کتاب شرح حال عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار منتشر شد

1397/7/22 ۰۸:۴۳

کتاب شرح حال عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار با تصحیح و تحقیق دکتر وحید محمودی و محمدرجاء صاحبدل د و با اهتمام انتشارات سفیر اردهال به زیور طبع آراسته شده است. کتاب شرح حال عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار شرح حال ۱۰۱ تن از عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار برگرفته از نسخه خطی تحفة الألباء فی تذکرة الأولیاء و شرفاء است.

کتاب شرح حال عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار با تصحیح و تحقیق دکتر وحید محمودی و محمدرجاء صاحبدل د و با اهتمام انتشارات سفیر اردهال به زیور طبع آراسته شده است.

کتاب شرح حال عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار شرح حال ۱۰۱ تن از عرفا، متصوفه و زهاد عصر قاجار برگرفته از نسخه خطی تحفة الألباء فی تذکرة الأولیاء و شرفاء است.

مؤلف این کتاب زین‌العابدین صفوی گنجوی (متولد ۱۲۴۵. ق در قریه صومعه‌دل از توابع قراجه داغ آذربایجان) است که طبق گفته خودش، شیخ الاسلام گنجه بوده است. سلسله نسب وی از جانب مادری به سلطان حیدر صفوی و از طرف پدری به شیخ ابوالقاسم گرکّانی می‌رسد. با توجه به ارادت‌ورزی وی به شیوخ نعمت اللهیه و مطالبی که خود وی بیان داشته است می‌توان حدس زد که وی از ارادتمندان این طریقه بوده است. از تاریخ وفات وی اطلاعی یافت نشد.

تحفة الألباء فی تذکرة الأولیاء و شرفاء در دو نسخه به سال ۱۲۹۶ ق. توسط محمدجعفر نخجوانی کتابت شده که یکی در کتابخانه دانشگاه تهران با ۳۱۶ برگ به شماره ۲۵۱۳ و نسخه دوم در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی(ره) با ۵۰۹ برگ به شماره ۱۰۰۴۷/۲ نگهداری می‌شود.

تحفة الالباء از نظر سبک‌شناسی، قرابت بسیاری با کتاب بستان السیاحه زین‌العابدین شیروانی‏ (متوفی ۱۲۵۳ ق) دارد. این کتاب از چهار قسمت عمده تشکیل شده است: ۱) وصف‌نامه به قلم محمدحسن گرمرودی آذربایجانی؛ ۲) مقدمه؛ ۳) متن تذکره؛ ۴) خاتمه.

مؤلف در مقدمه، هدف از نگارش این کتاب را این چنین بیان می‌کند: امید دارم که کتابی پرداخته کنم که دوست و دشمن گواهی دهند که از صدر اسلام تاکنون در هیچ دولتی از دول جهانیان کتابی بدین سیاقت و ذلاقت۱ تحریر نشده که جامع جمیع حوادث حدثان و حاوی تمامی وقایع جهان باشد. در ادامه به بیان فواید سیر و سیاحت می‌پردازد و دوازده شرط را برای آن بر می‌شمرد. در این میان به اهمیت و جایگاه سیر و سیاحت نزد عرفاء و پیران راه نیز اشاره می‌کند.

مؤلف در تبویب کتاب، نام شهرها را به ترتیب بیست و هشت حرف الفبا ذکر می‌کند و ضمن ارائه توصیفی از آن شهر، به معرفی و بیان شرح حال نام‌آوران آن بلاد و منطقه می‌پردازد. همین رویکرد، کتاب را به ترجمه‌ای متشکل از شرح حال سیصدوبیست‌وهفت نفر از مشاهیر و شعرا و رجال و علماء و اطباء که تا اواسط دوره قاجار می‌زیسته‌اند مبدل ساخته است.

در بخش پایانی و خاتمه کتاب نیز به شرح اقدامات انجام شده و نحوه پرداختن به موضوع و نیز تاریخ پایان کار اشاره شده است. تالیف این کتاب هفت سال (۱۲۷۳ق – ۱۲۸۰ق) به طول انجامیده است.

مصححان بر اساس تخصص و رویکرد علمی شان، اهتمام خود را صرفاً بر تصحیح سرگذشت عرفا، متصوفه و زهاد این مجموعه مصروف داشتند که حاصل آن تذکره ای ۱۰۱ شخصیت شد. به طور کلی متصوفه ای که شرح حالشان در این کتاب آمده، می توان در چهار طریقه نعمت اللهیه، ذهبیه، نقشبندیه و قادریه دسته بندی کرد. مؤلف کتاب از طریقه ایشان گاه به صراحت گاه تلویحاً نام برده است.

جهت تکمیل و وضوح بیشتر شرح حال اشخاص نیز به حد وسع مصححان از سایر کتب تاریخی و رجالی مطالبی در پاورقی درج شد.

کتاب حاضر با تصحیح و تحقیق دکتر وحید محمودی عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی و محمدرجاء صاحبدل دانشجوی دکتری رشته تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه آزاد واحد علوم وتحقیقات و با اهتمام انتشارات سفیر اردهال در ۵۳۵ صفحه به بهای قیمت ۴۵۰۰۰ هزار تومان به زیور طبع آراسته شده است.

پی نوشت:

۱- فصاحت، زبان آوری، طلاقت، گشاده‌زبانی

منبع: مهر