پـنجـاهـمیـن سـالـگرد دستـگیـری اعضــای حــزب مـلل اســلامــی بــرگــزار شـــد مـوسوی بـجنوردی : در زندان دموکــرات شدم

1394/7/25 ۰۸:۳۸

پنجاهمین سالگرد دستگیری اعضای حزب ملل اسلامی روزپنج شنبه در محل مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضای آن برگزار شد.حزب ملل اسلامی سال 1344 توسط سید کاظم موسوی بجنوردی جهت براندازی رژیم شاه با مشی اسلامی و روش عملیات مسلحانه پایه گذار شد...

اکبر منتجبی:  پنجاهمین سالگرد دستگیری اعضای حزب ملل اسلامی روزپنج شنبه در محل مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضای آن برگزار شد.

حزب ملل اسلامی سال 1344 توسط سید کاظم موسوی بجنوردی جهت براندازی رژیم شاه با مشی اسلامی و روش عملیات مسلحانه پایه گذار شد. مدتی بعد با بازداشت یکی از اعضا و لو رفتن تشکیلات و عملیات ، یک به یک اعضا بازداشت شدند.با اعلام حکم اعدام برای کاظم موسوی بجنوردی و زندان های طویل المدت برای اعضای حزب توسط دادگاه نظامی روند ماجرا تغییر کرد. علما و مراجع نجف ، مشهد و قم نسبت به اعلام حکم های صادر شده اعتراض کردند و در نامه های جداگانه به شاه خواستار آزادی جوانان حزب ملل اسلامی شدند. مدتی بعد با افزایش فشارها، شاه حکم اعدام موسوی بجنوردی را شکست و او را به حبس ابد محکوم کرد.

اغلب اعضای آن همچون کاظم موسوی بجنوردی،  ابوالقاسم سرحدی زاده، میرمحمد صادقی، محمد جواد حجتی کرمانی، صنوبری، نیکوقدم ، یوسف رشیدی و... به حبس ابد و زندان های طولانی‌ مدت محکوم شدند.

روز پنج شنبه بعد از 50 سال، اعضای این حزب دورهم جمع شدند. زمان تاسیس حزب همه 20 ساله و 25 ساله بودند اکنون قدیمی های حزب 70 سالگی را ردکرده بودند. کمرها خمیده بود و برخی عصا بدست بودند.اغلب آنها با فرزندان خود آمده بودند. نسل جدید در کنار نسل قدیم نشستند. همه از آن روزها می گفتند. برخی از آنها در این سال ها به وزارت و وکالت رسیده بودند، برخی به مجاهدین خلق پیوسته بودند، برخی راهشان را از سیاست جداکرده بودند و برخی دیگر اجل مهلتی برای بیشتر زندگی کردن به آنها نداده بود. اما هرچه بود این جمع همه سر ذوق بودند.

پنج شنبه شب ، شبی بود به یاد 50 سال پیش. یادآوری این که چگونه جرقه تشکیل حزب زده شد، چگونه تشکیلات به صورت شاخه ای بارور شد و چگونه لو رفتن و در زندان به آنها چه گذشت. یکی از بایکوت اعضای حزب ملل در زندان توسط مجاهدین خلق سخن می گفت. دیگری به شکنجه ها و توپ بازی شدن میان چند شکنجه گر پرداخت. یکی شعرهای زندان را خواند که هنوز بعد از 50 سال آنها در دفترچه کوچکش حفظ کرده است. آن یکی از پرخوری هایش در زندان گفت و دیگران را به وجد آورد و یکی دیگراز واکنش علمای قم و نجف و مشهد سخن گفت و یادی کرد از نگرانی های امام خمینی درباره حکم اعدام کاظم موسوی بجنوردی. برخی به سکوت نشسته بودند و اشک می ریختند و خاطرات را مرور می کردند.  

فداییان اسلام بدون برنامه و تحلیل بودند

مراسم با سخنان کاظم موسوی بجنوردی رییس تشکیلات حزب ملل آغاز شد. او در ابتدا یادی کرد از تمام کسانی دیگر در این دنیا نیستند.بعد گویی دهه 40 رفته است. از شور و شوق و خلوص نیست و انگیزه های آن دوران سخن گفت و آنها را ارزشمند خواند.

وی گفت: « در آن دوران، عمده گروه های مبارز مارکسیست ها و کمونیست ها بودند. ما دنبال نجات ایران بودیم.آرمانی داشتیم که خط اسلام و دین در آن پررنگ بود. احساسات دینی نیرومندی وجود داشت و می بایست برای آن زمینه ای فراهم کنیم. در فکر این بودیم که ایران را نجات بدهیم و عوامل ترقی را فراهم کنیم.»

او با یادآوری برخی از حرکت های اسلامی ، پیش از تاسیس حزب ملل اسلامی گفت: « حزبی اسلامی با شمایل مدرن پیش از حزب ملل اسلامی وجود نداشت. عمدتا مبارزات گروه های مسلمان، به روش سنتی بود. بدون تحلیل بود. جنبه احساسات مذهبی آن بر روش ها و برنامه ریزی ها غالب بود.مثل گروه فداییان اسلام و ترورها و مبارزات آنها. اما در حزب ملل اسلامی، ما در کنار آرمانی که داشتیم برنامه و تحلیل هم داشتیم. روش های خاصی برای جذب نیرو داشتیم. خاطرم هست که وقتی این حزب با پرچم اسلامی گرایی و برای براندازی حکومت شاه پا گرفت چه شوروشوقی بین علما و اهل دین راه افتاد زیرا در آن زمان کمونیست ها و مارکسیست ها پرچم مبارزه را به دست گرفته بودند.»

موسوی بجنوردی از شوروشوق جوانی سخن می گفت و در کنار او محمد جواد حجتی کرمانی گه گاه به یاد می آورد که این جوان بیست و سه چهار ساله ایرانی چه هیجانی برای مبارزه داشت. کاظم موسوی بجنوردی در سخنان خود به دوران مبارزات می رسد و به یادش می آید که وقتی علم مبارزات را با پرچم اسلامی برداشتند چگونه کمونیست ها و مارکسیست ها آنها را تکفیر کردند و به هیچ می انگاشتند. او به دوران زندان نیز اشاراتی دارد. می گوید: «ما متاثر از امام و حرکت های اسلامی بودیم اما آنها حکم تکفیر را صادر کردند. وقتی هم به زندان افتادیم، آنها را ما را بایکوت کردند.»

مسعود رجوی گفت شما خود ارتجاع هستید

بیشتر اعضای حزب ملل اسلامی را معلمان تشکیل می دادند. در بین آنها نیز ارتشی و روحانی هم بودند. ماجرا گویا از آنجا لو می رود که ماموران به یکی از اعضا وقتی که در ساک دستی اش اعلامیه های حزب را جا به جا می کرده مشکوک شده اند. او را بازداشت می کنند و بعد ساواک متوجه مشی مسلحانه حزب و انگیزه های براندازنه اعضا می شود. بلافاصله درصدد بازداشت و دستگیری تک تک آنها برمی آید. در حزب ملل رویه جذب نیرو به صورت خوشه ای بود. هر کس موظف بود که دو نفر را جذب کند و فقط او با اعضای بالادستی در ارتباط بود. اعضا یک به یک بازداشت می شوند. گروه آخر که کاظم موسوی بجنوردی نیز عضو آن بود درحین فرار و مبارزه در تپه های دارآباد دستگیر می شوند. جایی که امروز مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی است.

موسوی بجنوردی از روزهای زندان می گوید: « وقتی در زندان بودیم متوجه شدم که هیچ یک از اعضای مجاهدین با ما حرف نمی زنند. ما را بایکوت کرده بودند. جز مسعود رجوی که گاهی با من سلام و علیک می کرد، دیگران انگار ما را نمی دیدند. من و آقای ابوالقاسم سرحدی زاده و چند تا از دوستان با هم بودیم. آقای محمدی گرگانی که انسان محترمی است هم در زندان بود. او از اعضای مجاهدین خلق بود که در زندان از آنها جدا شده بود. یک روز به او گفتم به مسعود رجوی بگو با او کار دارم. بهتر است ما یک مذاکره ای داشته باشیم. پیغام ما را برد و مدتی بعد مسعود رجوی آمد و پرسید که موضوع چیست.به او گفتم چرا به بچه های ما بی احترامی می کنید. ما در اینجا همه زندانی هستیم و تضاد اصلی ما امپریالیسم امریکا است. پس دلیلی ندارد که ما با هم به بی احترامی رفتار کنیم. او گفت: خیر. تضاد اصلی ما ارتجاع است و شما در رأس ارتجاع هستید.»

در زندان دموکرات شدم

موسوی بجنوردی در ادامه سخن خود از افکار و عقاید و اندیشه های حزب می گوید و یادآور می شود که اعضای حزب ملل سالم‌ترین اعضای زندان و گروه‌های مبازر بودند. با این حال به‌یادش می آید که آنچنان تبلیغات چپ‌ها و مارکسیست‌ها وکمونیست‌ها در زندان زیاد بود که چند تنی از حزب ملل اسلامی درهمان ایام به مجاهدین خلق پیوستند.

او در پایان سخنانش حزب ملل را مایه افتخار می داند و می گوید: «شخصا فکر می کنم ما نقش تاریخی خودمان را ایفا کرده ایم. بعد از انقلاب خیلی از دوستان و دیگران به من گفتند که حزب را احیا کنیم.زیر بار نرفتم. معتقد بودم در برهه ای از سرنوشت کشور ما بایستی نقشی را ایفا می کردیم و وظیفه ای را انجام می دادیم که دادیم. الان باید نیروهای انقلاب را حفظ کرد. باید انقلاب را تقویت کرد. باید نقش سازنده ای داشت. مدتی پیش تعدادی از نمایندگان مذاهب میهمان سازمان ارتباطات اسلامی بودند. یکی از آنها مشاور مذهبی آقای اوباما رییس جمهور آمریکا بود سری هم به مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی زد. از من خواست خودم را معرفی کنم. منم کوتاه در یک دقیقه معرفی کردم و گفتم وقتی جوان بودم انقلابی شدم. زندان رفتم. در آنجا فهمیدم مبارزه مسلحانه روش درستی نیست باید دانایی مردم را بالا برد. در زندان دموکرات شدم . بعد از انقلاب نیز این مرکز فرهنگی را تاسیس کردم.»

او در پایان سخنانش تاسیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی ودانشنامه هایی را که تاکنون منتشر شده است از برکات حزب ملل اسلامی دانست.

امام خمینی برای عرض تبریک آمد

بعد از او آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی چندکلامی کوتاه سخن گفت. ایشان از زاویه دیگری به ماجرا نگاه کرد و از اتفاقات بیرون زندان در زمانی که اعضای حزب ملل زندانی بودند، سخن گفت. او گفت: بعد از دستگیری اعضای حزب ملل اسلامی، آیت الله حکیم، آیت الله خویی ، و آیت الله شاهرودی موضع گیری کردند. علمای دیگر نیز به میدان آمدند و هر کدام به طرق مختلفی فعالیت هایی را آغاز کردند. تاسیس حزب ملل اسلامی تاثیر بسیار خوبی بر علما گذاشته بود. امام نیز از این حرکت استقبال کردند و گفتند وقتی شنیدم چنین حزبی با رویکرد دینی در ایران هست خیلی خوشحال شدم. ما آن زمان در نجف بودیم. وقتی حکم اعدام برای آقا کاظم صادر شد و علما و مراجع موضع گرفتند ما در نجف بودیم. با فشار علما این حکم شکست و به حبس ابد تبدیل شد. من خبر را از رادیو شنیدم. صبح زود بود و پدر بزرگوار ما خواب بود. ایشان را بیدار کردم و خبر را دادم. بلند شدند و نماز شکر به جای آوردند. صبح زود بود. بعد امام خمینی که در نجف به سر می بردند به منزل ما آمدند و تبریک گفتند. خیلی ابراز خوشحالی کردند. آقا مصطفی همراه ایشان بود. می گفت ما در ترکیه که بودیم خبر تاسیس حزب را شنیدم. خیلی خوشحال شدیم. آقا مصطفی اغلب اعضای حزب را می شناخت. »

همه به وکالت و وزارت رسیدند

آیت الله موسوی بجنوردی در ادامه سخن خود از جایگاه حزب ملل دربین روحانیون یاد کرد.از دوران قبل از انقلاب و دوران پس از انقلاب سخن گفت. خاطرش بود که آیت الله میلانی از حوزه مشهد برای آزادی اعضای حزب نامه نوشت. این حزب را مورد تایید تمام روحانیون می دانست. از خوش نامی اعضای آن سخن گفت و پاکدستی آنها را بعد از انقلاب مثاال زد. او گفت: « بعد از انقلاب من سالیانی در راس قوه قضاییه بودم. عضو شورای عالی قضایی بودم. گزارش های مختلفی از انقلابیون وافراد مختلف به دست ما می رسید که فلان کار را کرده اند اما هیچ گزارشی از اعضای این حزب به ما نرسید که فلان جا خطا کرده اند.»

اعضای حزب ملل پس از انقلاب به وزارت و وکالت رسیدند.برخی به مجلس رفتند مانند کاظم موسوی بجنوردی. برخی به وزارت رسیدند مانند علی اکبر ولایتی ، میرمحمد صادقی و مرتضی حاجی. برخی در راس فرماندهی سپاه پاسداران قرار گرفتند مانند عباس آقا زمانی( ابوشریف) و جواد منصوری. برخی پست های مهم دولتی گرفتند یا به سفارتخانه های ایران رفتند مانند سرحدی زاده وقریشی و عباس دوزدوزانی و حسن طباطبایی و... برخی شهردار شدند مانند صفیان که شهردار تهران شد و شالچی که شهردار قم شد.

اگر زندان نمی رفتم دردام مجاهدین خلق می افتادم

سخنران بعدی حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد حجتی کرمانی بود.او در ابتدای سخن به تمجید از کاظم موسوی بجنوردی پرداخت. او را رفیق پنجاه ساله خود نامید از روزهایی گفت که هر دو پر از شور و جوانی بودند و اندیشه مبارزه داشتند. یادآور شد که وقتی «آقا کاظم» موضوع حزب را با من درمیان گذاشت مدتها با هم درباره مشس و مرام آن صحبت کردیم. حجتی کرمانی یادی کرد از آیت الله اصفهانی جد مادری موسوی بجنوردی و آست الله بجنوردی پدر او. معتقد بود که با «نفس مبارک» آنها چنین فرزندی در آن بیت پرورش یافته است.

او سپس به خاطراتی از زندان پرداخت. از روزهای سخت بازجویی و انکار سخن گفت. نمی دانست که تشکیلات لو رفته و برای حفظ آن تلاش می کرد در بازجویی ها سخنی نگوید. خاطرش بود که بارها رابطه تشکیلاتی را با کاظم موسوی بجنوردی رد کرده بود و می گفته که هیچ رابطه ای با او نداشته است. می گوید: « اما ناگهان اتفاقی افتاد. بازجوها مدتها بود تلاش می کردند که من از آشنایی خودم با آقا کاظم سخن بگویم که من رد می کردم. یک روز ناگهان آقا کاظم را در زندان دیدم. گل از گلم شکفت. بلافاصله بغلش کردم و با او روبوسی نمودم. در واقع من خودم با دست خودم آنچه را که بازجوها می خواستند انجام دادم.»

حجتی کرمانی در ادامه سخنان خود زندان های طویل المدت را حکن الهی دانست. او یکبار به چهار سال زندان و بار دوم به 10 سال زندان محکوم شده بود. می گوید: اگر من به تور آقا کاظم نمی خوردم حتما در دام مجاهدین خلق می افتادم.چون خیلی سرپرشوری داشتم. با نفس گرم این بزرگوار ما افتاتدیم زندان. و آن زندان را حکت الهی می دانم. چرا که ممکن بودبه دام مجاهدین خلق بیفتم.

اهدا لوح تقدیر به موسوی بجنوردی

در پایان سخنان حجتی کرمانی لوح تقدیری که به امضای اعضا رسیده بود به موسوی بجنوردی اهدا شد. لوحی که متن آن انعکاس احساسات همرزمان سابق به رییسشان بود. بعد از اهدای لوح تقدیر، اعضای دیگر حزب هم خاطرات خود را از آن روزها و فضاهایی که بود بیان کردند. مراسم بزرگداشت سالگرد دستگیری اعضتی حزب ملل اسلامی تا پاسی از شب ادامه داشت.

سایر تصاویر