کتابخوانی، شاخص توسعه / سیدرضا صالحی امیری

1395/8/24 ۰۸:۲۸

جامعه فعال، پویا، زنده و امیدوار با کتاب انس و الفتی عمیق دارد. کتاب، همچون گلی است که بر درخت روح بزرگان اندیشه می‌روید و مهمترین تغذیه ذهن انسان­ ها را شکل ‌داده و تداوم حیات جامعه را تضمین می‌کند. کتاب مهمترین سند سازنده آینده جامعه است که در عین حال، رسالت ارتقای دانش و آگاهی و علم را در بطن خود به همراه دارد. کتاب محور و عمود خیمه استوار فرهنگ است. کتاب ، شاخص مهم توسعه است و توسعه پایدار بدون کتاب امکانپذیر نیست.

جامعه فعال، پویا، زنده و امیدوار با کتاب انس و الفتی عمیق دارد. کتاب، همچون گلی است که بر درخت روح بزرگان اندیشه می‌روید و مهمترین تغذیه ذهن انسان­ ها را شکل ‌داده و تداوم حیات جامعه را تضمین می‌کند. کتاب مهمترین سند سازنده آینده جامعه است که در عین حال، رسالت ارتقای دانش و آگاهی و علم را در بطن خود به همراه دارد. کتاب محور و عمود خیمه استوار فرهنگ است. کتاب ، شاخص مهم توسعه است و توسعه پایدار بدون کتاب امکانپذیر نیست. برای دستیابی به قله­ های تعالی و توسعه، به جای نگاه تک بعدی به الگوهای توسعه و محوریت اقتصاد در برنامه ­ریزی­ ها، باید روح فرهنگ سرشار از فضیلت و معرفت ایرانی- اسلامی را در آن بدمیم و به نقش مؤثر فرهنگ در پیشبرد برنامه‌ها و تسریع در رسیدن به اهداف مورد نظر توجه داشته باشیم. گسترش علم ارتباطات و فناوری‌های روزآمد و تجربه روندهای توسعه کشورها در جهان امروز، موجب شده تا عنصر آگاهی ­بخشی و دانش­ افزایی بیش از هر زمان دیگری اهمیت یابد. با وجود فن آوری‌های نوین و رشد حیرت انگیز ابزارها و محمل‌های ارتباطی، کتاب کماکان به عنوان جدی ­ترین و معتبرترین منبع اطلاعاتی و دانایی و آگاهی مطرح است. بیان اندیشه و فکر اندیشمندان و متفکران، در قالب کتاب ظهور و بروز می‌یابد.

ایران اسلامی از دیرباز مهد تمدن و فرهنگ بوده و آثار بسیار گرانبها و دانشمندان بزرگی را طی قرون متمادی به عنوان سرمایه فرهنگی به خود دیده است. ما ایرانیان که با کتاب آشنایی و انس دیرینه‌ای داشته­ ایم و پیشینیان ما در ایران باستان، از تمدن‌های پیشتازی بودند که برای نوشتن، خط را اختراع کردند؛ همچنین با پذیرش دینی که مهمترین اعجاز پیامبر آن، کتاب قرآن بود و با وجود مفاخر و بزرگان عرصه اندیشه و فرهنگ و پیشتازی ما در تولید علم در قرن ­های طلایی اسلام در قالب کتاب، وضعیت امروز مطالعه ­مان تناسب و سنخیتی با این پیشینه ارزشمند ندارد.

ضرورت حیاتی کتابخوانی در وضعیت کنونی ما، از چنان اهمیتی برخوردار است که برای دستیابی به قله­ های توسعه هیچ فرصتی را در این مسیر نباید از دست بدهیم. توسعه فردا در گرو آگاهی، مطالعه و خوانش امروز است. مردم باید به این باور برسند که کتاب اکسیر نجات بخش جامعه و تسهیل گر مسیر رسیدن به رشد و توسعه و تعالی است. در کنار نیاز به خوراک و پوشاک و مسکن و شغل و حمل و نقل و... نیاز به کالای فرهنگی و در رأس آن کتاب نیاز عاجل و فوری جامعه امروز است تا با مجهز کردن خود به سلاح دانایی و آگاهی، در برابر تندبادها و طوفان­ های فرهنگی، کشتی فرهنگ غنی ایرانی -اسلامی در این دریای مواج با ثبات و قدرتمند به مسیر متعالی خود ادامه دهد.

برگزاری هفته کتاب فرصت مغتنمی برای بهره گرفتن از عطر و بوی دل­ انگیز فضیلت و دانایی است تا اهالی فضل و دانش و علاقه­ مندان عرصه فرهنگ چند روزی در این فضای پر رایحه تنفس کنند. امیدوارم با تلاش همگانی،  کتاب جایگاه اصلی خود را در جامعه بازیابد و کتابخوانی به یک عادت‌ مستمر در زندگی ما تبدیل شود. بی‌شک در سبک زندگی ایرانی -اسلامی، انس با کتاب یک ویژگی و مؤلفه اصلی محسوب می ­شود. رهبر فرزانه و فرهیخته انقلاب که توجه جدی به حوزه کتاب داشته و دارند در اهمیت کتاب و کتابخوانی تأکید کرده ­اند که: «باید کتابخوانی به سنت رایج مردم تبدیل شود.» ما باید سهم فرهنگ و محصولات فرهنگی مفید را در سبد خانوار افزایش دهیم. اکنون این سهم نحیف و ناچیز است و ما باید آن را فربه کنیم.

دولت یازدهم از ابتدای خدمت خویش نسبت به این حوزه رویکرد حمایتی داشته و حمایت از اصحاب فکر و قلم و نشر را وظیفه ذاتی خود می ­داند و بر همین اساس تلاش کرد تا با اصلاح قوانین و کاهش تصدی­گری و دخالت­ های غیرکارشناسی، امور مربوطه را به صاحبان ومتولیان اصلی این حوزه بسپارد.

برای نمونه می­ توان به واگذاری بخش قابل توجهی از نمایشگاه  بین­ المللی کتاب به بخش غیردولتی اشاره کرد. همینطور حمایت از بخش خصوصی و تمرکز زدایی و سیاست های تشویقی و ترغیب به کتابخوانی مانند روستاهای دوستدار کتاب یا پایتخت کتاب و.... این روند در دوره جدید هم کماکان ادامه خواهد داشت و سرعت بیشتری خواهد گرفت. به رغم کاستی‌ها و موانع و مشکلات تا حدودی زمینه بازگشت نخبگان و فرهیختگان به فضای فرهنگی کشور فراهم شده و توجه جدی به دغدغه‌ها و چالش‌های حوزه کتاب و قلم و تلاش و برنامه ریزی برای رفع آن­ها از اولویت­ های کاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود. توجه جدی به نهاد کتابخانه­ های عمومی و تلاش و مدیریت سختکوش و کارآمد آن، نویدبخش آینده ه­ای روشن تر است و دستگاه­های فرهنگی دولت همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی نقش مؤثری در این میان ایفا می­ کنند. شکل گیری مجمع کتابخانه­ های بزرگ کشور(مکتب) و اهتمام بر حرکت منسجم و هم ­افزای کتابخانه  ها از دیگر دستاوردهای این دولت است. حقیر که نزدیک به سه سال افتخار مسئولیت کتابخانه ملی را داشتم خود را عضو افتخاری خانواده بزرگ، کم ­توقع و سختکوش کتابداری می ­دانم و این روز را به تمام ناشران، نویسندگان، مترجمان و پدیدآورندگان کتاب و کتابداران و کتابفروشان عزیز صمیمانه تبریک می­ گویم. فرصت را مغتنم شمرده و از تمامی دست ­اندرکاران بزرگداشت هفته کتاب و کتابخوانی در سراسر کشور که گام بلندی در راستای بهبود وضعیت کتابخوانی برمی دارند، قدردانی می کنم و بر این اعتقادم که گره­ های فروبسته اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با اکسیر فرهنگ و سرانگشتان کتاب باز خواهد شد.

منبع: روزنامه ایران