سمنان؛ کاروانسراهایی که تخریب می شوند

1397/5/9 ۱۲:۴۴

کاروانسراها که رازهای نهفته از تاریخ پرشکوه سرزمین ایران را در سینه دارند امروز به حال خود رها شده و روز به روز بر وسعت تخریب آن ها افزوده می شود. این بناها بر اثر عوامل انسانی و طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان و برف یکی پس از دیگر تخریب می شوند و اگر برای نگهداری آن ها اقدامی نشود در آینده نزدیک این یادمانهای تاریخی را باید در کتاب ها جستجو کرد.

کاروانسراها که رازهای نهفته از تاریخ پرشکوه سرزمین ایران را در سینه دارند امروز به حال خود رها شده و روز به روز بر وسعت تخریب آن ها افزوده می شود.

این بناها بر اثر عوامل انسانی و طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان و برف یکی پس از دیگر تخریب می شوند و اگر برای نگهداری آن ها اقدامی نشود در آینده نزدیک این یادمانهای تاریخی را باید در کتاب ها جستجو کرد.

به تاکید کارشناسان، آثار و یادمان های تاریخی جزو شناسنامه و هویت هر سرزمین است و حفاظت و حراست آن از سوی همه به ویژه سازمان میراث فرهنگی امری ضروری است.

کاروانسرا که بزرگ ‌ترین نوع ساختمان ‌های اسلامی است، ترکیبی است از کاروان به معنی گروهی مسافر که گروهی سفر می‌کنند و سرای، به معنی خانه و مکان.

حکومت صفویان پررونق ‌ترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها در تاریخ ایران است، در این مدت بود که شاه عباس تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم کرد و یکی از الزامات این کار را احیای کاروانسراها می‌دانست و یکی از دلایل اشتهار بیشتر کاروانسراها به کاروانسرای شاه عباسی همین موضوع است.

این آثار تاریخی ارزشمند در استان سمنان به حال خود رها شده و روز به روز بر وسعت تخریب آن ها که ظرفیتی برای توسعه گردشگری و اشتغالزایی است، افزوده می شود.

27 کاروانسرا در استان سمنان واقع شده که اداره کل میراث فرهنگی فقط مالک چهار کاروانسرا و بقیه در اختیار دیگر نهادهاست.

به باور مسوولان امر، سمنان، استان کاروانسراهاست و بیشترین تعداد این یادمانهای کشور در این استان قرار دارد و تعداد 27 کاروانسرا در جاده های 600 کیلومتری استان سمنان در مسیر تهران به مشهد وجود دارد، بسیاری از این کاروانسراها از کنار جاده قابل مشاهده هستند اما برای گردشگران به دلیل نبود جاده دسترسی، نبود امکانات بهداشتی و رفاهی و مهمتر از هم مرمت نشدن جذابیت چندانی ندارد.

**وضعیت کاروانسراهای سمنان اسفبار است

استاد رشته تاریخ دانشگاه سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : کاروانسراها نماد و هویت دینی و ملی ایران را نشان می دهند و از هیچ یک از نهاد اجرایی پذیرفته نیست که به این بناهای تاریخی بی توجهی کنند.

مرضیه سبحانی گفت : وضعیت این بناهای تاریخی بسیار اسفبار است و براساس تحقیق میدانی که انجام داده ام روز به روز بر وسعت تخریب این بناها افزوده می شود.

وی اظهارداشت: این بناها که ظرفیت روزانه هزاران گردشگر را دارند به دلیل نبود مدیریتی منسجم و صحیح برای بازسازی علاوه تخریب، فرصت اشتغالزایی را هم در استان از دست داده است.

سبحانی ادامه داد : عملکرد نهادهای مسوول در تاخیر بازسازی کاروانسراها بخشودنی نیست و از همه مسوولان می خواهم از این ظرفیت های بزرگ برای رونق اقتصادی و احیا تاریخ ایران استفاده کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد : بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان از جزیی ترین بناهای تاریخی خود گردشگر جذب می کنند اما استان سمنان با وجود این همه ظرفیت های بکر و منحصر بفرد به جوانانش دغدغه کار و معیشت دارند.

** کاروانسراها را به مرکز فروش تبدیل کنید

یکی از فعالان اقتصادی بخش گردشگری سمنان در گفت وگو با ایرنا افزود : کاروانسراهای سمنان که در حاشیه محورهای ارتباطی قرار دارند ظرفیت مطلوبی برای جذب گردشگر است و می توان با راه اندازی بازارچه و مرکز فروش برای کاهش بیکاری گام های ارزشمند برداشت.

منصور امامی گفت : بعضی از این بناهای تاریخی وقفی است که باید نهادهای مربوط برای تعیین و تکلیف آن اقدام کنند و اگر کاغذ بازی های اداری کاهش یابد فعالان اقتصادی زیادی هستند که در این بخش سرمایه گذاری داشته باشند.

وی ادامه داد : بهسازی جاده های دسترسی و همچنین تبلیغات گسترده برای عرضه محصولات و ارایه تسهیلات از جمله اقدامات نهادهای اجرایی در راستا همکاری با بخش خصوصی برای احیا کاروانسراهای سمنان است.

این فعال اقتصادی تصریح کرد : دوستداران میراث فرهنگی در سمنان امیدوار هستند تا با اتخاذ راهکارهای عملیاتی نهادهای اجرایی مسوول برای بازسازی بناهای تاریخی فرسوده اقدام کنند و در غیرصورت در سالهای آینده باید نشانی این بناها را تنها در کتاب ها گرفت.

** جویندگان گنج کارونسراها را تخریب می کنند

کارشناس میراث فرهنگی سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : امروز عده ای سود جو با تخریب کاروانسرها به دنبال یافتن دفینه وگنج های پنهانی هستند، اما آن ها با جهل خود این بناها را تخریب کرده و نسل های آینده را از دیدن آن ها محروم می کنند.

صبا محمدی ادامه داد : باید نهادهای اجرایی و دستگاه های قضایی و انتظامی هرچه زودتر جلو این سودجویان را بگیرند و در چند سال گذشته شاهد بودیم میراث فرهنگی هزینه هایی برای مرمت کاروانسراهای سمنان انجام داد اما به دلیل اقدامات این افراد دوباره این بناها به روز اول بازگشتند.

وی اظهارداشت : بازسازی به موقع این بناها ، اشتغالزا بوده و سود سرشاری را با توسعه گردشگری و جلوگیری از مهاجرت و ماندگاری جوانان در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته به دنبال خواهد داشت.

وی حفاظت و تجهیز این بنای کهن را در کاهش تصادفات جاده ای منطقه کویری سمنان بسیار موثر برشمرد و گفت : با احیا این کاروانسرها می توان در افزایش ماندگاری مسافران در سمنان و همچنین کاهش واژگونی خودرو به دلیل یکنواختی جاده های استان اقدام کرد.

** میراث فرهنگی مالک چهار کاروانسرا در سمنان است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : این نهاد از مجموع 27 کاروانسرای موجود این استان فقط مالک چهار کاروانسراست و بقیه در اختیار دیگر نهادهاست.

محمد جهانشاهی اظهارداشت: ظرفیت کاروانسراهای سمنان برای رونق اقتصادی و جذب گردشگر بسیار چشمگیر است و که با تعیین و تکلیف این بناهای تاریخی می توان گامهاهی مهم در این بخش از اقتصاد استان شاهد بود.

وی بیان داشت : یکی از راهبردهای اصلی این نهاد واگذاری بناهای تاریخی در وهله اول برای مرمت و بازسازی و جذب گردشگر است و باید فعالان اقتصادی با وجود مشکلات مالی دولت برای حفظ این میراث گرانبها به صحنه بیایند.

جهانشاهی ادامه داد : تخریب روز افزون بناها تاریخی به خصوص کاروانسرهای سمنان بسیار برای اداره کل میراث فرهنگی استان جانکاه است و باید با همکاری بیشتر نهادهایی که کاروانسراها را در مالکیت خود دارند برای بازسازی آن اقدام کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی سمنان گفت : کاروانسراهای در اختیار سازمان میراث فرهنگی مانند کاروانسراهای ده نمک، میان دشت و شاه عباسی دامغان به بخش خصوصی واگذار شده است.

** کاروانسراها شناسامه سمنان هستند

سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : کاروانسراهای سمنان حلقه مفقوده توسعه گردشگری در منطقه هستند و باید مدیریت جدید میراث فرهنگی برای احیا این بناها برنامه ریزی لازم را انجام دهد.

قدرت الله ابک گفت : سالانه به دلیل مرمت نشدن بناهای تاریخی، استان سمنان گردشگران زیادی را از دست می دهد و باید تعدادی از کاروانسراها در کنار جاده ها قرار دارند برای استراحت مسافران احیا شوند.

وی بیان داشت : کاروانسراها شناسنامه تاریخی هستند که به دلایل نبود اعتبار کافی این بناها مرمت نمی شود و سازمان میراث فرهنگی باید توجه ویژه ای برای رفع این مشکلات داشته باشد.

ابک ادامه داد : واگذاری این کاروانسراها به بخش خصوصی و مرمت یکی از اقدامات اساسی برای جذب گردشگر است و فعالان اقتصادی که از طرح های اشتغال آفرین استان استقبال کنند حمایت می شوند.

** نهادهای اجرایی از تخریب کاروانسراها جلوگیری کنند

یکی از گردشگران اصفهانی در گفت و گو با ایرنا افزود : بنده عاشق آثار تاریخی ایران هستم و در بعضی از استان ها برای مرمت و بازسازی این بناها خوب کار شده اما کاروانسراهای سمنان حال و روز خوبی ندارند.

ابوالفضل سعیدی گفت : این آثار تاریخی را باید با چنگ و دندان حفظش کنیم و رونق گذشته این آثار را با بارسازی دوباره آن احیا و به نسل امروز معرفی کنیم.

وی اظهارداشت: عاشقان میراث فرهنگی در کشور بی شمارند و نمی گذارند که این تاریخ از بین برود تا بر ما خرده بگیرند زیرا با داشتن این بناهای تاریخی است که در جهان سربلند خواهیم بود.

در استان سمنان بیش از هزار اثر تاریخی شناسایی شده که تاکنون بیش از 800 اثر تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منبع: ایرنا