انتشار دفتر پنجم «متون ایرانی»

1398/3/28 ۱۱:۳۴

کتاب «متون ایرانی (دفتر پنجم)»، توسط انتشارات کتابخانه،‌ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شد. کتاب «متون ایرانی»، که به کوشش دکتر جواد بشری تنظیم شده، شامل مجموعه‌ای از رساله‌های فارسی و عربی است که توسط دانشوران ایرانی تصحیح شده است. رساله‌های این مجموعه از آغاز دوره اسلامی تا پایان عصر تیموری تألیف شده‌اند. تاکنون از این مجموعه چهار دفتر به چاپ رسیده و آنچه معرّفی می‌شود، در دفتر پنجم منتشر شده است.

کتاب «متون ایرانی (دفتر پنجم)»، توسط انتشارات کتابخانه،‌ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شد.

کتاب «متون ایرانی»، که به کوشش دکتر جواد بشری تنظیم شده، شامل مجموعه‌ای از رساله‌های فارسی و عربی است که توسط دانشوران ایرانی تصحیح شده است. رساله‌های این مجموعه از آغاز دوره اسلامی تا پایان عصر تیموری تألیف شده‌اند. تاکنون از این مجموعه چهار دفتر به چاپ رسیده و آنچه معرّفی می‌شود، در دفتر پنجم منتشر شده است.

بخش یک: متون تصحیح شده:

1. ترجمه جزء پنجم قرآن:

این متن را خانم اکرم‌السادات حاجی سید‌آقایی، بر اساس دستنویس شماره 2002 مجلس تصحیح کرده‌اند. این متن ترجمۀ کهنی از یک جزء قرآن به فارسی، متعلّق به حدود اوایل سدۀ ششم هجری، یا حتّی پیش از آن، است. مصحّح محترم، مقدمه‌ای در بیان ویژگی‌های زبانی و مختصّات نگارشی و کتابتی دستنویس مبنای تصحیح، تهیه کرده است که بر ارزش پژوهش ایشان می‌افزاید. همچنین فهرستی برای واژگان و معادل‌های مهم این ترجمه، در انتهای مقدمه تعبیه شده است.

2. عشری از اربعین، به تصحیح عبدالله غفرانی:

 این رساله اثری به فارسی از نجم‌الدین ابوحفص عمر نسفی سمرقندی (537ق)، فقیه و دانشمند دینی مشهور ماوراءالنهر است، که بخش اندکی از آن در یک دستنویس، محفوظ در کتابخانۀ انستیتو شرق‌شناسی تاجیکستان، به شمارۀ 1359، نهایتاً کتابت ‌شده در اوایل سدۀ نهم هجری، برجای مانده است. اصل اثر، در شرح و توضیح یک حدیث بلند نبوی، به‌روایت سلمان فارسی بوده که حاوی بیان چهل مطلب از آداب و احکام دین می‌شده است. مصحّح گرامی، با کشف بخش حاضر از این اثر کمترشناختۀ فارسی، به بازخوانی دقیق آن پرداخته و مقدمۀ مفیدی نیز برای آن مرقوم کرده است.

3. فضل الفقراء علی الاغنیاء، به تصحیح بهروز ایمانی:

    اثری به فارسی متعلّق به حدود نیمۀ سدۀ ششم هجری یا پیش از آن، در موضوع داستان‌های صالحان و مشایخ صوفیه، که یکی از فضلای کمتر شناخته‌ شده منسوب به «مرند»، ابوبکر بن محمد بن حسین مرندی (زنده در 542ق)، آن را در سیزده باب پرداخته و تاکنون تنها یک دستنویس از آن، متعلّق به مجموعۀ «گدیک‌احمدپاشا»ی ترکیه، به شمارۀ 18267، مورّخ 886ق، شناسایی شده است. مصحّح محترم، علاوه بر بازخوانی دقیق متن، مقدمۀ فاضلانه‌ای نیز در معرّفی این اثر و فعالیت‌های نگارشی مرندی مرقوم فرموده است.

4. ترجمۀ سورۀ بقره:

این ترجمه را نیز خانم اکرم‌السادات حاجی سید‌آقایی، بر اساس دستنویس شمارۀ 2053کتابخانۀ آستان قدس رضوی تصحیح کرده‌اند. در میان قرآن‌های مترجَم مشهور کتابخانۀ آستان قدس (مشهد)، دستنویس 2053 به‌سبب قدمت و ارزش‌های زبانی، مورد توجّه مصحّح قرار گرفته که در این مجال، ترجمۀ سورۀ دوم قرآن را مورد بازخوانی دقیق قرار داده است.

5. چند رساله از محمد دیلمی، به تصحیح فرزاد مروّجی:

 از میان آثار متعدّدی که صوفی پرکار و کمتر شناخته‌شده سده 6ق محمّد دیلمی، به فارسی و عربی از خود بر جای گذارده، در این بخش چندین اثر به صورت کامل یا منتخب، بر اساس دستنویس‌هایی از کتابخانه‌های چستربیتی، شهید علی پاشا و ملک، تصحیح شده است.

6. اشاراتی از اشارات التفسیر، به تصحیح امیرحسین آقامحمّدی:

 این رساله تلخیصی از تفسیر سورآبادی است که تلخیص‌کننده‌‌اش ناشناخته است. تنها نسخة کهن این متن در دارالکتب قاهره نگهداری می‌شود که در 694ق کتابت شده است. در تلخیص مذکور مطالبی هست که در تفسیر سورآبادی نیست و این خود بر اهمیت متن افزوده است.

بخش دو، چاپ عکسی:

1. چند مکتوب از رشید وطواط به خط مجتبی مینوی:

مجتبی مینوی در ایام اقامت در انگلستان،‌ با دستنویسی از یک مجموعه خصوصی (مجموعه بِلشاه) مورخ 701ق روبرو شد که در بخشی از آن، رسائل و مکتوباتی به عربی در موضوع ظرائف زبان تازی و تفسیر، از رشیدالدین وطواط کتابت شده است. سوادی که مینوی از آن بخش برای خویش برداشته، به همراه چند توضیح او، در کتابخانة وقفی‌اش نگهداری می‌شود. در این بخش این سواد به صورت عکسی منتشر شده است.

2. سراج العقول فی مناهج الاصول با مقدمه حسن انصاری:

این متن، اثری است در عقاید و کلام، از بهاء الدین ابومحمد طاهر بن احمد قزوینی مشهور به نجّار، متکلّم پرکار و کمتر شناخته‌شده سده  6ق به زبان عربی. در این بخش دستنویس کهن کتابخانه استانبول به همراه تصاویر منتخبی از آثار دیگر وی به صورت عکسی منتشر شده است.

دفتر پنجم متون ایرانی، در قطع وزیری و در 658 صفحه در سال 1398، توسط انتشارات کتابخانه‌، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به چاپ رسیده است.

منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی