1397/4/31 ۱۴:۴۶
من طی چند دهۀ اخیر بخش زیادی از تحقیقاتم را صرف احیای میراث علمی کوشیار گیلانی کردم که همۀ این رساله ها به زبان عربی بود که ترجمه و شرح شده است. بعضی از نسخه های زیج جامع کوشیار گیلانی که در حقیقت کتاب مهم نجومی کوشیار است کامل و برخی هم ناقص در کتابخانه های مختلف دنیا وجود دارد که این نسخه ها هم اکنون جمع آوری شده و بر روی آن تحقیق صورت میگیرد.
پنل علمی همایش «میراث علمی شاهرود. بسطام. خرقان» روز 31 خرداد در سالن اجتماعات هتل قصر بسطام برگزار شد. در این نشست علمی دکتر علی اشرف صادقی، دکتر حسین معصومی همدانی، دکتر مجدالدین کیوانی، دکتر محمود جعفری دهقی و دکتر محمد باقری سخنرانی کردند.
آنچه در ادامه می خوانید سخنرانی دکتر محمد باقری در همایش «میراث علمی شاهرود. بسطام. خرقان» است.
*****
یکی از این نسخه ها بسیار مهم است و در کتابخانۀ بلدیۀ اسکندریه نگهداری می شود. اهمیت این نسخه در این است که هیچ یک از این نسخه ها به خط شخص کوشیار گیلانی نیست، اما در انتهای نسخۀ کتابخانۀ بلدیۀ اسکندریه مصر نوشته شده «این نسخه رونویسی شده به خط مؤلف». در نتیجه با یک فاصله به خود کوشیار می رسد. در انجامۀ آن نسخه و در پایان نوشتۀ مؤلف گفته که این کتاب را در سال 393 یزدگردی نوشته است که بین سالهای 410 تا 415 قمری میشود.
کوشیار محل نگارش را در «سَهرج» یا «سُهرج» نوشته که احتمال دارد «ش» بوده و نقطه هایش افتاده است. تنها جایی که ردی از او پیدا کردم در کتاب معجم البلدان یاقوت حموی و شهری از توابع بسطام است. اما چرا کوشیار باید به ناحیۀ بسطام آمده باشد؟ او بعد از مدتی زندگی در ری به گرگان به دربار آل زیاد در نزد قابوس بن وشمگیر رفته است.
شاهرود جاذبۀ مهم دیگری دارد که کمتر شهری در ایران داراست . به همت یکی از خانم های معلم که اهل قلعه نو خرقان است تعداد قابل توجهی ساعت آفتابی در این شهر ساخته شده. ساعت های آفتابی به صورت یک صفحۀ مدرجی هستند که توسط میله سایه اش بر روی صفحه می افتد و نشان می دهد که ساعت چند است.
سابقۀ این ساعت ها به یونان، بابل و مصر بازمی گردد و در ایران پیش از اسلام شواهدی از این ساعت ها موجود است و دورۀ اسلامی ساعت های آفتابی بسیار دیده می شود. در ساعتهای آفتابی نجوم، ریاضیات و ذوق هنری بسیار مطرح است. برای مثال در خرقان در میدان امام خمینی ساعت آفتابی به شکل یک گل چند پرِ زیباست و ساعت را نشان میدهد.
در دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود در سال 1388، یک ساعت آفتابی چندوجهی ساخته شده که چند سطح دارد و روی هرکدامش یک میله و درجه بندی وجود دارد. در کانون فرهنگی هنری بسیج در شاهرود نیز یک ساعت آفتابی عمودی بالا نصب شده که دقیقاً یعنی صفحه اش شرقی غربی است، در شهرک ذوالفقار در منزلی یک ساعت آفتابی عمودی رو به جنوب هست که در همۀ این ها ذوق هنری در کنار کار علمی به کار گرفته شده است. نکته ای که در پایان باید بگویم و باز به مسئولان مربوط است این است که ما رد پای ساعت های آفتابی را که سنتش از اوایل اسلام بوده در گوشه و کنار ایران می بینیم. تعدادی از این ها به علت بی توجهی تخریب شده، در به نظر من حیف است که به حال خود رها شود.
این همایش در واقع تدارکی برای همایش های بعدی در شهر شاهرود است و امیدوارم علاقه مندان این ساعت های آفتابی را ببینند. در بسطام در محوطه بایزید بسطامی هم قرار هست که ساعت آفتابی ساخته شود و امیدواریم که ساعت های تخریب شده هم ترمیم شوند.
منبع: میراث مکتوب
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید