گفتگو

فیلم محمد رسول‌الله ساخته مجید مجیدی که به دوران کودکی پیامبر می‌پردازد، از جنبه‌های گوناگون تولید ویژه‌ای در سینمای ایران به شمار می‌آید؛ هم به سبب موضوع مهم و حساسیت‌برانگیز آن، و هم به دلیل ابعاد گسترده پروژه و بودجه هنگفتش، و نیز به سبب همکاری هنرمندان غیرایرانی که از برندگان جایزه اسکار به شمار می‌آیند با این اثر سینمایی. جدا از جنبه‌های سینمایی (سبکی و روایی) روایت این فیلم از زندگی پیامبر اسلام را می‌توان از جنبه وثاقت تاریخی نیز سنجید. در مصاحبه با دکتر علی بهرامیان عضو هیئت علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ایشان ابتدا گزارشی مجمل و فشرده از پیشینه سیره‌نویسی پیامبر اسلام ارائه دادند، سپس درباره برخی از شخصیت‌ها و رویدادها در فیلم که پرسش‌هایی را برانگیخته بود گفت‌وگو کردیم. دکتر بهرامیان فیلم روز واقعه و فیلمنامه آن نوشته بهرام بیضایی را اثر سینمایی نمونه‌واری دانستند که به رغم آن که تاریخی نیست، روح زمانه و واقعه کربلا را در آن دوران تاریخی به درستی و زیبایی منعکس کرده است؛ آن چه در فیلم محمد رسول‌الله با فقدان آن مواجهیم.

یک اتفاق می تواند‌‌ انسان را د‌‌ر مسیری قرار د‌‌هد‌‌ که زمانی فکرش را هم نمی کرد‌‌ مثل اتفاقی که برای «هد‌‌یه شریفی» د‌‌انشجوی زبان روسی و کتابد‌‌ار کتابخانه ملی بخش زبان روسی د‌‌ر 1990 میلاد‌‌ی افتاد‌‌ ود‌‌ر کنفرانس احیای تمد‌‌ن شرق د‌‌ر تاجیکستان مقاله «اد‌‌بیات کود‌‌ک و نقش آن د‌‌ر احیای تمد‌‌ن شرق» وی را به همراه یک هیات علمی برای ارائه مقاله و سخنرانی راهی تاجیکستان کرد‌‌

محمد بقایی ماکان، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ادبی است. از او طی‌ ماه‌های اخیر کتاب «نگرش‌های ایرانی» به چاپ رسیده است. این اقبال‌شناس و مولوی‌پژوه همچنین تا امروز در کارنامه خود انتشار آثاری چون «سفر به شرق»، «مولوی، نیچه و اقبال»، «اخبار عجیب و حکایات غریب»، «آشنایی با فلسفه غرب»، «سیدارتا»، «نقد روانشناسی و روان درمانی غرب»، «کی‌یر کگارد و اقبال»، «از فردوسی تا شاملو»، «معنای زندگی از نگاه مولانا و اقبال»، «بازی مهره شیشه‌ای»، «شرح مثنوی»، «بازسازی اندیشه دینی در اسلام» و... را نیز ثبت کرده است. با او به بهانه انتشار کتاب «نگرش‌های ایرانی» به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

«کارا»، کاملاً نیاز افراد متخصص را در همه زمینه‌ها، به غیر از حوزه‌های تخصصی وسیع و فنی خودشان برطرف می‌کند. در واقع یک فرهنگ و دانشنامه تخصصی هم هست برای حوزه‌های خارج از تخصص افراد اما با ابتکار تکمله یا جلد پنجم، که دارای اساسی‌ترین اصطلاحات ۶۰ رشته است، به شیوه تدوین شده که هم مرجع است و هم خواندنی. بنده چون در حوزه معماری هستم، در این باره مثال می‌زنم.

طی دهه‌های اخیر با تخصصی شدن رشته‌های مختلف ضرورت تعامل میان‌رشته‌ای اهمیت یافت و این ضرورت باید با همکاری هرچه بیشتر رشته‌های دانشگاهی پی پگیری شود. بی شک رشته تاریخ نه تنها در این مقوله مستثنی نیست بلکه ضرورت آن بیش از رشته‌های دیگر حس می‌شود. در همین راستا فرهنگ امروز درصدد برآمد پیوند میان تاریخ با دیگر رشته‌ها را با انجام مصاحبه‌هایی پی گیرد تا میزان دیالوگ میان تاریخ با رشته‌های دیگر را نمایان سازد.

رسانه‌های فرانسه، بامداد شنبه بیست و سوم آبان ماه از وقوع دو انفجار در نزدیكی «ورزشگاه استاد دو فرانس» و تیراندازی دو مرد مسلح به شركت‌كنندگان در یك كنسرت موسیقی خبر دادند. گروه تروریستی داعش در صفحات اجتماعی خود مسوولیت این اقدام تروریستی را بر عهده گرفته و اعلام كرد كه «این حملات ۱۱ سپتامبر فرانسه است. » احمد نقیب‌زاده، پژوهشگر حوزه سیاسی و استاد دانشگاه تهران در تحلیل انتخاب پاریس به عنوان یكی از اهداف داعش معتقد است اهداف داعش مرز نمی‌شناسد، این گروه هر جایی كه بتواند ضربه خود را وارد می‌كند و این‌بار قلب مركز فرهنگی و توریستی اروپا را نشانه گرفت.

«محمدعلی نیک‌پور» زاده‌ سال ١٣١٠ خورشیدی، از کفشگرها و کفش‌فروش‌های پرآوازه خیابان انقلاب است. همه اهالی صنف کفاش‌ها او را با موهای سفید شده در گردونه روزگار، لباس‌های همیشه مرتب و سخنان همیشه به‌جا می‌شناسند. عاشق تاریخ است. هرچند قسمت نشد بیشتر از دیپلم متوسطه قدیم درس بخواند اما به اندازه‌ای اهل ورق‌زدن کتاب‌ها به‌ویژه متن‌های تاریخی است که نشستن پای حرف‌هایش، مثل حضور در یک کلاس درس تاریخ و ادبیات است. او در شهرهای شمالی کشور زاده شده اما از جوانی که به تهران آمده، به حرفه کفشگری وارد شده است.

معمولاً در فرهنگهای متداول به این موضوع توجه نمی‌شود که اصطلاحات زیادی در متون و منابع فرهنگی ما وجود داشته که در حوزه‌ها و حیطه‌های گوناگون، اصطلاحات جاافتاده‌ای محسوب می‌شده است. امروزه بسیاری از این لغتها، ترکیبات و اصطلاحاتْ مهجور شده و کمتر به کار می‌رود. آقای خرمشاهی با توجه به اطلاع و تسلطی که دارد، بسیاری از معادلهای این کتاب، بیرون کشیدن آنها از دل تاریخ و تاریخ علوم و تمدن ایران است.

استاد انسان شناسی دانشگاه تهران با بیان اینکه مفهوم عقب افتادگی، مفهومی استعماری است، گفت: روشنفکران به جای آنکه به دیگران درس تمدن و فلسفه و تاریخ بدهند، بهتر است دلایل شکست تاریخی خود را تحلیل کنند.

در حوزه اندیشه و فلسفه نظام‌ها و مکاتب مطرح اخلاقی وجود دارند که خود اندیشه و سیر فلسفه‌ورزی مهمی را در تاریخ به وجود آورده‌اند. بعضی از این نظام‌ها وابسته و برآمده از دین بوده و بعضی دیگر کاملا مستقل و برگرفته از اصول فلسفی و منطقی خام هستند. اما سوال این است که فلسفه اسلامی که یک‌سرش در آبشخور دین و سر دیگرش در آبشخور اندیشه و فلسفه است چگونه از پس مسائل و جریانات اخلاقی نیاز روز برآمده است. درباره این مساله گفت‌وگویی با خسروپناه داشته‌ایم. عبدالحسین خسروپناه، استاد و پژوهشگر فلسفه دین است که از سال 1390 ریاست موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه را نیز به عهده دارد.