخدا، ادیب، شاعر و سیاستمدار ایرانی، سال 1257 خورشیدی در تهران متولد شد. هنگامی که دهخدا 10 ساله بود پدر وی درگذشت و دهخدا با توجه مادر خود به تحصیل ادامه داد. با افتتاح مدرسه سیاسی در تهران، دهخدا در آن مدرسه مشغول تحصیل شد. او در همین ایام به یادگیری زبان فرانسه نیز پرداخت. هنگامی که معاون الدوله غفاری به سفارت ایران در بالکان منصوب شد، دهخدا را با خود به اروپا برد. دهخدا در اتریش، زبان فرانسه و معلومات جدید را تکمیل کرد.

فرهاد طاهری درباره آشنایی‌اش با محمد دبیرسیاقی که مدت کوتاهی است درگذشته است، اظهار کرد: درست است که من همشهری دبیرسیاقی بودم، اما از دوران جوانی از قزوین خارج شدم و در تهران زندگی می‌کردم؛ با دبیرسیاقی هم در تهران حشر و نشر داشتم، آن‌ هم زمانی که استاد مرجع‌شناسی ما فردی به نام ستوده بود و ما را به عنوان نمونه‌خوان چاپ اول لغت‌نامه دهخدا، به همکاری دعوت کرد که در این کار با دبیر سیاقی همکاری کردیم.

در دوره اول مجلس شورا برای وکلا شهریه ای پیش بینی نشده بود. وقتی خواستند مبلغی مقرری به نام ایشان تصویب کنند برخی با آن مخالفت ورزیدند. از جمله مرحوم میرزا علی آقای تبریزی وکیل مشهد (پدر دکتر مهدی آذر) بود که صریحاً دریافت مزد کار وکالت را موافق شریعت نمی دانست. در دوره های دوم و سوم و چهارم میزان شهریۀ ایشان به دویست تومان رسید. در مجلس مبلغ یکصد تومان بر آن افزودند. معدودی از وکلا که با این اضافه پرداخت مخالف بودند، از دریافت سهم خویش خودداری کردند.

شاید بیشتر خوانندگان گرامی آگاه باشند که از جمله کارهای با ارج استاد علامه علی اکبر دهخدا کتاب امثال و حکم اوست که در چهار مجلد بزرگ به قطع رحلی مشتمل بر 2076 صفحه متن و 180 صفحه فهارس و به تقریب سی هزار عنوان مثلی و حکمی و زبانزدی و اصطلاحی و کنایه ای و نزدیک ده هزار مثل یا حکمت و کنایه و اصطلاح که به عنوان نظیر و مرادف آمده و عنوان نیافته است و سرانجام با حدود دوازده هزار مورد استنادی به شعر شاعران یا نوشتۀ نویسندگان معتبر، در فاصلۀ سالهای 1308 تا 1311 هجری شمسی در طهران چاپ شده است

سطور ذیل در سرگذشت دهخدا به قلم سید حسن تقی زاده است که به خواهش دکتر محمد معین اختصاصاً برای مجلد مقدمۀ لغتنامۀ دهخدا نوشت و در آن کتاب به چاپ رسید. علت اینکه مرحوم معین از تقی زاده خواست که شرح حالی از دهخدا بنویسد به واسطۀ قدمت اطلاعات تقی زاده نسبت به احوال دهخدا بود که از سال 1325 قمری میان آنها آشنائی به وجود آمده بود و از تصادف روزگار گوشه ای از سختیهای زندگی را با هم گذرانیدند. لذا این مقاله را از باب احتوا بر اطلاعات لازم جهت تحقیق در سرگذشت دهخدا نقل می کنیم.

در موزه هگمتانه همدان، مجموعه‌ای بسیار نفیس از سنگ‌نوشته‌ها و سنگ قبرهای دوره اسلامی از دوره‌های تاریخی مختلف (سده ششم تا دوره قاجار) متعلق به همدان و برخی شهرها و مناطق اطراف آن وجود دارد. اخیراً اطلاع یافتم که گویا استاد عبدالله قوچانی شماری از کتیبه‌های این مجموعه را در قالب کتابی، بازخوانی کرده و قصد انتشار آن را دارند.

«علی اکبر دهخدا» ادیب، لغت‌شناس، شاعر و سیاستمدار ایرانی، در حدود سال 1257 هجری شمسی در تهران متولد شد. پدرش «خان باباخان» پیش از ولادت وی از قزوین به تهران آمد و در این شهر اقامت گزید. هنگامی که دهخدا 10ساله بود پدر وی وفات کرد و او با توجه مادر خود به تحصیل ادامه داد.

ساعت 5/6 بعد از ظهر روز دوشنبۀهفتم اسفند ماه 1334 خورشیدی شمع حیات استاد دهخدا از تندباد مرگ فر نشست. خطابۀ زیرین در مجلس تذکری که به مناسبت نخستین سال درگذشت آن فقید سعید در منزل آن مرحوم برپا شده بود خوانده شد، شاید خوانندگان ارجمند در آن با احساسات شاگردی استاد از دست رفته بیش از همه چیز روبرو باشند.

با پیروزی انقلاب مشروطه، روزنامه نگاری از انحصار دربار خارج شد و شیوۀ متکلف آن در انزوا قرار گرفت. به این ترتیب هم زمان با خارج شدن زبان به عنوان ابزار قدرت از سلطۀ دربار، آزادی بیان نیز دوران کوتاه درخشش خود را آغاز کرد