گفتگو

نگاهی بر اوراق نشریات قدیمی، فارغ از اینکه می‌تواند به خواننده بینشی آگاهانه از سیر تاریخی مطبوعات و مجلات در ایران بدهد، می‌تواند از حیث اطلاع از دغدغه‌ها و مسائل و پرسش‌هایی که اهل‌نظر در زمانۀ خود با آن مواجه بودند نیز به کار آید. به‌طور قطع، انتشار مقالات و مصاحبه‌های قدیمی از بزرگان اندیشۀ این سرزمین، که در مجلات دهه‌های چهل، پنجاه و شصت به چاپ رسیده، برای نسل جدید و علاقه‌مند به تاریخ اندیشه که تنها ممکن است در بهترین حالت چیزهایی از فحوای آن مطالب را شنیده باشند، می‌تواند بسیار خوشایند باشد، اما «فرهنگ امروز» فراتر از اینکه صرفاً به بررسی تاریخ مطبوعات و مجلات در ایران بپردازد، در نظر دارد از این طریق، عیار پرسش‌های پیش روی اندیشه‌ورزان ایرانی در دهه‌های گذشته را به محک تاریخ بزند و همین‌طور نحوۀ مواجهۀ ایشان با چالش‌های فکری و سطح تحلیل‌های ایشان از وقایع را بسنجد تا از این طریق، در حد توان، به اندیشیدن و پرسش کردن از مسائل نظری جامعۀ امروز یاری رساند.

سیدمحمد‌امین قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور است. او در گفت‌وگوی پیش‌رو که به مناسبت 16 آذر و روز دانشجو انجام شده است سیاست‌های نخبه‌پروری در نظام دانشگاهی امروز کشور را نقد می‌کند و با تاکید بسیار درباره «اکنون»های جامعه علمی کشور سخن می‌گوید. قانعی‌راد معتقد است جامعه علمی ایران در حال از دست‌دادن اکنون‌های خود به امید آینده‌ای نامعلوم است.

«محمدحسین غفاری»، دوچرخه‌ساز قدیمی خیابان خراسان ٧٠‌سال دارد. او از ١٠ سالگی در مغازه قدیمی‌اش دوچرخه‌های تهرانی‌ها را‌ تعمیر می‌کند؛ به تعبیر خودش دقیقا از ٦٠‌سال پیش تا امروز! پدر حسین آقا هم دوچرخه‌سازی قدیمی بود که در روزگار کودکی او از گرمسار به تهران آمد. اکنون که همه دوچرخه‌سازی‌های این شهر به موتورسازی تبدیل شده‌اند، آوازه دوچرخه‌سازی حسین آقا در شهر پیچیده است.

ترجمه در ایران، همچون هرکجای دیگر، یکی از راه‌های بروز دگرگونی‌های بنیادین در ساخت‌های فرهنگی و بالتبع، دگرگونی در ادبیات بوده است و بنابراین تاریخ ترجمه، به نوعی تاریخ تحول نثر و نظم و کلا تاریخ تحولات ادبی را هم در خود مستتر دارد؛ همچنانکه تاریخ تحول دیگر امور مرتبط با فرهنگ و اندیشه را. نوشتن این تاریخ البته کاری است دشوار، چرا که بسیاری از منابع مربوط به آن، به ویژه در بخش مربوط به روزگاران قدیم‌تر، از میان رفته‌اند و یا مخدوش به دست ما رسیده‌اند.

دن لانگو نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس و همچنین نظریه‌پرداز ادبی، جامعه‌شناس و روزنامه‌نگار است. او در سال ١٩٦٩ در شهر بوتوشن رومانی متولد شد. رمان‌های «من خدمتگزار كمونیسم هستم» و «بهشت جوجه» و مجموعه داستان كوتاه «مبارزه برای بلغم» نام او را به عنوان یكی از موفق‌ترین نویسنده‌های معاصر رومانی ثبت كردند. اكثر آثار وی در مورد تاثیر دوران كمونیسم بر زندگی فردی و اجتماعی افراد هستند و او با اتكا بر طنز ناب خود در زیباترین شكل ممكن این دوره از تاریخ رومانی را به تصویر كشیده است.

بیش از شش دهه از روز دانشجو می‌گذرد، عمر جنبش دانشجویی البته بیش از اینهاست و به طول عمر نهاد مدرن آموزش عالی در ایران است. در این چند دهه دانشجو و دانشگاه فراز و نشیب‌های گوناگونی را از سرگذرانده و دچار تغییرات و تحولات گسترده‌ای شده است. دغدغه‌ها و آرمان‌های دانشجویان اما همچنان به قوت خود باقی است، اگرچه شیوه بیان و نحوه عملیاتی شدن آنها از سوی دانشجویان با تحولات جدی مواجه شده است.

«ده روز با داعش» کتابی به قلم یورگن تودنهوفر، روزنامه‌نگار آلمانی با برگردان زهرا معین‌الدینی و علی عبداللهی توسط انتشارات «کوله‌پشتی» منتشر و با استقبال فراوانی روبه‌رو شد، کتابی که متن اصلی‌اش در آلمان بارها تجدید چاپ و به بسیاری از زبان‌ها ترجمه و منتشر شده است.

آذرماه در تقویم ما روز دانشجو نامگذاری شده‌ است. اما 16 آذر برای دانشجو و دانشگاه فراتر از یک نامگذاری است و دانشجویان در این روز برگی جدید را در حیات اجتماعی خود ورق می‌‌زنند و به تعبیری هویت خود را باز می‌یابند. حال این سؤال پیش می‌آید که چه مؤلفه‌هایی این روز را به نمادی از هویت دانشجویی بدل کرده‌ است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش و رسیدن به تحلیلی پیرامون آن با دکتر هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه‌ طباطبایی که 46 سال «روز دانشجو» را تجربه کرده است و خود نیز از دانشجویان فعال و اثرگذار بوده، به گفت‌وگو نشستیم. او برایمان از مؤلفه‌هایی که این روز را به نمادی از هویت دانشجویی بدل کرده است، ‌گفت. ماحصل نشست ما پیش روی شما است.

دکتر کوروش صفوی از معدود زبان‌شناسان ایرانی است که جایگاه معتبری در عرصه‌ی زبانشناسی جهانی دارد با این حال بسیار فروتن است و مهربان و در اتاق کوچکش در دانشگاه علامه به قول خودش، معلمی می کند. برای گفت‌وگو درباره‌ی زبان های صنفی به دیدارش رفتم دکتر صفوی همیشه برای من «استاد» است، از سال‌ها پیش که افتخار شاگردی اش را داشتم و تا همیشه، در ابتدای صحبت. گفت برای این سوژه باید بیشتر به سراغ جامعه شناس زبان بروی و... اما به هر حال چند ساعتی حرف زدیم واین حاصل آن گفت وگو است.

حسینعلی قبادی، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است و پيش از اين‌ قائم‌مقام رئيس و معاون پژوهشي بوده است. وي از ابتدای سال جاری، پس از درگذشت مرحوم صادق آئینه‌وند، اداره این مجموعه را بر عهده گرفته است. مهمترین محور و مأموريت تعريف شده پژوهشگاه در دوره جديد مديريت تدوین برنامه توسعه راهبردی و پیشبرد آن است. با وی درباره فعالیت این سازمان، به‌ویژه در حوزه تدوین و نشر کتاب گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.