تحریر ایلامی کتیبۀ داریوش بزرگ در بیستون

1394/10/1 ۱۲:۱۰

در آغاز به قدرت رسیدن داریوش بزرگ، آشوب همه جای قلمرو پهناور هخامنشی را فرا گرفته بود و در هر گوشه ای فرمانروایی سر به شورش برداشته و مدعی پادشاهی شده بود. داریوش بسیار به خود می بالید که توانسته همۀ این آشوب ها را آرام کند، پس یادمانی بر کوه بیستون نگاشته و در آن با نگارۀ شاهان دروغین و کتیبه هایی به سه زبان ایلامی، فارسی باستان و بابلی و سه گونه از میخی این روزگار سخت و فتح بزرگ را برای آیندگان روایت کرده و تبارنامه و اندرزنامۀ خود را بدان افزوده است.

در آغاز به قدرت رسیدن داریوش بزرگ، آشوب همه جای قلمرو پهناور هخامنشی را فرا گرفته بود و در هر گوشه ای فرمانروایی سر به شورش برداشته و مدعی پادشاهی شده بود. داریوش بسیار به خود می بالید که توانسته همۀ این آشوب ها را آرام کند، پس یادمانی بر کوه بیستون نگاشته و در آن با نگارۀ شاهان دروغین و کتیبه هایی به سه زبان ایلامی، فارسی باستان و بابلی و سه گونه از میخی این روزگار سخت و فتح بزرگ را برای آیندگان روایت کرده و تبارنامه و اندرزنامۀ خود را بدان افزوده است.
یادمان بیستون به فرمان داریوش بزرگ، حدود 2535 سال پیش بر پیکرۀ کوه بیستون در نزدیکی کرمانشاه در بالای یک فرورفتگی تنگه مانند و در ارتفاع 66 متری نگاشته شده است. این یادمان شامل نگاره‌هایی است در وسط و کتیبه‌هایی که زیر نگاره‌ها (به فارسی باستان و ایلامی) و سوی چپ نگاره‌ها (به بابلی) و خرده کتیبه‌هایی که بالای سر و زیر پای هر نگاره ( در معرفی نام و تبار آن شورشی/ شاه دروغیب) نگاشته شده‌اند.
کتیبۀ بیستون شرح نبردهای داریوش در سرکوب شاهان دروغین، در سال نست پادشاهی او است. این نبردها از زبان خود داریوش به ترتیب تاریخی و در الگویی مشخص روایت می‌شود که در آن زمان و مکان نبرد و نام و تبار شاه دروغین و نام و تبار سرداری که داریوش به نبرد او می‌فرستد، ذکر می‌شود و گاه جزئیاتی مانند چگونگی شکنجه شدن شاه دروغین چگونگی گذر از رود و  ... نیز افزوده می‌شوند.
این کتیبه به سه زبان (ایلامی، بابلی و فارسی باستان)، و البته سه گونه از خط میخی] نوشته شده است. کتاب حاضر بررسی تحریر ایلامی آن است و بخش‌های زیر را شامل می‌شود.
پژوهش حاضر همچنین بررسی تحریر اسلامی کتیبۀ بیستون است.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
پیش‌گفتار
بخش یکم: دستور زبان ایلامی هخامنشی
. 1درآمد
. 2آواشناسی
. 3صرف
. 4نحو
بخش دوم: حرف‌نویسی، ترجمه و اختلاف تحریرها
بخش سوم: یادداشت‌ها
بخش چهارم: واژه‌نامه
علی یاری بابلقانی، سلمان، تحریر ایلامی کتیبۀ داریوش بزرگ در بیستون، تهران، مرکز، 280 صفحه، شمارگان: 800 نسخه، قطع: رقعی،  بها: 245000 ریال، 1394.
منبع: میراث مکتوب