آشنایی با ایران شناسان / بائوسانى

1394/10/30 ۰۷:۵۲

الساندرو بائوسانى (alessandro bausani) خاورشناس، زبان‌شناس، دین‌پژوه و متخصص تاریخ عقاید و ادیان و ادبیات ملل ایتالیایی در سال ۱۹۲۱ در شهر رم به دنیا آمد. در رشته زبانهاى شرقى به تحصیل پرداخت و از پانزده سالگى آموزش زبانهاى فارسى، عربى، ترکى و اردو را آغاز کرد. در سال ۱۹۴۳ با گذراندن رساله‌‏اى راجع به «تحویل تاریخى نحو فارسى» به اخذ درجه دکترى نایل آمد.

الساندرو بائوسانى (alessandro bausani) خاورشناس، زبان‌شناس، دین‌پژوه و متخصص تاریخ عقاید و ادیان و ادبیات ملل ایتالیایی در سال ۱۹۲۱ در شهر رم به دنیا آمد. در رشته زبانهاى شرقى به تحصیل پرداخت و از پانزده سالگى آموزش زبانهاى فارسى، عربى، ترکى و اردو را آغاز کرد. در سال ۱۹۴۳ با گذراندن رساله‌‏اى راجع به «تحویل تاریخى نحو فارسى» به اخذ درجه دکترى نایل آمد.
بائوسانى زبان و ادبیات عربى را نزد پروفسور فرانسیسکو یلى، فارسى و ترکى را نزد پروفسور روسى، زبانهاى ایران پیش از اسلام، به‌ویژه پهلوى ساسانى را نزد پروفسور آنتونیو پالیارو، اردو را نزد دکتر ریاض الحسن، عبرى و زبان‌‏شناسى تطبیقى سامى را نزد پروفسور گیدى و پروفسور فورلانى، اسلام‌شناسى را نزد پروفسور گیدى، و تاریخ مسیحیت در شرق را نزد پروفسور ریچوتى فراگرفت.
بائوسانى به بیش از ۲۵ زبان آشنا بود؛ بدین معنى که می‌‏توانست با ۱۳ زبان حرف بزند و تحقیق کند و بنویسد و با ۱۲ زبان دیگر بنویسد و بخواند و ترجمه کند: آلمانى، اردو، اسپانیایى، اندونزیایى، انگلیسى، ایتالیایى، باسکى، بلوچى، بنگالى، پرتغالى، پشتو، ترکى، چکى، چینى، روسى، رومى، سندى، سنسکریت، سوئدى، فارسى، فرانسه، لهستانى، مالایایى، مالزیایی، نروژى، هندى و یونانى. وى قرآن کریم را به ایتالیایى بلیغ و روان ترجمه کرد و بر آن شرح و توضیحى نوشت. در زبان و ادبیات چینى و ژاپنى نیز در حد یک استاد متخصص آگاهى داشت.
از جمله صفات ممتاز بائوسانى، فروتنى، بی‌‏ریایى و سادگى بود که هیچ تشابهى با غرور و نخوت برخى خاورشناسان نداشت. او بارها درباره ابوریحان بیرونى، بابُر و علامه محمد اقبال لاهورى و نیز تاریخ خاورشناسى در ایتالیا و دانشگاههاى کراچى، حیدرآباد، سند پیشاور، لاهور، داکا و راجشاهى پاکستان سخنرانى کرد و مطالعات دقیقى درباره اقبال به عمل آورد و مقالات بسیارى راجع به شعر و فلسفه او نوشت و چندین اثرش را از زبان اردو به ایتالیایى ترجمه کرد. به همین علت مردم پاکستان حق‌‏شناسى و محبت خاصى نسبت به او می‌‏ورزیدند و هروقت به آن سرزمین سفر می‌‏کرد، از تعظیم و تکریمش فروگذار نمی‌‏کردند.
بائوسانى به زبان و ادبیات فارسى دلبستگى خاصى داشت و پس از اخذ دکترى، بلافاصله با عنوان معلم داوطلب فارسى در دانشگاه رم مشغول شد و بعدها در دانشگاه ناپل نیز به تدریس آن پرداخت. وى اندکى بعد از پایان جنگ جهانى دوم در مؤسسه ایتالیایى خاورمیانه و خاور دور (ایسمئو به ریاست پروفسور توچى)، عهده‌‏دار تدریس اسلام‌‏شناسى، تاریخ ایران، ادبیات فارسى و زبان و ادبیات اردو شد. در سال‌۱۹۵۱ معاون کرسى زبان و ادبیات فارسى دانشگاه رم و رئیس بخش برنامه‌‏هاى رادیویى ایتالیا براى ایران و افغانستان شد. در سال ۱۹۵۴ به اخذ درجه فوق دکترى در دو رشته مجزا نایل شد: تاریخ ادیان و مذاهب، و زبان و ادبیات فارسى. در ۱۹۵۷ کرسى استادى زبان و ادبیات فارسى در مدرسه عالى زبانهاى شرقى وابسته به دانشگاه ناپل به او تفویض شد و از سال ۱۹۶۲ تدریس رشته اسلامیات هم به او محول گردید.
پروفسور بائوسانى عضو تعدادى از مجامع علمى و ادبى در کشورهاى مختلف، از جمله «مجمع بین‌‏المللى علماى تاریخ ادیان» بود و در دایره‌المعارف اسلامى لیدن مقالات متعددى در موضوعات اسلامى نوشت. همچنین در دایرةالمعارف کاتولیک مقالات متعددى درباره ادیان شرق به قلم اوست. در کتاب تاریخ ادیان که جمعى از دانشمندان زیرنظر پروفسور نیکولا تورکى نوشته شده، همکارى کرد و فصل مخصوص به اسلام را نگاشت.
وى بارها کنفرانسهایى در دانشگاه تهران به زبان فارسى ایراد کرد و دهها کتاب، رساله و مقاله از خود به یادگار نهاد که از مهمترین آنهاست:
۱٫ ادیان ایران،۱۹۵۹٫
۲٫ تاریخ ادبیات ایران،۱۹۶۰، به زبان ایتالیایى که پروفسور یان ریپکا در تقریظ آن شرحى در مجله ادبى خاورشناسى آلمانى نوشته و حق او را ادا کرده است.
۳٫ تاریخ ادبیات پاکستان، ۱۹۵۸٫
۴٫ ایرانیان، این کتاب در تاریخ مختصر ایرانیان از دوران مادها تا عصر حاضر و همچنین از اوضاع فرهنگى و اقتصادى و تمدن به زبان ایتالیایى نوشته شده،‌۱۹۶۲٫
۵٫ دین اسلام، حاوى تاریخ مختصر اسلام و فرق و مذاهب آن و شرحى درباره احکام و اصول عقاید آن؛ مندرج در کتاب «تمدنهاى شرق» که در چهار مجلد به قلم گروهى از خاورشناسان نامى و متخصصان اروپایى نوشته شده و از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۲ به چاپ رسیده و در نوع خود در اروپا کم نظیر است. در جلد چهارم این کتاب درباره هنر کشورهاى مصر قدیم، بین‌‏النهرین، آسیاى صغیر، منطقه فرهنگى یونانى و رومى، ارمنستان، گرجستان، ایران باستان و ایران اسلامى، ترکیه، افغانستان، هند و پاکستان و… سخن به میان آمده است.
۶٫ تاریخ مختصر ادبیات فارسى، عربى، ترکى، اردو، مالزى، پشتو، بلوچى و کردى، مندرج در کتاب «اسلامیات».
۷٫ ترجمه قرآن با مقدمه مشروح، یادداشت‌ها و توضیحات (شامل: تاریخ نزول، شرح تدوین قرآن، سبک آیات، وضع عربستان در زمان بعثت، زندگانى پیامبر اکرم(ص)، تأثیر قرآن در ایجاد علومى از قبیل تفسیر و کلام، نفوذ قرآن در حیات مسلمانان، مندرجات قرآن همچون: الهیات، احکام و شرایع، اخلاقیات، تفسیرهاى مشهور، چاپهاى قرآن و ترجمه‌‏هاى معروف در زبانهاى اروپایى، مسأله اصالت متن قرآن و…
۸٫ ترجمه جاویدنامه اقبال لاهورى با شرح و تفسیر و مقدمه مفصل، ۱۹۵۲٫
۹٫ گلچینى از اشعار اقبال، ترجمه از فارسى و اردو به ایتالیایى، با حواشى مفصل،۱۹۵۶٫
۱۰٫ ترجمه رباعیات خیام،۱۹۵۶٫
۱۱٫ ترجمه اشعار ابن‌سینا، مشتمل بر ترجمه و شرح رباعیات و قصائد فارسى و عربى منسوب به بوعلى و مقدمه‌‏اى درباره زندگى او،۱۹۵۶٫
۱۲٫ ترجمه متون دینى زرتشتى، ۱۹۵۷٫
۱۳٫ سه رساله عرفانى اسلامى، مشتمل بر ترجمه و تفسیر معراجنامه منسوب به ابن سینا و رساله عقل سرخ سهروردى و یک رساله مالزیک تألیف عارف سوماترایى شمس‌الدین پسائى،۱۹۶۲٫
۱۴٫ افکار دینى جلال‌الدین بلخى رومى در مجله شرق جدید،۱۹۵۳٫
۱۵٫ تعریف سبک هندى در ادبیات فارسى در مجله آنالى،۱۹۵۷٫
۱۶٫ مقام استاد غالب در تاریخ شعر زبان اردو و ادبیات فارسى در هند، مجله اسلام،۱۹۵۹‌.
۱۷٫ دو قصیده از فروغ بسطامى و پسرش در ستایش پاپ که به مناسبت رسیدن هدیه‌‏اش براى امام جمعه به اصفهان فرستاد، سرودند و نسخه خطى آن در تصرف بخش شرقى آکادمى لینچى در رم است.
۱۸٫ یک نسخه خطى فارسى مربوط به سفارت حسین‌‏خان مقدم آجودان باشى در سال ۱۸۳۸و ۱۸۳۹٫
۱۹٫ دو اقتباس دینکرت از قرآن در مجله مطالعات شرقى،۱۹۵۶٫
۲۰٫ یادداشت‌هایى درباره بیدل در مجله آنالى،۱۹۵۴٫
۲۱٫ ترجمه کامل گلشن راز جدید، تألیف محمد اقبال با حواشى و توضیحات.
بائوسانى در جهان خاورشناسى مقام ارجمندى احراز کرد و پاره‌‏اى از آثارش را اهل‌‏‌‏‌‏ فن مطلقاًَ بدیع، بکر و بی‌‏نظیر می‌‏شمارند و ترجمه آن را به زبانهاى دیگر توصیه می‌‏کنند.
منبع: روزنامه اطلاعات