ابوالقاسم اسماعیل‌پور: اسطوره‌های بومی ادبیات، هنر و فرهنگ ما را صاحب هویت می‌‌کند

1396/8/1 ۱۳:۴۲

ابوالقاسم اسماعیل‌پور، مترجم «دانشنامه اساطیر جهان» و «ادبیات گنوسی» دو اثر برگزیده در دوره‌های 26 و 28 کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، بر این باور است که اسطوره‌ها در ادبیات و هنر یک کشور موثر هستند. اگر ادبیات ما متاثر از اساطیر باستانی و کهن باشد، پویاتر خواهد شد چراکه اسطوره در نقد ادبی و هنری و خلق آثار ارزشمند، تاثیر بسزایی دارند. وقتی در خلق آثار در زمینه‌های مختلف از اسطوره‌های بومی استفاده کنیم، ادبیات، هنر و فرهنگ ما صاحب هویت می‌شود. ‌

ابوالقاسم اسماعیل‌پور، نویسنده، مترجم و اسطوره‌شناس، استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی است. وی همچنین از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶، استاد دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای و از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ استاد دانشگاه دولتی مسکو بوده و از افرادی است که تاکنون موفق به دریافت جوایز و نشان‌های متعدد از جمله دو جایزه کتاب فصل (برای «سرودهای روشنایی» و «ادبیات گنوسی»)، دو جایزه کتاب سال (برای «دانشنامه اساطیر جهان» و «ادبیات گنوسی») و نشان دهخدا (برای «ادبیات مانوی») شده است. ابوالقاسم اسماعیل‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا به معرفی دو اثر برگزیده کتاب سال در دوره‌های بیست و ششم و بیست و هشتم پرداخت.

این نویسنده و اسطوره‌شناس درباره «دانشنامه اساطیر جهان» اثر برگزیده بیست و ششمین دوره جایزه کتاب سال که وی ترجمه آن‌را برعهده داشته، گفت: «دانشنامه اساطیر جهان» شامل مباحثی درباره اسطوره‌ها و اساطیر کل جهان از جمله ایران، هند، مصر، یونان، چین و شرق دور است. پیش از این کتاب‌هایی درباره اساطیر هر کشور منتشر
شده، ولی جای خالی کتابی جامع درباره اساطیر همه جهان احساس می‌شد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: این اثر تنها دانشنامه‌ای تخصصی براساس حروف الفبا نیست که در کتابخانه‌ها بماند، بلکه عموم مردم می‌توانند در این کتاب به‌طور محتوایی با اسطوره‌ها آشنا شوند. یکی از ویژگی‌های این اثر، بررسی تطبیقی بین اسطوره‌های ملل مختلف است. علاوه بر تحلیل متون، تصاویری از اساطیر که برخی رنگی هستند نیز گنجانده شده است.

اسماعیل‌پور این دانشنامه را یک منبع بنیادی موثق برای پژوهشگرانی برشمرد که می‌خواهند درباره اسطوره‌ها تحقیق کنند و افزود: اسطوره‌شناسی میان رشته‌ای است که در شاخه‌هایی همچون تاریخ، ادبیات، ادیان و هنر ریشه دارد. اسطوره‌ها نگرش‌های دینی پیش از ادیان بزرگ بودند و به این دلیل اهمیت دارند. در مباحث تاریخ ادیان، اسطوره‌ها در ادبیات و هنر یک کشور موثر هستند. اگر ادبیات ما متاثر از اساطیر باستانی و کهن باشد، پویاتر خواهد شد. اسطوره در نقد ادبی و هنری و خلق آثار ارزشمند، تاثیر بسزایی دارند. وقتی در خلق آثار در زمینه‌های مختلف از اسطوره‌های بومی استفاده کنیم، ادبیات، هنر و فرهنگ ما صاحب هویت می‌شود. ‌

وی درباره پروسه تدوین و چاپ این اثر نیز بیان کرد: «دانشنامه اساطیر جهان» با پشتوانه مالی سازمان میراث فرهنگی، حاصل تلاش تیمی حدودا 20 نفره در مدت سه سال است. این دانشنامه در یک جلد قطع رحلی بریتانیکایی در 500 صفحه مصور به چاپ رسیده است. چاپ نخست «دانشنامه اساطیر جهان» در سه هزار نسخه،‌ چاپ دوم آن و سوم آن در دو هزار نسخه و چاپ‌های چهارم و پنجم در یک‌هزار نسخه منتشر شده است.

این مترجم و اسطوره‌شناس گفت: پژوهشگاه میراث فرهنگی یک‌هزار نسخه از دانشنامه را برای کتابخانه‌های کشور خریداری کرد و در بازار نشر نیز استقبال خوبی از آن به‌عمل آمد و چاپ پنجم نیز در حال اتمام است. پنجمین چاپ این دانشنامه امسال از سوی نشر هیرمند در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شد.

تحلیلی درباره عرفان گنوستیک در «ادبیات گنوسی»
اسماعیل‌پور کتاب «ادبیات گنوسی» اثر استوارت هالروید که وی آن‌را ترجمه و در بیست و هشتمین دوره جایزه کتاب سال نیز به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شد را این‌طور معرفی کرد: ادبیات گنوسی بر عرفان مسیحی و بعد بر عرفان مانوی دلالت دارد. شامل تحلیل درباره ریشه‌های عرفان است که از صدر مسیحیت توسط عارفان بزرگی مانند ابن دیلصان، شمعون مغ، والنتین و مانی که عارفان مسیحی و مانوی بودند، شروع شده است.

استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: پیش از عرفان اسلامی، عرفان گنوسی در منطقه بین‌النهرین، آسیای صغیر و سوریه رواج داشت، به‌طوری که گنوستیک‌های اولیه سعی می‌کردند مثل حضرت مسیح انجیل‌هایی عرضه کنند. غیر از انجیل‌های رسمی، انجیل‌های عرفانی مانند انجیل حقیقت، انجیل توماس، ‌انجیل والنتین و انجیل مانی آمدند که شامل نوشته‌های عرفانی بوده مبنی بر اینکه جهان مادی پست است و انسان باید به جهان نور بپیوندد.

وی گفت: کتاب «ادبیات گنوسی» شامل تحلیلی درباره عرفان گنوستیک و ارائه نمونه‌هایی از آثار گنوسی است. خلاصه‌ای از انجیل‌های گنوسی و انجیل‌های عرفانی در این کتاب عرضه شده که می‌تواند مکمل پژوهش‌های عرفان اسلامی باشد. ریشه‌های عرفان مولوی و دیگر عارفان در همین عرفان گنوستیک نهفته است. این کتاب مخاطبان خاص خود را دارد. اشعار عرفانی زیبا و سروده‌های مانوی نخستین‌بار در این اثر ارائه شده است. در این اثر نشان داده شده که عرفان ایرانی ریشه در دوره ساسانیان دارد.

اسماعیل‌پور درباره مشخصات نشر این اثر نیز بیان کرد: تیراژ چاپ نخست این اثر دو هزار نسخه بوده که یک‌هزار و 200 نسخه آن از سوی وزارت ارشاد برای کتابخانه‌های عمومی کشور خریداری شد. چاپ دوم این اثر نیز در 500 نسخه از سوی نشر هیرمند در سال جاری در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه و با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده و احتمالا به چاپ سوم خواهد رسید.

منبع: ایبنا

نظر دهید