«راهنمای کلام اسلامی» دریچه‌ای به سوی فهم کلام اسلامی

1396/10/30 ۱۱:۴۵

کتاب «راهنمای کلام اسلامی» آکسفورد نوشته زابينه اشميتكه، اسلام‌شناس آلمانی از جمله کتاب‌ آثار راه یافته به مرحله نیمه پایانی بیست و پنجمین دوره جایزه جهانی کتاب سال در گروه‌های «مطالعات اسلامی» است.

 

 
کتاب «راهنمای کلام اسلامی» آکسفورد نوشته زابينه اشميتكه، اسلام‌شناس آلمانی از جمله کتاب‌ آثار راه یافته به مرحله نیمه پایانی بیست و پنجمین دوره جایزه جهانی کتاب سال در گروه‌های «مطالعات اسلامی» است.

 
در زمینه مطالعات اسلام، تحقیق علمی درباره کلام اسلامی، به نسبت یک نظام فکری جوان است. در دهه‌های گذشته پیشرفت‌های زیادی با توجه به کشف‌های اصول جدید و رویکردهای علمی در این زمینه به دست آمده است. کتاب «راهنمای کلام اسلامی» ارزیابی جامع و معتبری از وضعیت جاری این زمینه ارائه می‌کند. این کتاب تصویر متنوعی از وضعیت هنر کلام اسلامی ارايه می‌کند و همزمان سمت و سوهای جدیدی برای تحقیقات آتی پیشنهاد می‌دهد.

بخش اول این کتاب، رشته‌های مختلف کلام اسلامی را طی دوره‌های شکل‌گیری و میانه، هم از بعد منطقی و هم اسطوره‌شناختی را پوشش می‌دهد. در بخش دوم برای نشان دادن تاثیر متقابل و مداون رشته‌های مختلف کلام و انعکاس‌هایش (در دوره‌های اولیه شکل‌گیری، میانه و پس از آن) موردهای مطالعاتی مختلفی ارائه می‌شود. این موردهای مطالعاتی بر مسایل کلامی مشخصی تمرکز دارند که از طریق فعل و انفعالات تردیدآمیز و جدلی بین مکاتب و متفکران مختلف علم کلام بسط یافته است. در بخش سوم به کلام اسلامی در اواخر دوره میانه و دوره‌های آغازین عصر مدرن پرداخته می‌شود. یکی از ویژگی‌های این دوره رشد آمیزش کلام و فلسفه (فلسفه ارسطویی و روشنگری) و عرفان است.

بخش چهارم کتاب به تاثیر توسعه‌های سیاسی و اجتماعی بر علم کلام از خلال چند مورد مطالعاتی اختصاص دارد: «محنه» (تفتیش عقاید) که مامون در فاصله سال‌های ۱۸۹ تا ۲۱۸ هجری قمری (۸۱۳ تا ۸۳۳ میلادی) بنا نهاد و همین‌طور تفکر تفتیش عقایدی که ابوالوفاء ابن‌عقیل (مرگ در سال ۷۶۹ هجری قمری/۱۳۶۷ میلادی) قربانی آن شد؛ سیاست مذهبی دودمان موحدون در شمال آفریقا؛ و همچنین تفاسیر تغییرکننده در سراسر تاریخ (به ویژه در دوران خاندان مملوک و عثمانی‌ها) از رابطه بین اشعریون و ماتُریدون که اغلب با انگیزه‌های سیاسی برانگیخته می‌شد.

بخش پنجم این کتاب نیز به اندیشه کلام اسلامی از پایان دوره اولیه عصر مدرن تا دوره مدرن می‌پردازد.
زابينه اشميتكه، پژوهشگر حوزه مطالعات تاریخ اسلامی است که پژوهش‌های پیشروانه‌اش چشم‌اندازها درباره ارتباطات و همبستگی‌ها بین رشته‌های مختلف جستار رشنفکری، در طول زمان و از خلال مکان و مذاهب و مکاتب فلسفی را دگرگون کرده است. او نقشی کلیدی در کشف نوشته‌های فلسفی و کلامی تصحیح نشده مربوط به قرون گذشته ایفا کرده است.

خانم اشميتكه مطالعات بسیار دقیق و تحلیل‌های انتقادی بر متون عربی، عبری-عربی و فارسی انجام داده و آثارش در کشورهای مختلف، از ممالک عربی گرفته تا کشورهایی نظیر ایران، ترکیه و روسیه در دسترس قرار گرفته است.

زابينه اشميتكه در حال حاضر روی تاریخ اندیشه اسلامی در دوره پساکلاسیک (قرون سیزده تا نوزده) با تمرکز بر بازسازی میراث مکتوب و واردات فکری در جهان اندیشه اسلامی، از ایران و آسیای مرکزی تا ترکیه و اسپانیا کار می‌کند. او همچنین درگیر مطالعه‌ای جامع درباره پذیرش انجیل توسط مسلمانان است، موضوعی که در سال‌های گذشته مطالب زیادی درباره‌اش منتشر کرده است.

کتاب «‌راهنمای کلام اسلامی» نوشته زابينه اشميتكه را انتشارات دانشگاه آکسفورد در ۸۳۲ صفحه با قیمت ۱۶۸ دلار منتشر کرده است.

منبع: ایبنا