1397/10/23 ۱۱:۴۴
سید محمدمهدی جعفری؛ نویسنده و نهج‌البلاغه‌پژوه با اشاره به ترجمه نهج‌البلاغه اثر مرحوم سید جعفر شهیدی، بیان کرد: در دهه 20 مرحوم فیض‌الاسلام به تدریج نهج‌البلاغه را ترجمه کرده بود، اما ترجمه او بیشتر به روش سنتی و تحت‌اللفظی بود. مرحوم جواد فاضل هم این اثر را ترجمه کرده، ولی ترجمه امین و دقیقی نبود، در واقع ترجمه‌ای آزاد از نهج‌البلاغه محسوب می‌شود. شاید ترجمه استاد شهیدی، نخستین ترجمه دقیق نهج‌البلاغه بود، آن‌هم از سوی کسی که هم زبان فارسی و هم ادبیات عرب را بهخوبی می‌دانست.
امروز 11 سال از درگذشت سید جعفر شهیدی؛ رئیس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، استادتمام دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و از پژوهشگران برجسته زبان و ادبیات فارسی، فقه و تاریخ اسلام که در سالهای 1369 و 1385 برای ترجمه «نهج‌البلاغه» و کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» برنده جایزه کتاب سال ایران شد، می‌گذرد.
در سالروز درگذشت این محقق و فقیه بزرگ، با دوست و شاگرد وی سید محمدمهدی جعفری؛ نویسنده، نهج‌البلاغه‌پژوه و استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز که برای ترجمه نهج‌البلاغه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده، درباره ویژگی‌های علمی، شخصیتی و به‌ویژه ترجمه نهج‌البلاغه سید جعفر شهیدی به گفت‌وگو نشستیم.
وی درباره شروع آشنایی خود با استاد سید جعفر شهیدی، گفت: سید جعفری شهیدی در نجف اشرف در زمینه‌های ادبیات عرب، فقه و علوم حدیث به درجه اجتهاد رسید و بعد تحصیلات دانشگاهی را ادامه داده و در ادبیات فارسی در دانشگاه تهران دکترا گرفت. در دانشگاه تهران، نحو و متون فارسی و عربی را درس می‌داد. حدود سالهای 51 و 52 چند ترم در دوره فوق لیسانس زبان و ادبیات عرب در دانشگاه تهران، شاگرد مرحوم شهیدی بودم. البته از قبل هم با ایشان آشنایی داشتم و در واقع از دوستان استاد به‌شمار می‌آمدم.
جعفری ادامه داد: مرحوم شهیدی، هم استاد ادبیات فارسی و هم استاد مسلم ادبیات عرب بود. درباره تاریخ اسلام هم مطالعات عمیقی داشت و در دوره جوانی، کتابچه‌هایی با عنوان «جنایات تاریخ» می‌نوشت و منتشر می‌کرد. ازجمله در دهه 30 کتاب «ابوذر غفاری» را ترجمه کرده و آن‌را با اسم مستعار «نویسنده جنایات تاریخ» امضا کرد.
این استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز، با اشاره به اینکه جعفر شهیدی در دهه 60 به فکر ترجمه نهج‌البلاغه افتاد، اظهار کرد: تا پیش از آن، این کتاب شریف از سوی چند نفر به فارسی ترجمه شده بود. ازجمله در دهه 20 مرحوم فیض‌الاسلام به تدریج نهج‌البلاغه را ترجمه کرده بود، اما ترجمه او بیشتر به روش سنتی و تحت‌اللفظی بود. مرحوم جواد فاضل هم این اثر را ترجمه کرده، ولی ترجمه امین و دقیقی نبود، چراکه چیزهایی از دانش خودش به آن افزوده بود و در واقع ترجمه‌ای آزاد از نهج‌البلاغه محسوب می‌شد. چند ترجمه دیگر هم بود. شاید ترجمه استاد شهیدی، نخستین ترجمه دقیق نهج‌البلاغه بود، آن‌هم از سوی کسی که هم زبان فارسی و هم ادبیات عرب را بهخوبی می‌دانست.
مترجم کتاب «نهج‌البلاغه: گزیده سخنان، نامه‌‌ها و حکمت‌های امیرالمومنین امام علی بن ابی‌طالب (ع)»، افزود: برای ترجمه متون عربی به‌ویژه قرآن و متون دینی، تنها دانستن زبان عربی کافی نیست، بلکه باید فارسی را هم خوب بلد بود و سید جعفر شهیدی در این زمینه موفق بود و ترجمه فاخری از نهج‌البلاغه ارائه داد. البته نقطه ضعف این اثر که پیش از این نیز به آن اشاره کرده‌ام این است که چون متن نهج‌البلاغه مسجع است، استاد می‌خواست ترجمه فارسی هم به سجع باشد. این ترجمه که به‌نظر من نخستین ترجمه خوب نهج‌البلاغه بود، سال 68 منتشر شده و در سال 69 جایزه کتاب سال را دریافت کرد. سید جعفر شهیدی در آخر کتاب نیز توضیحاتی برای فهم مطالب تاریخی آورده است. خودم در ترجمه نهج‌البلاغه از این ترجمه خیلی خوب استفاده کردم و در پاورقی اصطلاحاتی که استاد ارائه کرده بود را آوردم و توضیحات لازم را نیز نوشتم.
وی درباره برخی از دیگر آثار سید جعفر شهیدی نیز گفت: ایشان یک سلسله کارهایی نیز در حوزه تاریخ اسلام دارد که البته چندان مفصل نیست. به‌نظر من حتی کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» اثر مرحوم شهیدی که برنده جایزه کتاب سال شد هم چندان برجسته نیست، ولی استاد چند کتاب خیلی خوب درباره زندگانی حضرت فاطمه زهرا (س)، امام حسین (ع) و امام سجاد (ع) نوشته است. به‌ویژه در کتاب امام سجاد (ع)، درباره بی‌بی شهربانو مادر، تحقیقات علمی و مستند و گسترده‌ای انجام داده و ثابت کرده آن بانو دختر یزگرد سوم نبوده، بلکه دختر یکی از بزرگان ایران‌زمین در آن روزگار بوده است. این کتاب یک تحقیق بسیار علمی و دقیق است.
جعفری همچنین بیان کرد: مرحوم شهیدی انسانی باتقوا و با عقیده و دانشمند و بسیار دقیق بود. هم از نظر علمی و هم از لحاظ اعتقادی، نمونه و برجسته بود. به معنای واقعی عالِم بود. درسی که می‌داد خودش بهخوبی فهمیده بود و لذا به دانشجو هم خوب تفهیم می‌کرد.
این نویسنده و نهج‌البلاغه‌پژوه پیشکسوت با بیان خاطره‌ای از دوران تحصیل، سخنان خود را اینگونه پایان داد: در دانشگاه تهران، «شرح ابن عقیل» را که متن بسیار مشکلی داشت، به‌طور مشترک با دانشجویان دکترا نزد استاد شهیدی می‌خواندیم. ایشان از ما می‌خواست متن را بخوانیم که اغلب هم نمی‌توانستیم. استاد ما را سرزنش می‌کرد و می‌گفت که من با وجود اینکه صدبار آن‌را خوانده‌ام و درس داده‌ام، ولی همین دیشب برای درس امروز شما، دوباره آن‌را مطالعه کردم و در حاشیه آن‌هم یادداشت‌هایی نوشتم، شما چگونه درس و کتاب را مطالعه نمی‌کنید و به کلاس می‌آیید؟
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید