تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو

1396/11/25 ۱۱:۴۴

«تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو» نوشته احمد محمدپور، جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه بوعلی سینای همدان است. این کتاب به بیوگرافی فلسفی دانش تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری می‌پردازد.

طالعه این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه و روش در علوم انسانی پیشنهاد می‌شود

 
«تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو» نوشته احمد محمدپور، جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه بوعلی سینای همدان است. این کتاب به بیوگرافی فلسفی دانش تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری می‌پردازد.
 
«تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو» به بیوگرافی فلسفی دانش تاریخ‌نگاری و تاریخ‌نگری می‌پردازد؛ این بیوگرافی فلسفی هم زاویه‌ای در زمانی دارد و هم نگاهی همزمانی؛ از یک سو، تاریخ را در مجرای زمان و مکان به تصویر می‌کشد و از سوی دیگر اجزای گوناگون و مهم روش و بینش تاریخی را می‌کاود.

محمدپور در سرتاسر کتاب ذهن خواننده را به پرسش‌هایی از این دست جلب می‌کند: چگونه به گذشته می‌نگریم؟ با چه ابزارها و از کدامین نظرگاه پای در وادی واقعیت‌هایی می‌نهیم که از زمینه و زمانه ما خارج‌اند یا پیوسته از دایره فهم عملی ما می‌گریزند؟ چطور می‌توان مرز مفهومی و تجربی بین رویدادها، شواهد، مفاهیم و مقولات را همگام با بار ارزشی و هنجاری سازه‌های مذکور از هم متمایز کرد؟ رویکردها و آرای متفکران معاصر در شیوه دریافتن و نوشتن تاریخ چه در چنته دارند؟ بدین ترتیب، نگارنده با هم‌کناری و ترکیب مواضع هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و روش‌شناختی، تصویری فرارشته‌ای و روایتی خواندنی از تولد و رشد دانش تاریخ فرا روی خواننده قرار می‌دهد.

نویسنده، بعد از ارایه مقدمه‌ای درباره ایده نگارش کتاب و برخی جزئیات ساختاری آن، کتاب را در یازده فصل ساماندهی کرده است.

فصل اول با عنوان «مفاهیم و بنیان‌ها» به برخی از مفاهیم مطرح نظیر امکان‌پذیری معرفت تاریخی، سطح تحلیل، تفهم، قانون، روایت، تفسیر، عینیت، وفاق، تجمیع، مقایسه و نگارش تحقیق برای علوم تاریخی می‌پردازد. فصل دوم با عنوان «نوع‌شناسی تبیین»، ضمن بررسی مفهوم تبیین به عنوان یکی از مهمترین و پرکاربردترین مفاهیم در علوم اجتماعی، به ارتباط آن با مفاهیم تفسیر، تفهم، علّت و فرضیه توجه کرده و به طبقه بندی انواع تبیین از حیث نوع، سطح و استدلال  توجه می‌کند.

پرسش اصلی فصل سوم با عنوان «مبانی استدلالی» این است که استدلال خوب و علمی چگونه ساخته و ارائه می‌شود؟ مواد و مصالح آن کدامند و در معرض چه خطرهای بالقوه یا بالفعلی قرار دارد؟ فصل چهارم، یعنی «تاریخ تاریخ‌نگاری» به مهمترین تحولات نظری و روشی از هرودت و توسیدید تا قرن بیست و یکم اختصاص دارد.

فصل پنجم، تحت عنوان «پیوستار قاره‌ای ـ تحلیلی» دانش تاریخ را از دو منظر فلسفی وسیع قاره‌ای و تحلیلی می‌نگرد و اشارت‌های فلسفی و روش شناختی هر یک را درک و تبیین رویدادهای تاریخی یادآور شود. فصل ششم، «فراسوی رئالیسم» مهم‌ترین تغییرات معاصر پسااثباتی را در حوزه تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری به تصویر می‌کشد.

فصل هفتم با نام «فلسفه‌های وجودی تاریخ: اگزیستانسیالیسم و پدیدارشناسی» به این پرسش پاسخ می‌دهد که چه نسبتی میان رویداد، زمان و ساختار وجودی انسان نهفته است؟
فصل هشتم، با عنوان «نقد فرهنگ و پرابلماتیک بازنمایی: پراگماتیسم، نظریه انتقادی و مطالعات فرهنگی» فرهنگ را همچون میدان کنش و آفرینش های مداوم و متضاد به بحث می‌کشاند.

فصل نهم، «فلسفه‌های پراکنده: دریدا، دلوز و ژیژک» مجموعه‌ای از آراء و متفکران را دربرمی‌گیرد که نگاهی غیرخطی، غیر انباشتی و ضدتاریخی (در معنای درزمانی آن) نسبت به سوژه و هویت وی اتخاذ می‌کنند. فصل دهم با نام «چپ نو: آگامبن و بدیو» به پرسش‌هایی از این دست پاسخ می‌دهد که: اخلاق مدرنیته برای ما چه در چنته دارد؟ سیاست‌های معاصر چه حیاتی برای انسان آراسته است؟ تجربه در این دوره از تاریخ چگونه تخریب شده و جایگاه زبان در این میان چیست؟ چگونه می‌توان به بازسازی تجربه پرداخت و رخدادهای تکین را بر بدنه شرایط حقیقت حک کرد. این‌ها و ده‌ها پرسش دیگر درباره امکان خروج از انسداد مدرنیته تنها بخشی اندک از تلاش‌های آگامبن و بدیو در خلال دو دهه اخیر هستند.

فصل یازدهم، «سخن آخر» با پسگفتار و جمع‌بندی مؤلف پایان می‌پذیرد.

کتاب «تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو» آخرین اثر احمد محمدپور، جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه بوعلی سینای همدان است. او در کارنامه­‌اش استاد مهمان در دانشگاه‌های صلاح‌الدین-اربیل عراق (2012-2014) و دانشگاه واندربیلت (2014-2016) را دارد و هم اکنون نیز پژوهشگر و مدرس بخش انسان‌شناسی دانشگاه ماساچوست ـ امهرست در آمریکاست.

کتاب «تاریخ به روایت فلسفه: از هرودت تا آلن بدیو» با مجموع 640 صفحه در قطع رقعی (جلد نرم و سخت) از سوی نشر لوگوس منتشر شده است. مطالعه این کتاب به همه علاقه‌مندان به فلسفه و روش در علوم انسانی پیشنهاد می‌شود.

منبع: ایبنا