مبتکر نظریۀ رکن رابع ایمان در شیخیه / سید محمدرضا لواسانی

1396/4/26 ۱۳:۰۰

شیخیه یکی از جریان های نسبتاً جوان در تاریخ شیعۀ امامیه است.یکی از نظریّات منسوب به آنان، نظریۀ«رکن رابع ایمان» است که انشعابات شیخی در مورد آن نظر همسانی ندارند. یکی از وجوه اختلاف در شناسائی مبتکر این نظریه است.

چکیده: شیخیه یکی از جریان های نسبتاً جوان در تاریخ شیعۀ امامیه است.یکی از نظریّات منسوب به آنان، نظریۀ«رکن رابع ایمان» است که انشعابات شیخی در مورد آن نظر همسانی ندارند. یکی از وجوه اختلاف در شناسائی مبتکر این نظریه است. شیخ احمد احسائی، سیدکاظم رشتی و حاج محمد کریم خان کرمانی هریک با این عنوان مطرح شده اند. مقالۀ حاضر با ریشه یابی علل پدیداری اختلاف در این باب، چهار مؤلفه را در ساختار نظریه مشخص می کند:

1.ادبیات چهارگانۀ «خدا، پیامبر، امام، شیعه» 2. سلسله مراتب قرای ظاهره 3. تعدد یا وحدت صاحبان آن 4. نقش آنان در قبال سائرین

با پیگیری این چهار مؤلفه در متون بزرگان جریان شیخیه و با توجه به شواهد تاریخی، مقالۀ حاضر نشان می دهد انتساب نظریۀ رکن رابع به محمد کریم خان کرمانی انتسابی ناصحیح است. پایه های اصلی این نظریه متکی به کلمات شیخ احسائی است اما به نظر می رسد نظریه پرداز اصلی آن سید کاظم رشتی باشد.

مطالعات تاریخ اسلام، سال هفتم، بهار 1394، شماره 24

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی