روایت آسیای مرکزی، مغول و اسلام در یک کتاب

1396/10/30 ۱۴:۲۹

کتاب «تاریخ آسیای مركزی: عصر اسلام و مغولان» نوشته كريستف بومر، محقق سوییسی از جمله کتاب‌های راه یافته به مرحله نیمه پایانی بيست‌و‌پنجمین دوره جايزه جهانی كتاب سال است.

 
 
کتاب «تاریخ آسیای مركزی: عصر اسلام و مغولان» نوشته كريستف بومر، محقق سوییسی از جمله کتاب‌های راه یافته به مرحله نیمه پایانی بيست‌و‌پنجمین دوره جايزه جهانی كتاب سال است.

 
 تحرکات چنگیزخان و ترکان مغول شهره خاص و عام است، اما کمتر به جزئیات پرداخته شده است. آن‌ها در مسیر ویرانگر غارت‌ها و فتوحات خود چه دودمان‌هایی را برباد دادند؟ بسیاری از سلسله‌های فتح‌شده، مسلمان بودند. با این‌حال مسلمانان به‌نوبه‌خود در قرن نهم بر مقاومت شاهزاده سغد فائق آمدند. تاریخ آسیای مرکزی برای آن‌ها که در این مورد تخصص ندارند می‌تواند گیج‌کننده باشد.

کریستف بومر در گیر و دار همین گیجی در سومین جلد از مجموعه کتاب‌های چهار جلدی‌اش درباره آسیای مرکزی، به عصر مسلمانان و مغول‌ها پرداخته است. بومر با حرفه‌ای‌گری تمام و کمال آکادمیک و باستان‌شناختی‌اش پرده دودی تاریخی را از بین می‌برد و گزارشی معتبر و دقیق از آن دوره ارائه می‌دهد که هم برای محققان و هم مخاطب عادی مناسب است. او توضیح می‌دهد که تا قبل از قرن هشتم، اسلام با ترکیبی از کتاب ایرانی و شمشیر ترک خود را در آسیای مرکزی برقرار کرده بود. سلسله‌های ترک-مسلمان پایه‌ریزی شده بودند و اسلام با این سلسله‌های جدید، متد ایدئولوژیکی را ارائه کرد که مرزهای بین قبال جنگجو و عشیره‌ها را از بین برد.

تا اواسط قرن یازدهم، وقتی این هژمونی تازه تاسیس در آسیای مرکزی به دیگر بخش‌های جهان اسلام اشاعه یافت، علم، تحقیق و انواع هنرها شکوفا شد. این توسعه فرهنگی در عوض با پیکربندی مجدد منطقه – از نظر قومیتی، زبانی و سیاسی- بین سال‌های ۱۰۰۰ تا ۱۲۲۰ به دست مهاجرین ترک و یا از طریق سلسله‌هایی که پایه‌گذاری کردند، نظیر سلجوقیان، آل افراسیاب و غزنویان پی گرفته می‌شود.

اگرچه از اواسط قرن دوازدهم تا اواسط قرن سیزدهم، چنگیزخان و جانشینان‌اش ناگهان و به‌طورکل این رنسانس فرهنگی اسلامی را با تاسیس امپراتوری مغول که بزرگ‌ترین امپراتوری تمام دوران بود، از بین برد. امپراتوری مغول سه برابر ایالات متحده وسعت داشت و تا زمان براندازی آخرین مغول در هند در سال ۱۸۵۷ پابرجا ماند.

بومر در کتاب «تاریخ آسیای مرکزی: عصر اسلام و مغول‌ها» پیچیدگی و سیال‌بودن وضعیت آسیای مرکزی را به خوبی به تصویر می‌کشد. چین، سراسر چین باقی می‌بیند. ایران دوباره هویت پارسی‌اش را تحکیم می‌بخشد. اما بین این دو، مردم‌ و حکومت‌ها به‌طور مداوم می‌آیند و می‌روند، و با ترکیب‌های جدید سرهم‌بندی می‌شوند. اروپا هم وضع پیچیده‌ای داشت، اما آسیای مرکزی- که می‌توانیم ایران را از آن استثناء کنیم-  کمترین شباهت را به آلمان، فرانسه یا انگلیس داشت.

کریستف بومر، محقق ۵۶ ساله سوییسی است. او در دانشگاه‌های زوریخ در رشته‌های روانشناسی و فلسفه تحصیل کرده است. بومر از سال ۱۹۸۴ درباره آسیای مرکزی، چین و تبت تحقیق می‌کند که نتیجه مطالعات او در قالب کتاب‌های متعدد، و رساله‌های دانشگاهی و برنامه‌های رادیویی منتشر شده است.
کتاب «تاریخ آسیای مركزی: عصر اسلام و مغولان» نوشته کریستف بومر را انتشارات آی.بی.تائوریس در ۴۰۸ صفحه و با قیمت ۳۰.۵۹ دلار منتشر کرده است.
 

منبع: ایبنا