کتابه سازی بر جلد نسخه خطی / ایرج افشار

1396/12/22 ۱۱:۰۳

کتابه یا (کتیبه) پردازی یکی از فنون ظریف در جلد سازی ایرانی و نیز عامل دقیقی در نسخه شناسی است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است. کتابه که به جهت زیبا سازی جلد کتابهای ارزشمند صورت می گرفته است به تمام مطالب حک شده بر رو و درون جلد نسخه های خطی گفته می شود.

چکیده: کتابه یا (کتیبه) پردازی یکی از فنون ظریف در جلد سازی ایرانی و نیز عامل دقیقی در نسخه شناسی است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است. کتابه که به جهت زیبا سازی جلد کتابهای ارزشمند صورت می گرفته است به تمام مطالب حک شده بر رو و درون جلد نسخه های خطی گفته می شود. کتابه ها از چند نظر قابل توجه اند: 1) جنبۀ هنری و آرایشی، 2) جنبۀ جغرافیایی، 3) رابطۀ میان جلد و متن. کتابه ها بیشتر بر روی جلدهای چرمی ضربی و لاکی (روغنی) دیده می شوند و مطالب آنها می تواند از این دست باشد: تعریف جلد؛ وصف منظوم کتابۀ نسخه؛ عنوان کتاب؛ نام مولف؛ تناسب و تلمیح اشعار و عبارات کتابه؛ عبارات به قصد تیمن و تعظیم؛ دعا برای سلامتی و دوام عمر شخص مهمی؛ نام صاحب نسخه؛ نام صحاف؛ نام کاتب کتیبه و نقاش؛ تاریخ تجلید و محل ساخت جلد. همچنین از جنبۀ فنی و طراحی می توان بدین موارد توجه داشت: جای کتابه بر جلد؛ قاب کتابه؛ نوع خط؛ غلط های کتابه؛ انواع و اقسام جلدهای کتابه دار.

نامه بهارستان سال دوم 1380 شماره 3

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی