اخبار

محمد بقایی ماکان، پژوهشگر و تاریخ‌پژوه گفت: در همه جشن‌های کهن مانند نوروز، یلدا، سده و... اندیشه‌های متعالی حضور و وجود دارد که بر این اساس می‌توان گفت که یلدا شب زایش نور یکی از این جشن‌ها بود که با روح ایرانی سازگاری داشته و به همین دلیل تاکنون بر جای مانده است. یلدا در ظلمانی‌ترین اوقات نیز سبب شده تا نشاط و سرزندگی از خانواده‌های ایرانی رخت برنبندد.

یک رویداد اخترشناختی است و با تناسب همراستایی زمین و خورشید، درازناترین شب سال است؛ و همچنین برای ایرانیان شبی شورانگیز است و با جلوه‌هایی مانند دیدار فامیل و خویشان و پیامدهای اجتماعی نیکو که جای سخن بسیار دارد.

علی بلوکاشی در کتاب «شب یلدا» این سنت دیرینه ایران را ریشه‌شناسی کرده است.

یک تاریخ‌نگار و محقق گفت: شب یلدا تنها یک مراسم نیست و یک مبدا فکری، فرهنگی بسیار عمیقی دارد.

انار میوه ایران و ایرانیان است، میوه‌ای به دیرینگی تمدن ایرانی، ایران رستنگاه و زادگاه انار است و ایرانیان از هزاران سال پیش با کاشت این میوه آشنایی داشته‌اند. چنان‌که شماری از شهرها و آبادی‌های انارخیز، در ایران به نام همین درخت موسوم شده‌اند. مثل اناران، انارک، انارو، انارستان، انارستانک، انارشیرین.

دهقان خردمند ایرانی سه هزار سال پیش‌تر راه‌حلی حكیمانه برای در دسترس داشتن آب ابداع نمود و آن را كاریز نامید با این فناوری كه در جهان باستان بی‌مانند بود كشاورزان ایرانی توانستند مقدار قابل‌توجهی از آب‌های زیرزمین را جمع‌آوری نمایند و در سطح زمین بیاورند و بسان چشمه‌های طبیعی آب آن در تمام سال بدون هیچ ابزار كمكی از درون زمین به روی سطح جاری نمایند. در باور دینی ایرانیان باستان چشمه‌ها و رودها و كاریزها مكان‌های بسیار مقدسی بودند؛ زیرا اسباب كشاورزی روی زمین را فراهم می‌كردند و به گفته اوستا [كتاب مقدس زردشت] جایی كه زمین شادمان‌ترین است، آنجاست كه كسانی از خداپرستان بیشترین غله را كشت كنند و بیشترین گیاه و میوه را بكارند.

شب یلدا/چله آیینی فرهنگی باستانی متعلق به ایرانیان است، اگر چه از سال گذشته در فهرست یونسکو به عنوان نوزدهمین میراث ناملموس ایران ثبت جهانی شده، اما سالیان دور و دراز است فراتر از مرز و جغرافیای منطقه ایران فرهنگی در گوشه‌گوشه جهان می‌شناسند و آوازه جهانی دارد.

رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی با توضیح درباره دو واژه «یلدا» و «چله»، ناگفته‌هایی را از این آیین مطرح کرد.

لحاف‌کرسی شده اسباب‌بازی‌مان و هرکدام از ما بچه‌ها سر زورآزمایی هم که شده، آن‌قدر می‌کشیمش سمت خودمان که دو پایه کرسی تا مرز دمرشدن بالا می‌آید و صدای خانم‌ بلند می‌شود که «چه می‌کنید؟ الان است که منقل برگردد.» انگار که نشنیده باشیم خانم‌ چه گفته است، منقل را طرف هم هل می‌دهیم و مراقبیم که برنگردد.

خورشید امسال در ساعت ۶ و ۴۳ دقیقه و ۲۲ ثانیه، هنگامه‌ای که سیاهیِ شبِ پنج شنبه ۳۰ آذر به سپیدی صبح جمعه می رسد، از برج «قوس» به برج «جَدی» تحویل داده می شود و «یلدا» بهانه ای ست برای همین لحظه، یعنی رسیدن به "خُرَم روز" و خورشید از همین روز بیشتر در آسمان می‌پاید و به مرور تا یکم تیر و چله تابستان بالنده‌تر می‌شود.