سه نقطه ها / ایرج افشار

1397/2/4 ۱۲:۳۵

یکی از علائم و نشانه های به کار رفته در نسخه ها که از قدیم میان بعضی از کاتبان رایج بوده آوردن «سه نقطه» می باشد. سه نقطه ها در حاشیه بر سمت راست و چپ صفحه و گاهی بالا و پایین گذارده می شد تا هم به آسانی به چشم بیاید و هم تحت الشعاع سطر قرار نگیرد. نقطه ها معمولاً به چند صورت ضبط شده انداز جمله:

چکیده: یکی از علائم و نشانه های به کار رفته در نسخه ها که از قدیم میان بعضی از کاتبان رایج بوده آوردن «سه نقطه» می باشد. سه نقطه ها در حاشیه بر سمت راست و چپ صفحه و گاهی بالا و پایین گذارده می شد تا هم به آسانی به چشم بیاید و هم تحت الشعاع سطر قرار نگیرد. نقطه ها معمولاً به چند صورت ضبط شده انداز جمله:

1) «تک نقطه». که عمدتاً میان دایره برای وقف جمله است و یا به منظور انتخاب گذارده می شد؛

2) «سه نقطه» که به منظور وقف جمله و گاه توجه گذارده می شد؛

3) «چهار نقطه». که به منظور فاطله گذاری میان دو عبارت و یا آرایش کنار نسخه و یا آخر نسخه / انجامه گذارده می شد.

سه نقطه ها (که موضوع این نوشتارست) دست کم دو گونه کارکرد داشته اند:

ا) برای پایان گرفتن عبارت و گاهی پرنمودن جاهای خالی؛

2) برای توجه بعدی و حتمی دارندۀ نسخه و کاتب تا به آسانی بتواند به آن موارد رجوع کند.

سه نقطه ها کوچک و غبارگونه به کار می روند. تا حک و محو آنها به نیش قلمتراش عملی و آسان بوده باشد و معمولاً به سیاهی یا سرخی و به حالت زوایای مثلث کوچک نقش می شده است.

این بررسی بر اساس چند نسخۀ معتبر و نیز بهره مندی از شواهد منظوم عصر صفوی انجام گرفته است.

نامه بهارستان سال دوم 1380 شماره 4

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی