تقدیر از یک عمر فعالیت ادبی توفیق سبحانی در جایزه کتاب سال

1397/4/31 ۱۵:۰۰

توفیق سبحانی مولوی‌پژوه و استاد دانشگاهی است که تصحیح و شرح او بر مثنوی معنوی از آثار مرجع مولاناپژوهان و مولانادوستان است. قرار است فردا در میان شایستگان تقدیر جایزه کتاب سال از این چهره برجسته تجلیل و تقدیر شود.

در سرزمین ادیب‌پرور ایران کم نیستند پژوهشگرانی که زندگی و عمر خود را بر سر پژوهش و تحقیق در حوزه ادبیات ایران گذاشته‌اند، گرانمایه‌گانی که با دقت و تلاش شبانه‌روزی سعی کرده‌اند آثار شعرای کلاسیک ایران‌زمین از رودکی گرفته تا فردوسی و نظامی و خیام و عطار و مولانا و حافظ و سعدی و.... مورد پژوهش قرار دهند و زوایای مختلف این آثار برجسته تاریخ و فرهنگ ایران را به همگان بشناسانند. در این میان مولاناپژوهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. زیرا در مواردی که شاعری مثل مولانا از کشورهای دیگری چون ترکیه داعیه دارد در حالی که زبان و شعر او فارسی است، اهمیت و لزوم پرداختن به او مشخص می‌شود و تجربه هم نشان داده همین طور هم بوده و در میان کشورهای جهان این ایران است که بهترین و برجسته‌ترین مولاناپژوهان و دقیق‌ترین نسخ و تصحیح را به دست دوستداران مولانا در همه دنیا رسانده است.

از بدیع‌الزمان فروزانفر و جلال همایی و محمدعلی موحد و محمد استعلامی گرفته تا توفیق سبحانی. اما توفیق سبحانی...

درست است که اقلیم و خاستگاه محققان کشورمان نمی‌تواند دلیل خیلی محکمی در انتخاب حوزه‌ای که کار می‌کنند باشد اما معمولا ادبایی که از خطه نیشابور هستند چون محمدرضا شفیعی‌کدکنی دایره تحقیقاتشان را متمرکز بر عطار و خیام می‌کنند و حافظ و سعدی‌شناسان شیرازی پیشروترند. اما حضور شمس تبریزی در شعر و زندگی مولوی و قبره‌ او در خوی سبب شده که پژوهشگران آذری کشورمان علاقه و تمایل خاصی به کار بر آثار مولانا و شناخت شمس داشته باشند و محمدعلی موحد و توفیق سبحانی دو نمونه اعلای این ادبا هستند. توفیق سبحانی 80ساله است و درطول زندگی پربار خود آثار بسیار به روز و کارآمدی در حوزه مولاناپژوهی تالیف و ترجمه کرده است.

او کسی است که فهرست کتب خطی فارسی دانشگاه دهلی را جمع‌آوری کرده و در همین راستا کتاب ارزشمند نگاهی به تاریخ ادب فارسی در هند از او منتشر شده که همراه ره‌آورد سفر حاصل تجربه‌های ارزنده او از سفر به هندوستان و حاصل تتبع و دقت در آثار ادبیات فارسی در این خطه است. سبحانی همچنین نسخ بسیاری را تصحیح و منتشر کرده که از آن جمله تصحیح تذکره انجمن خاقان اثر برجسته فاضل خان گروسی است. مجالس سبعه مثنوی معنوی، تصوف در یکصد پرسش و پاسخ و ترجمه نقد شعر العجم شبلی نعمانی و الهائم الخائف من لومة اللائم، ملامتیه و ملامتیان، مولویّه بعد از مولانا از زبان‌های ترکی و عربی از سوی او انجام شده است. همچنین کتاب «نثر و شرح مثنوی» اثر موسی نثری کتابی که خود استاد سبحانی آن را اثری فوق‌العاده می‌داند که خود مثنوی و مثنوی‌پژوهی را با آن شروع کرده را به تازی با مقدمه‌ای مفصل و تصحیح روانه بازار کتاب کرده است. همچنین مناقب‌العارفین که شمس‌الدین احمد عارفی‌افلاکی، از مریدان شیفته مولانا و به دستور مراد و استادش شیخ جلال‌الدین عارف‌چلبی، نوه مولانا، نوشته است و حاوی اطلاعات ارزنده و نفیسی درباره شرح احوال و افکار مولانا و نیز خاندان، استادان، جانشینان و بازماندگان اوست با تصحیح توفیق سبحانی منتشر شده است.