معاصرانی که از گذشته تأثیر گرفتند

1398/2/30 ۱۳:۴۹

حسن انوشه می‌گوید: تاثیر ادبیات کهن بر آثار ادبی معاصر، تداوم فرهنگ، ذهن و زبان ما است که متاثر از گذشته است اما بعضی‌ها شیوه متفاوتی در بیان آن دارند.

حسن انوشه می‌گوید: تاثیر ادبیات کهن بر آثار ادبی معاصر، تداوم فرهنگ، ذهن و زبان ما است که متاثر از گذشته است اما بعضی‌ها شیوه متفاوتی در بیان آن دارند.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تاثیر و میزان نمود آثار ادبی کهن در ادبیات معاصر اظهار کرد: ادبیات هر زبانی نمی‌تواند خلق‌الساعه باشد و قطعا تداوم ادبیات گذشته است اما با مرور ایام و گذشت زمان تغییراتی دارد که این تغییرات می‌تواند ذهنی یا زبانی باشد.

او با طرح این سوال که ادبیات ما امروز بر چه اساسی قرار دارد، بیان کرد: من معتقدم ادبیات معاصر بر همان پایه و اساس گذشته است. منتها بعضی‌ها تاثیری آشکار در سبک خودشان می‌گیرند، مثلا شاملو در شعرش متاثر از «تاریخ بیهقی» است و این سبک و شیوه کار یک نویسنده یا شاعر است. اما بدون شک هر ادبیاتی خصوصا در صد سال اخیر، به غیر از این‌که از جریان‌هایی که در جاهای دیگر اتفاق می‌افتد، تاثیر می‌گیرد در واقع ادامه روندی را که خودش طی کرده دارد.

انوشه افزود: مثلا شاعری مثل پروین اعتصامی متاثر از ناصرخسرو است. اما همه این‌ها سبک است. به‌طور کلی شاعر یا نویسنده باید از فرهنگ و زبان خود تاثیر بگیرد هرچند ممکن است شاعران یا نویسندگانی باشند که میان‌بر بزنند، که این میان‌بر زدن گاهی جا می‌افتد و گاهی جا نمی‌افتد. مثلا صادق هدایت میان‌بر زده و جا افتاده است اما کسانی هستند که میان‌بر می‌زنند و کارشان جا نمی‌افتد و با استقبال مواجه نمی‌شود. به طور مثال در سبک رئالیسم سوسیالیستی، آثار احمد محمود را داریم که این تاثیر خارجی است. یا هوشنگ گلشیری که در کتاب معروفش، «شازده احتجاب» گونه‌ای از رئالیسم جادویی غربی را دارد.

سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه ادب فارسی در پاسخ به سوالی درباره برخی شاعران و نویسندگان جوان که این روزها سعی دارند در خلق آثارشان از ادبیات گذشته فاصله بگیرند، گفت: این کار هیچ آسیبی نمی‌زند و تجربه است؛ تجربه‌ای که گاه موفق و گاه ناموفق است، که نمود ناموفق بودن‌شان هم نداشتن اقبال عمومی برای آثارشان است. هرچند که ممکن است مخاطبانی هم داشته باشند اما هرگز مثل سهراب سپهری که «هشت کتاب» او هر سال منتشر می‌شود و آثارش بر مردم و ادبیات کشورهای دیگر هم تاثیر گذاشته است، نخواهند شد. در حالی‌که سهراب سپهری و همچنین فروغ فرخزاد هم حرف تازه‌ای زدند اما سنت خود را حفظ کردند و بنابراین موفق شدند. برخی هم مثل محمود مشرف‌ آزاد تهرانی هستند که موفق نشد و شاعر ضعیفی است، اما تا اندازه‌ای شهرت هم پیدا کرد.

او در پایان افزود: تاثیر ادبیات کهن بر آثار ادبی معاصر تداوم فرهنگ، ذهن و زبان ما است که متاثر از گذشته است اما بعضی‌ها شیوه متفاوتی در بیان آن دارند. مثلا اخوان سعی می‌کند به سبک خراسانی شعر بگوید، محمد قهرمان یا امیری فیروزکوهی به سبک هندی شعر می‌گویند، کما این‌که سهراب سپهری هم سعی می‌کند یک تفکر عرفانی در شعرش بیان کند که همه این‌ها در گذشته ریشه دارد.

منبع: ایسنا