صبر و بی صبری مولانا / محمدرضا نجاریان

1397/7/8 ۱۱:۰۹

صوفیان صبر را یکی از مقامات سلوک شمرده اند و در تعریف آن می گویند که صبر، خویشتن داشتن نفس است از اظهار جزع و شکایت به غیر خداوند و برای آن اقسام بسیار قائلند؛ از آن جمله صبر بر طاعت و پایداری در انجام اوامر و تجنب از منهیات است. صبر بر طاعت سبب ارتقا به درجات ایمانی و ملکوت انسانی می شود. از این رو مولوی انسان را به یوسف، عالم صورت را به چاه و صبر بر طاعت را به ریسمان تشبیه می کند.

چکیده: صوفیان صبر را یکی از مقامات سلوک شمرده اند و در تعریف آن می گویند که صبر، خویشتن داشتن نفس است از اظهار جزع و شکایت به غیر خداوند و برای آن اقسام بسیار قائلند؛ از آن جمله صبر بر طاعت و پایداری در انجام اوامر و تجنب از منهیات است. صبر بر طاعت سبب ارتقا به درجات ایمانی و ملکوت انسانی می شود. از این رو مولوی انسان را به یوسف، عالم صورت را به چاه و صبر بر طاعت را به ریسمان تشبیه می کند. او معتقد است که پیامبر از طریق مقام صبر توانست به آسمانها عروج کند. بیشترین سخن مولانا در مثنوی درباره مقاومت و صبر در برابر گرایش های نفس است که موجب می شود صفات و قدرت های الهی در روح تجلی کند. مولانا در بحث اتحاد عاشق و معشوق به بیان نقش مهم صبر در رساندن انسان به مقام فنای فی الله و بقای بعد از فنا می پردازد. در دفتر ششم در نتیجه گیری از داستان سلطان محمود و غلام هندو، صبر ماه در برابر شب را سبب آن می داند تا از خورشید نور بگیرد؛ نیز صبر گل در برابر خار را سبب معطر شدن آن می داند؛ اما مولانا در غزلیات در مقابل تجلی جمال معشوق، بی صبر است که در نتیجه سکر در مجلس سماع بر زبانش جاری است. در این مقاله سعی شده است انواع صبر و جایگاه آن از دیدگاه مولانا تحلیل گردد.

علوم ادبی (دانشگاه قم) سال اول تابستان 1386 شماره 4

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی