مرگ کریم خان / رضا ناروند

1396/12/15 ۰۸:۳۵

آشوبی که پس از مرگ کریم خان به ناگاه سرتا سر این سرزمین را به آتش و خون کشید و به نابودی شالوده و زیست اجتماعی و سیاسی آن زمان انجامید ریشه در ماهیت و نهاد جوامع ملوک الطوایفی و نظام ایلی ارتش ایران داشت. افزون بر آن، عامل دیگری که در تشدید ویژگی های جامعه خانخانی ایران تأثیر انکارناپذیری بر جا نهاد، شیوه حکومت و کشورداری کریم خان زند بود.

آشوبی که پس از مرگ کریم خان به ناگاه سرتا سر این سرزمین را به آتش و خون کشید و به نابودی شالوده و زیست اجتماعی و سیاسی آن زمان انجامید ریشه در ماهیت و نهاد جوامع ملوک الطوایفی و نظام ایلی ارتش ایران داشت. افزون بر آن، عامل دیگری که در تشدید ویژگی های جامعه خانخانی ایران تأثیر انکارناپذیری بر جا نهاد، شیوه حکومت و کشورداری کریم خان زند بود.

این پادشاه، که با زیرکی عنوان «وکیل الرعایا» بر خود نهاد براستی یکی از آگاه ترین و زیرک ترین و هوشیارتریت پادشاهان ایران است. مروری سریع در جنگهائی که وی بدانها مبادرت ورزید هوشیاری سرشار او را پدیدار می سازد.پیروزی های نظامی که در زمان او نصیب خاندان زند گردید بیشتر به دست نزدیکان و بستگانش تحقق گرفت و خود وی در این پیروزی ها نقش عمده ای نداشت. با اینحال زیرکی و هوشیاری فوق العاده اش چنان بود که هرگز اجازه نداد آنان از پیروزی های خود سود جویند و بر او بشورند و از آنجا که خود طالب آن بود که محبوب همگان گردد و نامش به نیکی یاد شود کمتر دست بخون دشمنان می آلود و اینکار را به نزدیکانش وا می گذاشت. در نتیجه کینۀ مردم را نسبت به آنها بر می انگیخت و همه دلها را بسوی خود متوجه می ساخت.

وحید نیمه دوم خرداد 1356 شماره 210

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی