1397/7/30 ۱۲:۲۴
کتاب «اجتماعات علمی و دانشگاه ایرانی» نوشته زنده‌یاد محمدامین قانعی‌راد به تازگی از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.
این مجموعه تعدادی از مکتوبات قانعی‌راد و همچنین مقالات علمی مستخرج از اجرای چند طرح پژوهشی درباره اجتماعات علمی و تولید دانش در ایران را دربرمی‌گیرد. هر چند مقالات مزبور پیش از این در مجلات علمی به چاپ رسیده‌اند ولی فراهم آوردن این مکتوبات و مقالات در کنار همدیگر می‌تواند دسترسی اساتید، پژوهشگران و دانشجویان مطالعات اجتماعی علم و دانشگاه به برنامه پژوهشی مطالعه درباره اجتماعات علمی در ایران به‌عنوان یک نیاز ضروری برای تکوین و توسعه علمی را تسهیل کند.
اين مجموعه تعدادی از مقالات نظری و مطالعات تجربی درباره مناسبات و تعاملات در اجتماعات علمی را دربرمی‌گیرد. کتاب با یک پیش‌گفتار آغاز می‌شود که محتوای مقالات این اثر را معرفی می‌کند. پس از آن چهار مقاله نظری و هفت مقاله تجربی (پیمایشی) عرضه می‌شود. اولین بخش نظری با استفاده از محتوای دو کتاب پیشین نویسنده در باره اجتماعات علمی(قانعی‌راد، 1385؛ قانعی‌راد و خسروخاور، 1390) تدوین شده است. دو مقاله نظری بعدی ترجمه دو مقاله از پیتر وینگارت و ریچارد وایتلی است. مقاله چهارم نیز به معرفی کتاب اجتماع علمی وارن هاگستروم می‌پردازد.
در بخشی از دیباچه‌ای که ناشر بر این مجموعه کتاب‌ها نوشته می‌خوانیم: «مطالعه آموزش عالی در ایران نه‌تنها برای فهم این نهاد و سیاست‌گذاری‌های متناسب برای آن ضروری است، بلکه علم و دانشگاه مقولات کلیدی برای فهم تاریخ معاصر ایران نیز هستند. تجربه ایرانی از دانشگاه و علم در جهان جدید، یکی از موضوعات مناقشه‌برانگیز در فهم ایران مدرن است. مواجهه های اولیه ایرانیان با علم مدرن و نهادهای آموزش عالی در بطن خود بیانگر پیچیدگی‌ای است که نمی‌توان آن را به یک الگو و رویکرد مشخص فروکاست؛ اینکه چه کسانی و با چه درکی از علم و نهاد دانشگاه و در چه شرایطی آموزش عالی مدرن را در ایران تأسیس کردند و در عمل چه نسبتی بین این نهاد جدید با سنت‌های قبلی آموزشی و علمی در ایران برقرار شد، و همچنین، نهاد آموزش عالی چه رابطه متقابلی با جامعه ایرانی پیدا کرده، بسته به دوره‌های مختلف تاریخ معاصر ایران و همچنین گفتمان‌های سیاسی و فرهنگی غالب، متغیر بوده است. ازاین‌رو بازخوانی این سیر تاریخی پیچیده به‌همراه شرایط کنونی آن، یکی از راه های فهم عمیق از تجربه ایرانی از دانشگاه و علم است. این هدف حاصل نخواهد شد مگر به کمک فضایی گفت‌وگویی و میان‌رشته‌ای در پاسخ به پرسش از ابعاد و پیامدهای دانشگاه ایرانی.
در همین راستا، هرچند در دهه های اخیر بازاندیشی انتقادی درباب تجربه ایرانی علم و دانشگاه گسترش بیشتری یافته است ولی ایده هایی از قبیل پایان دانشگاه ایرانی، فروپاشی دانشگاه ایرانی و حتی توصیف علم به‌مثابه سوءتفاهم در ایران، توسط محققان و صاحب نظران بیانگر دیدگاه های مختلف در تحلیل نسبت ما و علم و دانشگاه است. با وجود برخی دیدگاه‌های ناامیدکننده، باید پذیرفت که طرح این اندیشه ها، فی‌نفسه، بیانگر حداقلی از امکان اندیشیدن درباب تجربه ایرانی از علم و نهادهای آموزش عالی است. به همین سبب ضروری است این تحلیل‌ها و ایدههای مختلف در فضایی مشترک طرح شوند تا بستری برای گفتگوی جمعی و حتی گفتگویی فراگیر و ملی بر سر علم و دانشگاه در ایران فراهم شود؛ تاریخ جدید ایران بدون درک نهاد دانشگاه و پیامدهای فکری و فرهنگی و علمی آن قابل فهم نیست و از سوی دیگر فهم علم و دانشگاه در تجربه ایرانی بدون ملاحظه زمانه و زمینه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن، مقدور نخواهد بود.
در درکی فرایندی از سیر تحول نهاد علم و دانشگاه در ایران و تصور آن به‌مثابه یک پدیده اجتماعی تام در جامعه ایرانی می‌‌توان صداهای مختلف صاحبنظران را شنید. در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، به عنوان یک نهاد تخصصی مطالعه فرهنگی و اجتماعی علم و آموزش عالی در ایران، این ایده وجود داشته که پژوهشکده به کانونی برای طرح ایده‌ها و تحلیل‌های مختلف درباب علم و دانشگاه ایرانی تبدیل شود. بر همین اساس تلاش شد تا در سری کتاب‌های «تأملات صاحبنظران ایرانی درباب آموزش عالی»، دیدگاه‌های صاحبنظران علوم انسانی ایران درباب تجربه ایرانی دانشگاه و علم، در قالب مجموعه ای از کتاب‌ها تدوین و منتشر شود.
این مجموعه کتاب‌ها، حاصل ایده های اساتید در قالب مقاله، جستار و گفتگو هستند که تحلیل های آنها درباب وجوه مختلف دانشگاه ایرانی را دربردارد. طرح این ایده‌ها در فضایی گفتگویی می‌تواند فرصتی برای خلق ایدههای جدید و همچنین بازاندیشی انتقادی وضع موجود با هدف توسعه و تعالی نظام دانشگاهی ایران برحسب معیارهای علمی و ضرورت‌های جامعه ایرانی باشد. از این رو امیدواریم این مجموعه بتواند در حدامکان با تدوین و انتشار این ایده‌ها و دیدگاه‌ها، فرصتی را برای تأملات انتقادی بیشتر در زمینه آموزش عالی در ایران فراهم کند.»
کتاب «اجتماعات علمی و دانشگاه ایرانی» نوشته زنده‌یاد محمدامین قانعی‌راد با شمارگان هزار نسخه در 592 صفحه به بهای 42 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی روانه بازار نشر شده است.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید