شعر و ملودی اصول مهم آواز ایرانی است

1397/3/29 ۱۳:۴۷

آواز پژوه و دبیر برگزاری سلسله نشست‌های ماهیانه آیین آواز، گفت: بی تردید یکی از مهمترین اصول و ارکان خلق هنر آواز ایرانی، درک شعر و تلفیق ملودی با شعر و ادبیات این سرزمین است.

آواز پژوه و دبیر برگزاری سلسله نشست‌های ماهیانه آیین آواز، گفت: بی تردید یکی از مهمترین اصول و ارکان خلق هنر آواز ایرانی، درک شعر و تلفیق ملودی با شعر و ادبیات این سرزمین است.

علی شیرازی با اشاره به برگزاری بیست و دومین نشست آیین آواز با محور «اهمیت آشنایی آواز خوانان با ادبیات پارسی» که امروز سه شنبه در فرهنگسرای ارسباران برگزار می شود، افزود: صرفنظر از چند گوشه مشهور از ردیف آوازی که شامل تحریر ساده و بدون کلام است، پیشینه ما در آواز بر پایه ادبیات و شعرهای شاعران ارزنده ایرانی شکل گرفته است.

وی تصریح کرد: در اهمیت حضور شعر در تمامی مراحل خلق یک اثر آوازی همین بس که تقطیع وزن‌های هر جمله آوازیِ شعری و حتی جملات تحریری، بدون رعایت اوزان عروضی (فن سنجیدن شعر) غیر ممکن است.

شیرازی اظهار داشت: با این همه فقط شناخت و تسلط بر اوزان عروضی هم برای اجرای یک آواز استاندارد – دستکم از لحاظ ادبی، کافی نیست و مقوله های مهمی همچون درک شعر، موسیقی شعر، تلفیق شعر با موسیقی و بسیاری بخش‌های دیگر در ادبیات وزین پارسی ضروری است.

این آواز پژوه اضافه کرد: در نشست امروز آیین آواز، استاد شجاعی ادیب (حافظ‌پژوه و مولوی‌پژوه) درباره این ملزومات ادبی برای آوازخوانان سخن خواهد گفت.

شیرازی گفت: در این نشست، همچنین سید رضا طباطبایی از خوانندگان و مدرسان قدیمی آواز و شاگرد استاد زنده‌یاد تاج اصفهانی، به عنوان میهمان ویژه، آواز می‌خواند. صدای این خواننده را که قرار است به «مرکّب‌خوانی» بپردازد، حسن منصوری با ساز نی و سجاد منصوری (فرزند حسن منصوری) با تمبک همراهی می‌کنند.

وی درباره فن مرکب‌خوانی گفت: هرگاه یک آوازخوان، اجرایش را در شور یا هر کدام از دستگاه های دیگر شامل ماهور، همایون، سه‌گاه، چهارگاه، نوا و راست ‌پنج گاه و پنج آواز دشتی، ابوعطا، افشاری، بیات ترک و بیات اصفهان شروع کند، در حالت معمول باید پس از خواندن چند گوشه از هر کدام، در پایان به همان دستگاه یا آواز مبدا و اولیه بازگردد و در همان جا فرود آید.

شیرازی گفت: این یک آواز معمول است که پس از آموختن ردیف، هر هنرجویی از عهده آن برخواهد آمد.

وی توضیح داد: آواز معمول طبق رپرتوآر ردیف از «درآمد» شروع می شود، در یکی دو گوشه میانی ادامه می یابد و بعد به گوشه های اوج می رسد و در نهایت با فرود به همان دستگاه اولیه، پایان می یابد.

به گفته وی، اما در بین آوازخوان های حرفه‌ای نوع دیگری از آواز هم مرسوم است که مرکب‌خوانی نام دارد و در واقع اجرایی ترکیبی است از آواز در دستگاه اولیه که خواننده بنا به توان و سلیقه خود می‌تواند به هر دستگاه یا آواز دیگری که بخواهد، سرک بکشد.

این آواز پژوه ادامه داد: تفاوت مرکب خوانی در این است که آوازخوان از دستگاه مبدا شروع می کند سپس به یک یا چند دستگاه آواز دیگر ورود می کند، اما طبق روال عادی که فقط در یک دستگاه یا آواز، خوانندگی می کنیم به دستگاه مبدا بازمی گردد.

دبیر برگزاری سلسله نشست‌های ماهانه آیین آواز تاکید کرد: شرط حتمی در مرکب خوانی، برگشت به دستگاه یا آواز اولیه و مبدا و فرود نهایی به همان جایی است که آواز را شروع کرده، است.

وی اضافه کرد: در واقع پایان هر آواز مرکبی در همان دستگاه یا آوازی است که خواندن را با آن شروع کرده‌ ایم.

شیرازی به مشهورترین مرکب‌خوانی‌های 113 سال اخیر از ابتدای تاریخ ضبط صفحه در ایران اشاره کرد و گفت: می توان آواز دشتی به ماهور استاد غلامحسین بنان را نام برد که وی درآمدی در دشتی شروع می‌کند، سپس بلافاصله به ماهور وارد می‌شود و پس از خواندن چند بیت در ماهور دوباره به دشتی بازمی‌گردد. آوازی با مطلع شعری «تاب بنفشه می‌دهد طره مشک‌سای تو» از خواجه شیراز.

این آواز خوان کشور، اظهار داشت: در بخش‌های دیگری از نشست آیین آواز این ماه، علی‌اصغر میرآخوری آوازخوان پیشکسوت، آوازی را در دستگاه شور اجرا می‌کند، این خواننده را سعید میرآخوری با ساز نی و تورج واعظی با تمبک همراهی خواهند کرد.

دبیر برگزاری سلسله نشست‌های ماهانه آیین آواز گفت: علی‌اصغر میرآخوری از جمله شاگردان قدیمی استاد کریم صالح‌ عظیمی است که تاکنون اجراهای صحنه‌ای فراوانی را تجربه کرده و با چندین گروه موسیقی از جمله «گروه درنگ» همکاری داشته است.

شیرازی افزود: امیرمسعود امیری نیز در این نشست، آوازی را در افشاری از متعلقات دستگاه شور اجرا می‌کند. آواز این خواننده را داریوش آریان‌پور با ساز تار همراهی خواهد کرد.

وی ادامه داد: داود پایروند دیگر خواننده‌ای است که به نشست خردادماه دعوت شده است. اجرای او را که در دستگاه ماهور شامل پیش‌درآمد، ساز و آواز و اجرای تصنیف است، محسن وصالی با تار همراهی می‌کند.

به گفته شیرازی، پایروند از شاگردان محسن کرامتی بوده و سال 1385 با کمک و راهنمایی استادش آلبوم «سایه‌وار» را به آهنگسازی حسین پرنیا در دستگاه شور و آواز بیات اصفهان روانه بازار کرد.

نشست تخصصی‌آموزشی آیین آواز مدت دو سال است که به همت کانون موسیقی ارسباران با هدف احیای هنر آواز از طریق تجلیل از بزرگان و معرفی آوازخوانان کمتر شناخته‌شده یا گمنام جوان و میانسال و همچنین ارائه مباحث فنی و تئوریک آوازی راه‌اندازی شده و در این مدت اقبال علاقه‌مندان را در پی داشته است.

ورود به سلسله نشست‌های آیین آواز برای تمامی دوستداران موسیقی و آواز ملی، رایگان است.

منبع:ایرنا