ضوابط تصحیح متن های کهن / علی اشرف صادقی

1396/12/22 ۱۳:۵۰

در این مقاله مؤلف بر اساس شیوۀ علمی علامۀ قزوینی در تصحیح متون به چهار نکتۀ مهم در این باره اشاره می کند و برای هر مورد نمونه هایی را ذکر می نماید: ا. اهمیت ضبط کامل نسخه بدل ها: مصحح باید کلیۀ ضبط ها اعم از غلط و درست را به نسخۀ چاپی منتقل کند، حتی کلمات بی نقطه و با نقطه های غلط و نابجا. زیرا ضبط تمام نسخه بدل ها گاه در تصحیح ضبط اصیل لغات و نام های خاص جغرافیایی بسیار راهگشاست.

چکیده: در این مقاله مؤلف بر اساس شیوۀ علمی علامۀ قزوینی در تصحیح متون به چهار نکتۀ مهم در این باره اشاره می کند و برای هر مورد نمونه هایی را ذکر می نماید:

ا. اهمیت ضبط کامل نسخه بدل ها: مصحح باید کلیۀ ضبط ها اعم از غلط و درست را به نسخۀ چاپی منتقل کند، حتی کلمات بی نقطه و با نقطه های غلط و نابجا. زیرا ضبط تمام نسخه بدل ها گاه در تصحیح ضبط اصیل لغات و نام های خاص جغرافیایی بسیار راهگشاست.

2. رعایت امانت و عدم دخالت در متن: مصحح باید یکی از ضبط های نسخه های خود را با استدلال در متن قرار دهد و مجاز نیست متن را به ذوق و سلیقۀ خود تغییر دهد و به تصحیح قیاسی دست بزند.

3. انتخاب و ارزیابی دقیق نسخه های مورد استفاده: مصحح باید نسخه های خطی یک اثر را از نظر صحت و نزدیکی به نوشتۀ مؤلف و در برداشتن ضبط های قدیمی ارزیابی کند و نباید قدیمی ترین نسخه را اصل قرار دهد و نسخه های دیگر را با آن مقابله نماید، زیرا گاهی نسخۀ متأخر به دلیل نوشته شدن از روی یک نسخۀ کهن تر اصالت بیشتری دارد.

4. اهمین جُنگ های قدیمی در تصحیح متن: رجوع به جُنگ های قدیمی به ویژه در مورد متون منظوم و آثاری که دارای نسخه های متأخر هستند، حائز کمال اهمین است.

نکتۀ بسیار مهمی نیز در تصحیح فرهنگ های عربی به فارسی وجود دارد و آن تفاوت در معادل های فارسی لغات عربی است که بی شک مربوط به کاتبان نسخه هاست، زیرا کاتبان که غالباً اهل شهرها و روستاهای متفاوت با محل تولد یا تربیت مؤلف کتاب بوده اند معادل فارسی مؤلف را با معادل متداول در محل اقامت یا تربیت خود عوض کرده اند. این تفاوت گاهی نیز به تلفظ های متفاوت همان معادل مؤلف مربوط می شود. این تفاوت ها برای تحقیق در تاریخ و تحول زبان فارسی اهمیت بسیار دارد.

نامه بهارستان سال ششم 1384 و 1385 شماره 11 و 12

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی