1396/1/15 ۰۹:۰۷
روابط ایران و ژاپن با توجه به سوابق تاریخی در سال 1305 با اقدام به تأسیس نمایندگی بازرگانی در ایران آغاز شد و به دنبال آن روابط سیاسی در سال 1308 پیمان‌نامه‌ای که حدود و اساس روابط دو کشور را مشخص می‌کرد به امضا رسید و در تیرماه سال 1309 سفارت ایران در توکیو گشایش یافت
کیانوش کیانی هفت‌لنگ
اشاره: روابط ایران و ژاپن با توجه به سوابق تاریخی در سال 1305 با اقدام به تأسیس نمایندگی بازرگانی در ایران آغاز شد و به دنبال آن روابط سیاسی در سال 1308 پیمان‌نامه‌ای که حدود و اساس روابط دو کشور را مشخص می‌کرد به امضا رسید و در تیرماه سال 1309 سفارت ایران در توکیو گشایش یافت. چندی پیش که برای ایراد سخنرانی در توکیو در جست‌وجوی اسناد و مدارک تاریخی بودم به ترجمۀ روزنامۀ صوت‌الاحرار بیروت دسترسی پیدا کردم که با توجه به اهمیت محتوای آن برای آگاهی پژوهشگران و علاقمندان از نظر گرامیتان می‌گذرد:
نشان شیر و خورشید
وزارت امور خارجه
ترجمه از روزنامه صوت‌الاحرار بیروت
مورخه 3 و 4 ژوئن 1934 (1312 ش)
ژاپن خود را به برادران دینی خود معرفی مینماید
توجه ژاپن1 به مسائل اسلامی ـ طبع قرآن کریم در توکیو ـ تدریس اصول دین اسلام در مدارس رسمی دولتی ـ تأسیس دارالمعلمین اسلامی دولتی جهت تهیۀ معلمین اسلامی ـ وضعیت مسلمین چین و ژاپن ـ توجه زیاد دولت ژاپن بجنگ جزیره العرب.
ژاپن یک دولت بزرگ شرقی است که جزء دول معظمه پنجگانه محسوب می‌شود و با اینکه دولت مزبور یک دولت شرقی است ما مجبوریم اطلاعات راجع2 به آنجا را از جراید و مطبوعات آمریکا و اروپا کسب نمائیم زیرا هیچیک از جراید عربی در آن کشور مخبر ندارند و تصور نمی‌نمایم در بین روزنامهنگاران عربی یکنفر هم وجود داشته باشد که زبان ژاپنی را بداند. طوری که معلوم می‌شود اخیراً ژاپن متوجه این مسئله شده میخواهد که مستقیماً خود را به بعضی از دول مشرق زمین معرفی نماید لذا یک مجلۀ ماهنامه را بنام «مخبر ژاپنی» بزبان ترکی انتشار داده و شمارۀ اول آن به ادارۀ ما رسیده، از این رو مقتضی دانستیم که قسمتی از مندرجات این مجله را طبع و منتشر نمائیم:
طبع قرآن در توکیوـ مجلۀ مزبور در 60 صفحه بزبان ترکی و انشای خیلی بدی تحریر یافته. در صفحات اولی آن می‌نویسد که دولت ژاپن قرآن را در مطبعه دولتی طبع نموده و بر مسلمین ژاپن تقسیم کرده است. بعد از آن به مناسبت طبع قرآن کریم در توکیو مقاله در 10 صفحه راجع به مسائل اسلامی نوشته است.
جمعیت جوانان مسلمین ـ چون دولت ژاپن میخواهد نظر مسلمین را جلب و با آنها معاشات نماید ده صفحه از این مجله بذکراوضاع ممالک اسلامی اختصاص داده و بطور خصوصی اهمیت زیادی به جمعیت جوانان مسلمین فلسطین ـ مصر ـ سوریه ـ لبنان می‌دهد و آنها را تشویق به تعقیب مسلک و مرام خود مینماید و معتقد است که تشکیل این جمعیت یک قدم مهمی است که برای نهضت و ترقی مسلمین برداشته می‌شود.
(در سنوات اخیره جمعیتی در مصر و سوریه و فلسطین و لبنان و عراق بنام جمعیت جوانان مسلمین از طبقه تحصیل کرده و منورالفکر تشکیل یافته و اخیراً شعب آن در هندوستان و افغانستان نیز دایر شده است. مترجم). بعد از آن چند صفحه به کنفرانس شرقی در پایتخت ایتالیا3 اختصاص داده. در چهار صفحه هم اخبار جنگ نجد و یمن را درج نموده که قسمتی از آن ذیلاً درج می‌شود ـ به موجب راپرتی که سفیر ما در تهران4 مسیو «اوکاموتو» می‌دهد مناسبات ابن سعود پادشاه نجد با شیخ یمن امام یحیی تیره شده و جنگهائی بین طرفین رویداده است. وزارتخارجه فوراً به سفیر مزبور دستور داد که اطلاعات مفصل و جامعی راجع بجنگ مزبور تهیه و ارسال دارد و اتصالاً جریان این جنگ را راپرت دهد. وقایع این جنگ را تا آخر آوریل نوشته بعد می‌گوید ـ وزارتخارجه ژاپن بنا بر تقاضای مسلمین ژاپن به سفیر خود مقیم تهران دستور داد که برای رفع اختلاف این دو پادشاه اسلامی وساطت و اقدام نماید.
همینطور اخبار واصله از پکن5 حکایت مینماید که مسلمین چین یک لایحه تهیه نموده و برای این دو پادشاه اسلامی ارسال داشته و آنها را به صلح و ترک جنگ دعوت نمودهاند.
در صفحه 35 عکس وزیر دربار افغانستان را گراور کرده و اشعاری از مشارالیه به زبان عربی درج نموده است. بعد از آن راجع به اوضاع مسلمین چین در زمان امپراطوری و امروز بحث نموده می‌گوید.
مسلمین چین درآنزمان بکلی از مجامع علمی و مدارس محروم بودند تا به درجهای که به زحمت ممکن بود ده نفر از بین مسلمین پیدا نمود که مقدمات خواندن و نوشتن را بدانند ولی بعد از انقلاب و اعلان جمهوریت در چین مسلمین از خواب غفلت بیدار گشته متوجه انحطاط و عقبماندگی خود شدند لذا جمعیتهای اسلامی را تشکیل دادند و مدارس مختلفهای برای تربیت دینی و اخلاق اسلامی تأسیس کردند و در مدت قلیلی در تمام قرای مسلمین مدارس ابتدائی مفتوح گشت و در شهرهای بزرگ مدارس متوسطه دایر گردید. در ایالات کانصو ـ شنینگ شان ـ خوان غوان شن ـ تاتونگ نیتبای ـ باکونک کون مدارس علمی و عالی برپا شد.
مدارس عالیۀ مسلمین با بهترین طرزی ساخته شده و در جنب هریک مسجدی بنا کردهاند که محصلین بتوانند بموقع بادای نماز و عبادت خدای یگانه قیام کنند.
ترقی و پیشرفت این مدارس به درجهای رسیده که امروز عدۀ زیادی از غیر مسلمین در مدارس مزبوره بتحصیل علوم و فنون اشتغال دارند.
در 1929 جمعیت «ترقی مسلمین» تأسیس گردید. جمعیت مزبور یک دارالفنون اسلامی بزرگ برای مقاصد ذیل تأسیس نموده:
اولا:ً تهیۀ معلمینی که قواعد و اصول اصلی دیانت را از روی صحت بدانند و بعلاوه از تربیت و تحصیلات عالیه عصر حاضر به درجه کافی بهرهمند باشند.
ثانیاً: کوشش برای ایجاد مدارس متوسطه جدیدی در سایر شهرهای مسلمان نشین چین که از مدارس و مجامع علمی محروم است.
ثالثاً: در 1931 یک مدرسۀ دینی اسلامی تأسیس نموده است که ائمه و پیشنمازهای مساجد و خطباء مذهبی را تهیه کند و امروز تمام مساجد مسلمین به دست این طبقه و تحت نظر آنها اداره می‌شود.
رابعاً اشخاصی را تربیت نمایند که دیانت اسلام را در میان سایر چینی‌ها تبلیغ کرده و آنها را بدین حنیف دعوت نمایند.
درنتیجۀ این اقدامات امروز مسلمین چین دارای 116 مدرسۀ ابتدایی و 62 مدرسه متوسطه و 7 مدرسه عالی می‌باشند.
وضعیت مسلمین در ژاپن ـ مجلۀ مزبوره در خصوص اوضاع اجتماعی مسلمین ژاپن بحث نموده می‌گوید ـ «مسلمین ژاپن دارای بهرۀ کاملی از علم و معارف هستند و در مقدمۀ طوایف دیگر اهل کتاب بشمار می‌آیند و بی‌اندازه مقید به حفظ عقاید اسلامی و زندگانی اجتماعی خود مطابق اوامر دین حنیف می‌باشند. در زندگانی خانوادگی نیز کاملاً از قوانین و قواعد اسلامی پیروی می‌کنند ولی زنهای مسلمان چه در منزل و چه در کوچهها و بازار بینقاب می‌باشند معهذا از حیث رعایت اصول ادب و متانت اخلاقی در مقدمۀ سایر زنان ژاپنی هستند. در 1931 زنان مسلمین جمعیتی بنام «جمعیت نهضت زنان مسلمین ژاپن» تحت ریاست عایشه خانم جمیل سالغان تشکیل دادند ـ این جمعیت با تمام قوا برای ایجاد روابط زنانه کوشش می‌نمایند.
مجلۀ موصوف عکس دو نفر از خانمهای مسلمین ژاپن را گراور نموده که بطور وضوح متانت اخلاقی و حشمت و وقار زنان مسلمۀ ژاپن را مجسم مینماید.
مدارس اسلامی در ژاپن در این مجله می‌نویسد که وزارت معارف ژاپن تدریس فرایض دینی اسلامی و اصول شریعت اسلام را وارد پرگرام معارف خود نموده و فعلاً تدریس اصول مزبوره را در 22 مدرسه در توکیو و 18 مدرسه در سایر شهرهای ژاپن عملی کرده است.
نظارت بر دروس مزبوره بعهدۀ استاد نصیبالله افندی خلیلالله مدیر کل دروس اسلامی در مدارس دولتی محول شده است.
دولت کتابی بنام «معلم شریعت اسلامی» در چهار جلد تألیف نموده و از سال گذشته کتاب مزبور را در مدرسۀ دارالمعلمین اسلامی تدریس می‌نمایند.
دارالمعلمین اسلامی عبارت از مدرسهای است که دولت ژاپن مخصوص تهیه معلمینی که بتوانند اصول دیانت اسلام را در مدارس دولتی تدریس نمایند، دائر کرده است.
همینطور یک مطبعه بنام «مطبعه اسلامی» مخصوص طبع کتب و مجلات اسلامی به زبانهای مختلف تأسیس کرده است.
شورش کره6 ـ ما همیشه اسم و صحبت کوریا را می‌شنیدیم ولی هیچ نمیدانستیم که عدۀ مسلمین در آن کشور خیلی زیاد است. چنانکه اخیراً جمعی از مسلمین تاتار بر دولت ژاپن خروج کرده و به کوههای اطراف پناهنده شدهاند. مجله ترکی «مخبر ژاپنی» متطبعه توکیو مطالب ذیل را راجع به شورش مزبور نوشته است:
بیانیهای ازهیئتهای دینی و ملی مسلمین به ادارۀ مجلۀ ما رسیده که متضمن اعتراض بر تاتارهایی است که اخیراً بر ضد ژاپن شورش کردهاند.
در بیانیۀ مزبور می‌نویسد: این حرکات بی‌اندازه مخالف مصالح مسلمین است زیرا ملت و دولت ژاپن بی‌اندازه نسبت به مسلمین مساعدت و همراهی مینماید و بالاخره امضاکنندگان از مسلمین تقاضا نمودهاند که باید دست اتحاد به ژاپن که برای نهضت و ترقی مسلمین مساعدت مینماید بدهند.
صنایع ژاپن ـ از صفحۀ 10 تا صفحه 14 مجله راجع به محصول قند و شکر ژاپن است و می‌گوید که ـ در 1200 سال قبل ژاپنیها زراعت نیشکر را از چین فراگرفتند ولی مدت 800 سال توجه لازم به این زراعت نمی‌شد و استفادهای از آن نمی‌نمودند لیکن بعد ازآنکه پرتقالیها به آنجا راه یافتند ساختن قند و نیشکر از نیشکر را از ژاپنیها آموختند و از آن به بعد توجه بیشتری به این زراعت شد مخصوصاً بعد از نهضت جدید ژاپن کارخانه‌های مهم قند سازی تأسیس گردید که امروز محصول خیلی عظیمی از آن عاید مملکت می‌گردد و اینک میزان محصولات مزبوره را مینویسیم:
اولاً ـ محصول کارخانه‌های جزایر کیوشو در سال 000‘000‘2کنتال
ثانیاً ـ جزایر جنوبی 000‘600
ثالثاً ـ کارخانه‌های ایالت سوفامیدو 000‘200‘1
رابعاً ـ مهمترین مناطق شکرخیز ژاپن فورموزا است که دارای هفت کارخانۀ خیلی بزرگ است ـ محصول کارخانه‌های مزبور بقرار زیر است:
تا سال 1903 سالی نود ملیون لیرۀ انگلیسی 000‘000‘90
در سال 1929 000‘000‘305
در 1933 به یک میلیارد و ششصد و چهل ملیون لیره بالغ شده است.
و از این حیث وزن عایدی کارخانه‌های فورموزا در سال 000‘000‘47 کنتال است.
این ارقام که ذکر شده بطور وضوح درجه پیشرفت بی‌اندازه صنایع ملی ژاپن را ثابت مینماید.
پس از آن راجع به صادرات ژاپن بحث نموده می‌گوید: وصف اعلان جنگ اقتصادی که دول به ژاپن داده‌اند، صادرات ژاپن خیلی زیاد بوده چنانکه در سال گذشته به 245 ملیون ین یعنی 70 ملیون لیره طلا بالغ شده است.
پی نوشت:
1- اصل: ژاپون
2- اصل: راجعه.
3- اصل: ایتالی.
4- اصل: طهران (همه‌جا اصلاح شد).
5- اصل: پکین.
6- اصل: کوریا (همه‌جا اصلاح شد): با پایان جنگ روسیه و ژاپن در سال 1905 م کره تحت‌الحمایۀ ژاپن قرار گرفت و در سال 1910 به این کره ضمیمه شد و تا پس از جنگ جهانی و سه هفته پس از تسلیم ژاپن پایه دولت کره گذاشته شد.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید