مجموعۀ شخصی سلطانعلی سلطانی محفوظ در کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

1403/9/18 ۲۱:۵۳

کتابخانۀ ارزشمند شادروان سلطانعلی سلطانی نخستین مجموعه و گنجینه به معنای واقعی کلمه بود که در چهارم خردادماه ۱۳۶۸ از سوی بازماندگان استاد به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شد و در محلی مخصوص و به نام این خاندان نگهداری می‌شود.

دبا: کتابخانۀ ارزشمند شادروان سلطانعلی سلطانی نخستین مجموعه و گنجینه به معنای واقعی کلمه بود که در چهارم خردادماه ۱۳۶۸ از سوی بازماندگان استاد به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شد و در محلی مخصوص و به نام این خاندان نگهداری می‌شود. کتابهای این گنجینه شامل موضوعات متنوع است که در میان مجموعه‌های اهدایی از نظر کمیت و کیفیت کم‌‌مانند است.

گنجینۀ اهدایی سلطانی مجموعه‌ای کامل و مهم در زمینه‌های تاریخ، جغرافیا، ریاضیات، علوم قدیمه و موسیقی است. کتابخانۀ مرحوم سلطانی شامل ۳۶۷۴ مجلد کتاب چاپی (فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ۱/۳۸۵)، ۵۷عنوان روزنامه و مجلۀ قدیمی و نایاب (همان، ۴۰۶/۱-۴۰۷) و ۵۳۷ مجموعۀ خطی در ۱۲۵۰ عنوان کتاب و رسالۀ کوچک و بزرگ است. همۀ نسخه‌ها ارزشمندند و به‌ویژه چند نسخۀ کهن منحصربه‌فرد نیز در میان آنها دیده می‌شود. روزنامه و مجله‌های قدیمی هم از جمله ذخایر ارزشمند این مجموعه است.

مجموعه خطی کتابخانۀ سلطانعلی سلطانی در مخزن نسخ خطی کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

مجلد یکم از«فهرست نسخه‌های خطی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، که توسط استاد احمد منزوی فراهم آمده ، ویژۀ گنجینۀ اهدائی خاندان سلطانعلی سلطانی (شیخ الاسلامی بهبهانی) است.

استاد احمد منزوی در خصوص این مجموعه می‌گوید:

«سلطانی بسیار کتاب‌دوست، نیز کتابشناس دقیقی بوده و محتویات کتابخانۀ خود را دست‌چین می‌کرده است. از این‌رو، این مجموعه نشانگر توجه وی به موضوعهای ویژه است. در مجموعۀ وی نگاشته‌های ستاره‌شناسی و کیمیا در میان رشته‌های دیگر جایگاه نخست را دارد. پس از آن نگاشته‌های گروه شیخیان و آنگاه جزوه‌هایی در جانبداری از مشروطیت و اندیشه‌های آن قرار دارد.

مجموعه دو کتاب: ۱- شرح بیست باب، بیرجندی گنابادی؛ ۲- التفهیم در معرفت تقویم، مظهرالدین قاری

موضوع: ستاره شناسی؛ سال تحریر: ۱۲۴۶؛ عدد اوراق: ۱۳۰

سلطانی در کناره و در بخشهای سفید ماندۀ نسخه‌های خطی صنعت کیمیا، آراء و نظریات خود را در باب این علم یادداشت کرده است. این امر نشان می‌دهد که وی تنها گردآورنده نبوده، بلکه کتابها را به ‌دقت می‌خوانده است و نظریات او در باب این صنعت به حدی دقیق است که گویی دریافت‌ها و نکته‌بینی‌های او نتیجۀ تجربه‌های عملی است».

انوار البیان واسرار البرهان، ایدمر جلدکی
موضوع: کیمیا؛ سال تحریر ۱۳۱۶؛ عدد اوراق: ۲۳۷

در این مجموعه، نسخه‌های نفیسی از جمله تحفة البیان (با سفارشنامه‌ای بلند در آستری نسخه از مرحوم سلطانی دربارۀ اهمیت کتابها و اینکه نبایستی پراکنده و فروخته شوند)، طالع مولود، المدخل الی علم النجوم و بسیاری نسخ ارزندۀ دیگر دیده می‌شود.

دست‌نوشتۀ شادروان سلطانعلی سلطانی، سفارش به فرزندان خود، در آستری تحفة البیان

ترجمه فرانسوی جامع‌التواریخ، رشیدالدین فضل الله همدانی
چاپ ۱۸۳۶ میلادی در پاریس