لزوم حمایت از تهیه دایره المعارف های ایرانی / محمد باقری

1396/12/14 ۰۸:۳۴

دایره المعارف هایی که درباره اسلام به وسیله غربی ها نوشته می شود نظیر دایره المعارف اسلام ویراست یک تا سه سرشار از توهین به اسلام و تشیع است. کاری که غربی ها درباره تاریخ اسلام و تحت عنوان کار علمی و جدید انجام می دهند این است که همان مطالب پر از تحریف و اشتباه نویسندگان قرون میانی را که خود آن آثار باید نقد شوند زیرا عموما تحت تاثیر آثار پیش از خود که عموما با اغراض دینی و سیاسی نوشته می شده اند شده است.

دایره المعارف هایی که درباره اسلام به وسیله غربی ها نوشته می شود نظیر دایره المعارف اسلام ویراست یک تا سه سرشار از توهین به اسلام و تشیع است.

کاری که غربی ها درباره تاریخ اسلام و تحت عنوان کار علمی و جدید انجام می دهند این است که همان مطالب پر از تحریف و اشتباه نویسندگان قرون میانی را که خود آن آثار باید نقد شوند زیرا عموما تحت تاثیر آثار پیش از خود که عموما با اغراض دینی و سیاسی نوشته می شده اند شده است. غربی ها این مطالب سرشار از دروغ و تحریف را به عنوان روایت صحیح می پندارند و اساس مدعای خویش قرار می دهند و به تجزیه و تحلیل آن می پردازند. بعدها همین دایره المعارف ها تبدیل می شوند به آثاری که مورد ارجاع قرار می گیرند و اگر بخواهند افرادی درباره اسلام تحقیق کنند به همین آثار مراجعه می کنند. وامصیبتا هنگامی که شیعیان بخواهند درباره شیعه تحقیق نمایند به این دایره المعارف ها مراجعه نمایند.

برای نمونه ال. وچیا والیری درباره امام علی (ع) پس از جنگ نهروان می نویسد: ایشان از لشکرکشی پشیمان شدند و بر کشته های خوارج بسیار گریستند که به خاطر پشیمانی از اشتباه ایشان بوده است. (ال. وچیا والیری، امام علی ع، ترجمه حسین مسعودی، مندرج در تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام، زیر نظر محمود تقی زاده داوری، قم، شیعه شناسی، ۱۳۹۳ش، ص۷۳) در حالی که این مطلب صحیح نیست و گریه امام (ع) به خاطر هدایت نشدن خوارج و تاسف امام از مرگ قبل هدایت ایشان است. شاید اگر برخی از این افراد بر سر ادعای خویش پافشاری نمی نمودند و زنده می ماندند هدایت می شدند.

نمونه دیگر اینکه در همین دایره المعارف و به قلم همین نویسنده درباره امام حسن (ع) می نویسد: امام حسن مجتبی (ع) فردی بوده اند که زنان بسیاری را طلاق می داده اند. (همان، ص۱۰۵) این مطلب بازتولید روایت مدائنی درباره امام حسن ع است که در آثار بسیاری واکاوی و رد شده است که پرداختن بدان خارج از موضوع این نوشتار است.

نمونه دیگر وداد قاضی در کتاب کیسانیه؛ تاریخ، ادبیات، اصلا برداشت صحیحی از مذهب شیعه نداشته و بارها به شیعه در آن کتاب توهین نموده است. نکته ای که جالب است این است که وی جز سرویراستاران دایره المعارف اسلام ویراست سه است. وی تنها یکی از افرادی است که این چنین برداشتی از شیعه دارند و جزء نویسندگان دایره المعارف اسلام است و ده ها فرد دیگر با همین دیدگاه در این دایره المعارف در مقام نویسنده یا ویراستار یا سرویراستار حضور دارند.

اما شیعیان با این آثار چه می کنند؟

شیعیان به نظاره می نشینند تا این آثار تالیف شوند و جای خویش را در جامعه علمی جهانی باز کنند. پس از پنج، شش دهه به بخشی از این اتهامات نه همه آن ها پاسخ می دهند نظیر کتاب تصویر امامان شیعه در دایره المعارف اسلام ویراست دو که ترجمه و نقد شده است.

بلکه باید شیعیان به صورت گستره به تدوین دایره المعارف های تخصصی و علمی همت گمارند و همپای نگارش این آثار، به زبان های مختلف نیز ترجمه شوند و به دست پژوهشگران برسد. باید ذکر نمود که همین نوع آثار سهم زیادی در گسترش مذهب شیعه دارد.

به نظر بنده باید از دایره المعارف بزرگ اسلامی و دانشنامه جهان اسلام که اکنون در کشور ما به وسیله دانشمندان شیعه و به صورت علمی دارد تدوین می شود بسیار حمایت شود و همگام با تدوین آن، ترجمه هم بشوند. علاوه بر این دو دایره المعارف، باید دایره المعارف های دیگری با زمینه های تخصصی دیگری نیز تدوین شوند.

منبع: مورخان