گفت وگوی یا قدوسی؛ سرنوشت نامعلوم نسخه دست‌نویس «الولایه»

1396/8/24 ۰۹:۵۵

محمدحسین قدوسی، نوه علامه طباطبایی اشاره کرد که تقریرات علامه از دروس بعضی از اساتید خود هنوز منتشر نشده و همچنین خبری از نسخه دست‌نویس کتاب «الولایه» علامه در دست نیست.

تقریرات علامه از دروس بعضی از استادان هنوز منتشر نشده است

محمدحسین قدوسی، نوه علامه طباطبایی  اشاره کرد که تقریرات علامه از دروس بعضی از اساتید خود هنوز منتشر نشده و همچنین خبری از نسخه دست‌نویس کتاب «الولایه» علامه در دست نیست.

محمد آسیابانی:  علامه سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف مشهور معاصر و صاحب کتاب‌‌هایی چون «تفسیر المیزان»، «آغاز فلسفه»، «نهایت فلسفه» و «شیعه در اسلام» 36 سال پیش در چنین روزی (24 آبان 1360) در قم درگذشت. به همین مناسبت در تقویم رسمی کشور 24 آبان به نام روز بزرگداشت علامه طباطبایی نامگذاری شده است.

علامه طباطبایی در دوره‌ای تدریس فلسفه را آغاز کرد که روی خوشی به این درس در حوزه‌های علمیه داده نمی‌شد. بر این اساس تلاش وی به دو دلیل عمده معطوف شد: نخست تدریس فلسفه و تربیت شاگردان و دوم تالیف کتاب. عموم فیلسوفان و پژوهشگران برجسته عرصه فلسفه در حوزه و دانشگاه که امروزه از شهرت خاصی برخوردارند، در دوران تحصیل خود از شاگردان علامه بوده‌اند.

درباره علامه سخن‌های بسیار گفته شده و تالیفات و پژوهش‌های متعددی از سوی صاحب‌نظران منتشر شده است. تعدادی از شاگردان علامه نیز خاطرات خود از زندگی و طریق سیر و سلوک وی را مکتوب کرده‌اند. مجموعه آثار علامه طباطبایی نیز با تلاش و کوشش حجت‌الاسلام سیدهادی خسروشاهی از سوی انتشارات موسسه بوستان کتاب قم به طور مرتب منتشر می‌شود.

به مناسبت روز بزرگداشت علامه طباطبایی با محمدحسین قدوسی، نوه علامه (فرزند شهید آیت‌الله علی قدوسی) گفت‌وگوی کوتاهی داشته‌ایم که در ادامه آن را می‌خوانید.

متن یا کتابی از علامه طباطبایی باقیمانده که منتشر نشده باشد؟

تقریبا همه آثار علامه منتشر شده فقط تقریرات ایشان از دروس فقه و اصول بعضی از اساتید خود هنوز فرصت طبع پیدا نکرده‌ و با وجود تلاش فراوان فرزند ارشد علامه مرحوم مهندس عبدالباقی طباطبایی برای انتشار آنها این مهم انجام نشد و اکنون نیز شرایط برای انتشارشان آماده نیست. همچنین فراموش نکنیم که حرف‌های ناگفته علامه بیشتر از حرف‌های بیان شده ایشان است. علامه در دوره خود بخش مهمی از نگاه عمیقش به اسلام رحمانی، مباحث سلوکی و معارفی را به دلیل آنکه فضای حوزه‌های علمیه و جامعه متدینین آن روز کشش لازم را نداشت، یا بیان نکرد یا به صورت رمزآلود گفت.

بنابراین وجه عرفانی علامه اکنون مکتوم مانده است؟

اکثر پژوهش‌هایی که درباره علامه صورت گرفته و به صورت کتاب منتشر شده‌، از فضای کلی و عرضه شده علامه پژوهش کرده‌اند و از عمق شخصیت رازآلود و پر رمز او غفلت کرده‌اند. بدتر اینکه در فضای عرفان زده، سطحی و تبلیغاتی امروز، اکثر مطالبی که در این مورد نقل می‌شود بهره کمی از حقیقت دارد. بسیاری از زندگینامه‌هایی که از علامه منتشر شده نیاز به بازنگری و بررسی مجدد دارد. در فضای مجازی هم که نقل قول‌های نادرستی به ایشان نسبت داده می‌شود که حقیقت ندارند.

علامه طباطبایی با بسیاری از شخصیت‌های مهم معاصر در حوزه فلسفه مراوده علمی داشت و قطعا اسناد بسیاری از علامه ممکن است در دست دیگران باشد. از سرنوشت آن اسناد خبری دارید؟

متاسفانه هیچ مرکز و بنیادی برای پیگیری و حفظ میراث علامه طباطبایی وجود ندارد و تلاش فراوان خانواده او به دلیل عدم همکاری دیگران به نتیجه‌ای نرسید. اگر چنین بنیادی تشکیل می‌شد بر نگارش و انتشار زندگینامه‌های نوشته شده از علامه نظارت می‌کرد.

بر این اساس خبر و اطلاع دقیقی از مکتوبات علامه نداریم و احتمالا بسیاری از آنها در اختیار افراد مختلف است. به عنوان مثال نسخه دست‌نویس «رساله الولایه» را علامه در اختیار دکتر سیدحسین نصر گذاشت، اما ایشان فرصت بازگرداندن آن به علامه را پیدا نکرد. این نسخه دست‌نویس در کتابخانه شخصی دکتر نصر بود که خبری از سرنوشت آن بعد از انقلاب در دست نیست. هرچند که گویا کتابخانه دکتر نصر اکنون در انجمن حکمت و فلسفه نگهداری می‌شود.

گویا مرحوم علامه مجموعه اشعارشان را خود نابود کرده بودند، اما امروزه کتابی از اشعار علامه منتشر شده است. این کتاب تا چه میزان اعتبار دارد؟

بله خود ایشان مجموعه را از بین برده ولی بخشی از آنها به صورت شفاهی زمان خود علامه نقل شده است، بعدها اشعار باقیمانده مرحوم علامه با تلاش  محمدرضا رمزی اوحدی از گوشه و کنار جمع‌آوری و تحقیق شده و منتشر شدند. این مجموعه معتبر است و همه اشعار گردآوری شده در آن سروده علامه است.

منبع: ایبنا