کهنه یادداشت

چنانکه حضار محترم می دانند«جبر و اختیار» از دیر زمان میان فلاسفه و حکماء موضوع بحث و گفت و گو بوده و هنوز هم هست. گروهی از ایشان جبری مذهب هستند و جمعی به اختیار اعتقاد دارند. برای عده ای از جبری مذهبان همۀ امور عالم پیش بینی شده و مقدرند، یعنی مستقیماً از مشیت الهی ناشی شده اند یا از نیروهائی نامعلوم و مرموز به وجود آمده اند و به هر حال بشر در ظهور و بروز آنها هیچ گونه تأثیر و دخالت ندارد.

جالینوس طبیب، حکیم و فیلسوف معروف و بنیادگذار طب تجربی و برجسته ترین پزشک عهد باستان پس از بقراط در سال 130 میلادی در شهر پرگامون از بلاد آسیای صغیر تولد یافت. این شهر در آن روزگار از مراکز مهم علم و دانش بود و کتابخانۀ آن شهر پس از کتابخانۀ اسکندریه در درجۀ دوم اهمیت قرار داشت.

درین گفتار نمی خواهم شما را با جزئیات افکار گویندگان پارسی آشنا کنم زیرا این کار وقتی طولانی می خواهد. منظور من در اینجا بیشتر نظری اجمالی و کلی به سیر افکار در شعر فارسی، یا بهتر بگویم تحول شعر فارسی از لحاظ اشتمال بر افکار است؛ چه بهترین وسیله برای اشنایی کامل با افکار دسته های مختلف شعرای فارسی زبان تحقیق در انواع شعر فارسی و کیفیت کار شاعران به خصوص صاحبان سبکهای اساسی در هر یک از آنهاست.

جامی در نفحات الانس در سرگذشت امیر حسینی سادات غوری گریوه ای هروی از روح الارواح او نام برده ولی دولتشاه سمرقندی و آذربیگدلی از این کتاب او یاد نکرده اند. در سمینار نسخه های خطی افغانستان در کابل نسخه ای را نشان می داده و آن را همین کتاب امیر حسینی می پنداشته اند.

فلسفۀ ما(فلسفۀ اسلامی) می گوید پس از مفهوم هستی و مفهوم شئی هیچ مفهومی شناخته تر از مفهوم ضرورت و لاضرورت نیست و بنابراین لازم نیست ضرورت و لاضرورت را به چیزی تعبیر و تفسیر نمود.

در گاه شماری ایران بعد از اسلام گذشته از ماههای عربی گاهی از تقویم سریانی و رومی نیز نام برده شده است. همچنین گاهی در تواریخ و متون از سال یزدگردی و سال پارسیان قدیم سخن رفته است. در این مقاله بحث از انواع تقویم ها و تطبیق آنها با یکدیگر مراد نیست

به علت نبودن سازمانهای اداری پابرجای، و بایگانیهای منظم دیرسال در ایران، متاسفانه از مکاتیب عادی اداری دوره های پیش از مشروطیت (مخصوصاً قبل از ناصرالدین شاه) کمتر چیزی به دست مانده است.

آن فقر که بی‌تیغی، صد کشور دل گیرد از شوکت دارا، بیش، از فر فریدون به پندهای بسیار در شاهنامه می‌بینیم، در چیرگی خرد و فرهنگ، بر کام‌پرستی و آرزوبافی، در برتری هنر بر گهر، در پرهیز از کاهلی. در داستان‌های رنگین شاهنامه، فردوسی عموما چنین پند می‌دهد که روزگار در گذر و خوابگه بازپسین همه مشتی خاک است. سرانجام باید همه کس را گذاشت و از همه چیز درگذشت.

برای بالا رفتن از بلندی های البرز در راه الموت قاطری کرایه کرده بودم و صاحب قاطر همراه من پیاده طی مسافت می کرد و هر لحظه با لهجۀ مازندرانی خود می گفت آقا بیا پایین اینجا گنج است.

دیری است که باستان نگاران، اصطلاح دژنبشت فارسنامۀ ابن بلخی را از آغاز سدۀ ششم هجری، بدون تأمل در محل قرار گرفتن آن، به کار می برند، «چون زرتشت بیامد، وشتاسف، او را به ابتدا قبول نکرد و بعد از آن، او را قبول کرد، و کتاب زند آورده بود به حکمت، و بر دوازده هزار پوست دباغت کرده، نبشته بود به زر. وشتاسف، آن را قبول کرد