ابوعلی فارسی

مکتب نحوی

ابوعلی فارسی در برخی آثارش از نحویان بصره با نام «اصحابنا» یاد می‌کند (نک‍ : المسائل العسکریات، 24، 30) و ظاهراً از همین‌رو زبیدی، وی را وابسته به مکتب بصره دانسته و در طبقۀ دهم نحویان بصره قرار داده است (ص 120). ابن ندیم (ص 69) و ابوحیان توحیدی (1 / 131) نیز با زبیدی در این‌باره هم‌عقیده‌اند. از میان معاصران نیز بروکلمان (GAL, I / 116) و شلبی (105- 108)، این نظر را تأیید می‌کنند. برخی دیگر او را پیرو بغدادیانی که بیشتر به کتب بصره گرایش داشته‌اند، می‌دانند (نک‍ : ضیف، 256-257)، گروهی نیز او را مؤسس و پایه‌گذار متبی جدید و مستقل می‌شمارند (نک‍ : ابن قیم، 1 / 209؛ امین، احمد، 1 / 185؛ ناصف، 10-11)، اما چنانکه می‌دانیم در روزگار ابوعلی اختلاف بر سر مسائل نحوی تقریباً فروکش کرده و نحویان دیگر نسبت به مکتب خاصی تعصب شدید نداشتند. آنان ترجیح می‌دادند تا مقبول‌ترین رأی را از هر مکتبی که باشد، بپذیرند. از همین‌رو ابوعلی گرچه بیشتر از نحویان بصره پیروی کرده، گاه آراء کوفیان را ترجیح داده است (نک‍ : ضیف، 259-265؛ قس: فرهود، «ب»). 
آراء و نظریات ابوعلی در مباحث نحوی و لغوی مورد استناد دانشمندان و نویسندگان بسیاری در سده‌های بعد قرار گرفته است که از جملۀ آنان جوهری در الصحاح (جم‍‌ )، ابن سیده در المحکم (نک‍ : 1 / 15، جم‍‌ ) و المخصص (جم‍‌ )، ابن‌جنی در الخصائص (1 / 7، 40، 41، جم‍‌ )، ابوحیان غرناطی در تذکرة النحاة (6، 7، جم‍‌ )، ابن یعیش در شرح المفصل (1 / 58، 65) و ابن هشام در مغنی اللبیب (1 / 30، 79، 84، جم‍‌ )، عبدالقادر بغدادی در خزانة الادب (جم‍‌ ) را می‌توان نام برد. 

ابوعلی فارسی و معاصرانش

 ابوعلی علاوه بر ابن خالویه با بسیاری از نحویان هم‌روزگارش از جمله ابوسعید سیرافی، علی ‌بن عیسی رمّانی، زجاجی و حتی برخی استادانش مانند زجاج و ابن سراج اختلافاتی داشته است. وی با ابوسعید سیرافی، نحوی معروف معارضۀ شدید داشت و بر دانش وی سخت خرده می‌گرفت. گاه از باب تحقیر وی را معلم کودکان می‌خواند و به همین سبب او را لایق شاگردی خود نیز نمی‌دید (نک‍ : یاقوت، 7 / 258). در حالی که به گفتۀ ابوحیان توحیدی (همانجا)، سیرافی الکتاب سیبویه را آغاز تا انجام با امثال و شواهد و غرائب آن شرح و تفسیر کرده بود و این امر حتی برای نحویان برجسته‌ای چون مبرد، زجاج و ابن درستویه نیز میسر نشده بود. منابع کهن (همانجا؛ یاقوت، 8 / 147- 148)، منشأ این معارضه را حسادت ابوعلی نسبت به سیرافی دانسته‌اند. وی ابوالقاسم زجاجی (د 337 ق) را نیز که در نحو هم‌طبقۀ وی بود، به چیزی نمی‌گرفت و می‌گفت: «اگر زجاجی مباحث نحوی مرا می‌شنید، شرم می‌کرد که دربارۀ نحو سخن بگوید» (نک‍‌ : ابن انباری، 211). دربارۀ رمّانی نیز نظر مساعدی نداشت و مباحث نحوی وی را نمی‌پسندید و آن را خارج از مقولۀ نحو می‌دانست. وی در این‌باره معتقد بود که اگر نحو آن است کـه او می‌گوید، رمّـانی از آن هیچ نمی‌داند (نک‍ : یاقوت، 14 / 74-75؛ ابن انباری، 218). او حتی حرمت استادانش زجاج و ابن سراج را نیز نگه نداشت و کتاب الاغفال را در رد زجاج و کتاب المسائل المصلحة من کتاب ابن‌سراج را در رد ابن سراج نوشت (نک‍ : یاقوت، 7 / 240-241). 

آثار چاپی

1. ابیات الاعراب. بخشی از آن به کوشش رودیگر در 1869 م به چاپ رسیده است. 
2. اقسام الاخبار، رساله‌ای است در مسائل مختلف نحوی و بلاغی که مؤلف در آن نخست خبر را به 8 نوع تقسیم کرده و با استشهاد به آیات قرآن و روایاتی از پیامبر (ص) و نیز ابیاتی از اشعار کهن عرب انواع آن را مورد بحث قرار داده است. وی بقیۀ رساله را به 14 مسألۀ نحوی که مورد اختلاف نحویان کهن بوده، از جمله دلیلهای عدم خفض فعل، علت عدم جزم اسم، دلیل اثبات «ة» در اعداد مذکّر از 3 تا 10 و جز آن اختصاص داده است. وی در این رساله به آراء نحویان بصره و کوفه هر دو استناد کرده است. این اثر به کوشش علی جابر منصوری در 1398 ق در مجلۀ المورد (شم‍ ‍7) به چاپ رسیده است. 
3. الایضاح العضدی. از این اثر با نامهای الایضاح، الایضاح و التکلمة و الایضاح فی النحو یاد شده است (نک‍ : ابن‌خلکان، 2 / 80؛ خطیب، 7 / 267٩). مؤلف این کتاب را به عضدالدولۀ دیلمی تقدیم داشت، اما وی سادگی کتاب را نپسندید و آن را شایستۀ کودکان خواند. ابوعلی برای جلب خشنودی وی مباحثی در صرف را با پیچیدگی و غموض بسیار نوشت و آن را با عنوان التکلمة به او تقدیم داشت (ابن انباری، 217). برخی این دو کتاب را یک اثر دانسته‌اند و از همین‌رو امروزه تحت عنوان الایضاح العضدی هر دو یک‌جا به چاپ رسیده است. این کتاب مشتمل بر دو بخش و مجموعاً 160 باب است. بخش اول (الایضاح) شامل مسائل نحوی است و بخش دوم (التکلمة) به مباحث صرفی اختصاص یافته است. درواقع این اثر خلاصه‌ای است از الکتاب سیبویه که مؤلف به روش بصریان به آن نظام و ترتیبی جدید بخشیده است. در این کتاب گرایش ابوعلی به مکتب بصری به وضوح روشن است (نک‍ : فرهود، «ط»). شرحهای بسیاری بر این کتاب نوشته شده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان شرح عبدالقاهر جرجانی با نام المقتصد و شرح ابوالبقاء عکبری، ابن حاجب، ابن‌حاج و ابن عصفور را نام برد. سزگین حدود 47 شرح آن را بر شمرده است (GAS, IX / 102-108). این کتاب به کوشش حسن شاذلی فرهود در قاهره به چاپ رسیده است (ج 1، 1969 م و ج 2، 1981 م). 
4. الحجة فی علل القراءات السبع، از نخستین کتابهایی است که دربارۀ قرائات هفتگانه نوشته شده است. در روزگار ابوعلی فارسی قرائت قرآن به عنوان علمی مستقل شناخته می‌شد و ابن مجاهد استاد ابوعلی با نوشتن کتابی با عنوان السبعة فی القراءات، قرائات هفتگانه را رسمیت بخشید و راه را برای دیگر طالبان از جمله ابن خالویه و ابوعلی فارسی هموار ساخت. ابوعلی با الهام از اندیشه‌های استادش این کتاب را تألیف کرد و در آن ضمن شرح و توثیق اثر ابن مجاهد، قرائات دیگری نیز آورد و به بحث و بررسی آنها پرداخت. انگیزۀ دیگری که وی را به نگارش این کتاب واداشت، اثر ناتمام استادش ابن سراج بود. ابن سراج دست به تألیفی دربارۀ توثیق قرائاتی که ابن مجاهد گرد آورده بود، زد، اما نتوانست از سورۀ فاتحه و یکی دو آیه از سورۀ بقره فراتر رود (ابوعلی، الحجة، 1 / 4). این امر ابوعلی را برآن داشت تا آنچه را ابن‌سراج آغاز کرده بود، به پایان برساند (نک‍ : ناصف، 29). این اثر که بسیار مورد ستایش منابع کهن قرار گرفته (نک‍ : ابن جزری، 1 / 207)، علاوه بر ارزش و اعتباری که در علم قرائت دارد، حاوی مطالب ارزشمندی در علوم لغت و صرف و نحو است که سخت درخور اهمیت است. مؤلف این کتاب را نیز به عضدالدوله تقدیم داشت و باتوجه به اینکه در مقدمۀ کتاب (1 / 3) وی را تاج‌الملة خوانده و این لقبی است که در 367 ق، الطائع لله به وی داده بوده (نک‍ : ذهبی، تاریخ، 267)، می‌توان گفت که ابوعلی آن را در اواخر عمر نوشته است. این کتاب به کوشش علی نجدی ناصف، عبدالحلیم نجار و عبدالفتاح شلبی در قاهره (1968-1983 م) به چاپ رسیده است. 
5. کتاب الشعر یا شرح الابیات المشکلة الاعراب، به کوشش علی جابر منصوری در 1980 م در مجلۀ المورد (شم‍ ‍9) و نیز به طور مستقل به کوشش محمود محمد طناحی به چاپ رسیده است. 
6. المسائل الحلبیات، که به کوشش حسن هنداوی در بیروت (1987 م) منتشر شده است. 
7. المسائل العسکریات، شامل مطالبی است که احتمالاً آنها را در عسکر مکرم املا کرده است. مؤلف این کتاب را به 4 بخش تقسیم کرده است: در بخش نخست اقسام کلمه را برشمرده و ضمن بیان آراء نحویان بنامی چون سیبویه، مبرد و ابن سراج در تعریف هر قسم با استشهاد به آیات قرآن و اشعار کهن به شرح هریک پرداخته است، بخش دوم را به جمله و اقسام آن اختصاص داده و در بخش سوم به بحث دربارۀ واژه‌های نادر و شاذ پرداخته است، بخش چهارم کتاب نیز به انواع «اعراب» و «بناء» اختصاص دارد. این کتاب به کوشش اسماعیل احمد عمایره در اردن (1981 م) و نیز به کوشش علی جابر منصوری در بغداد (1982 م) به چاپ رسیده است. 
8. المسائل العضدیات. این کتاب را نیز مؤلف برای عضدالدوله نوشته و مشتمل بر 109 مسأله است که بیشتر آنها در صرف و نحو و لغت است. مؤلف هیچ ترتیب خاصی در نقل مطالب رعایت نکرده است. دو مسألۀ نهایی کتاب‌گویی از افزوده‌های ناسخ است. این اثر به کوشش علی‌جابر منصوری در بیروت، 1406 ق / 1986 م و نیز به کوشش شیخ راشد در دمشق در همین سال منتشر شده است. 
9. المسائل المشکلة المعروفة بالبغدادیات یا المسائل البغدادیات. این کتاب مشتمل بر 81 مسأله در مباحث مختلف صرفی و نحوی است که مؤلف آنها را در حدود 318 ق در بغداد املا کرده است (سنگاوی، 37- 38). وی در ابتدای هر بحث مسأله‌ای را از قول یکی از نحویان برجسته و به‌ویژه سیبویه نقل می‌کند و پس از شرح و توضیح آن به نقل نظریات مختلف در آن باره می‌پردازد و در پایان نظر خود را به گونه‌ای مستدل و متقن بیان می‌کند. وی در این کتاب حتی گفته‌‌های نحویان بزرگی همچون مبرد را در رد آراء سیبویه نمی‌پذیرد و آنها را مغالطه می‌خواند (ص 278- 279). عنایت وی به قواعد منطق در برخی مباحث این کتاب به خوبی آشکار است. برخی (نک‍ : شلبی، 467-475)، المسائل المشکلة و بغدادیات را دو کتاب مستقل می‌دانند. صلاح‌الدین عبدالله سنگاوی این اقر را در بغداد (1983 م) به چاپ رسانده است. 

آثار خطی

 1. اعراب القرآن. به گفتۀ بروکلمان (2 / 193)، احتمالاً همان کتاب الحجة است که نسخه‌ای از آن در قاهره موجود است؛ 2. الاغفال. نسخه‌ای از آن در خدیویه (خدیویه، 1 / 126) نگهداری می‌شود (نیز نک‍ : بروکلمان، همانجا)؛ 3. الاولیات فی ‌النحو. نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ غرویۀ نجف اشرف موجود است (نک‍ : آقابزرگ، 2 / 481)؛ 4. التذکرة فی‌العربیة. به گفتۀ آقابزرگ (4 / 21)، نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ شیخ‌الاسلام زنجان موجود بوده است که امروزه اثری از آن دردست نیست؛ 5. التعلیق علی کتاب سیبویه؛ 6. المسائل البصریات؛ 7. المسائل المنثورة، نسخه‌هایی از این 3 اثر در کتابخانۀ شهید علی نگهداری می‌شود (نک‍ : GAS, IX / 107, 109)؛ 8. المسائل الشیرازیات، که نسخه‌ای از آن در غرویه موجود است (نک‍ : آقابزرگ، 20 / 354). 

آثار یافت نشده

1. ابیات المعانی (صفدی، 11 / 379)؛ 2. المسائل الاهوازیات (ابن‌سیده، المحکم، 1 / 15)؛ 3. الایضاح الشعری یا ایضاح الشعر (یمانی، 84؛ بغدادی، عبدالقادر، 1 / 247)؛ 4. التتبع لکلام ابی علی الجبائی؛ 5. الترجمة (صفدی، همانجا)؛ 6. شرح ابیات الایضاح (ابن ندیم، 69)؛ 7. العوامل المائة یا العوامل فی النحو (ابن‌خلکان، 2 / 81؛ حاجی خلیفه، 2 / 1179)؛ 8. مختصر عوامل الاعراب (ابن ندیم، همانجا)؛ 9. المسائل الدمشقیة؛ 10. المسائل الذهبیة (صفدی، همانجا)؛ 11. المسائل القصریات؛ 12. المسائل الکرمانیة؛ 13. المسائل المجلسیات (ابن‌خلکان، صفدی، همانجاها)؛ 14. المسائل المصلحة من کتاب ابن السراج (همانجا)؛ 15. المسائل المیافارقینیات (ابن خیر، 318)؛ 16. المقصور والممدود (خطیب، 7 / 276)؛ 17. نقض الهاذور، در رد ابن خالویه (صفدی، همانجا)؛ 18. هیتیات (ابن هشام، 1 / 412). 
کتابهایی نیز اشتباهاً به وی نسبت داده‌اند که اینهاست: 1. جواهر النحو. این کتاب را که بروکلمان به وی نسبت داده (GAL, S, I / 76)، تألیف ابوعلی فضل ‌بن حسن طبرسی است که نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ آستان قدس نگهداری می‌شود (آستان، 12 / 64)؛ 2. دیوان شعر، با اینکه وی به گفتۀ خود جز 3 بیت شعری که در وصف کهن‌سالی سروده، اشعار دیگری نداشته است (نک‍ : یاقوت، 7 / 251-252)، برخی منابع (بغدادی، هدیه، 1 / 272)، دیوان شعری در 6 مجلد به وی نسبت داده‌اند. همچنین کتابهایی با عناوین معانی القرآن و البارع را نیز به وی نسبت داده‌اند که از آنِ نویسندگان دیگری است (نک‍ : عمایره، 10-11). 

مآخذ

آستان قدس، فهرست؛ آقابزرگ، الذریعة؛ ابن اثیر، الکامل؛ ابن انباری، عبدالرحمن‌ بن محمد، نزهة الاولیاء، به کوشش ابراهیم سامرائی، بغداد، 1959 م؛ ابن تغری بردی، النجوم؛ ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایة، به کوشش برگشترسر، قاهره، 1351 ق / 1932 م؛ ابن جنی، عثمان، الخصائص، به کوشش محمدعلی نجار، قاهره، 1371 ق / 1952 م؛ همو، المحتسب، به کوشش علی نجدی ناصف و دیگران، قاهره، 1386 ق؛ ابن جوزی، عبدالرحمن‌ بن علی، المنتظم، حیدرآباد دکن، 1358 ق؛ ابن خلکان، وفیات؛ ابن خیر، محمد، فهرسة، به کوشش فرانسیسکو کودرا، بغداد، 1382 ق / 1963 م؛ ابن سیده، علی ‌بن اسماعیل، المحکم والمحیط الاعظم، به کوشش مصطفی سقا و حسین نصار، قاهره، 1377 ق / 1958 م؛ همو، المخصص، بولاق، 1320 ق / 1902 م؛ ابن فارس، احمد، الصاحبی، به کوشش احمد صقر، قاهره، 1977 م؛ ابن قارح، علی ‌بن منصور، «رسالة»، همراه رسالة الغفران ابوالعلاء معری، به کوشش عائشه عبدالرحمن، قاهره، 1388 ق / 1969 م؛ ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر، بدائع القوائد، بیروت، دارالکتاب العربی؛ ابن مرتضی، احمد بن یحیی، طبقات المعتزلة، به کوشش زوزانادیوالد ویلتسر، بیروت، 1380 ق / 1961 م؛ ابن ندیم، الفهرست؛ ابن هشام، عبدالله‌ بن یوسف، مغنی اللبیب، به کوشش مازن مبارک و محمدعلی حمدالله، دمشق، 1392 ق / 1972 م؛ ابن‌یعیش، یعیش ‌بن علی، شرح المفصل، بیروت، عالم الکتب؛ ابوحیان توحیدی، علی ‌بن محمد، الامتاع و المؤانسة، به کوشش احمد امین و احمد زین، قاهره، 1939 م؛ ابوحیان غرناطی، محمد بن یوسف، تذکرة النحاة، به کوشش عفیف عبدالرحمن، بیروت، 1406 ق / 1986 م؛ ابوعلی فارسی، حسن‌ بن احمد، الایضاح العضدی، به کوشش حسن شاذلی فرهود، قاهره، 1969-1981 م؛ همو، الحجة فی علل القراءات السبع، به کوشش علی نجدی ناصف و دیگران، قاهره، 1403 ق / 1983 م؛ همو، المسائل العسکریات، به کوشش اسماعیل احمد عمایره، اردن، 1981 م؛ همو، المسائل المشکلة المعروفة بالبغدادیات، به کوشش صلاح‌الدین عبدالله سنگاوی، بغداد، 1983 م؛ ابوالفداء، المختصر فی اخبار البشر، بیروت، دارالمعرفة؛ افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش محمود مرعشی و احمد حسینی، قم، 1401 ق / 1981 م؛ امین، احمد، ظهرالاسلام، قاهره، 1371 ق / 1952 م؛ امین، محسن، اعیان الشیعة، به کوشش حسن امین، بیروت، 1403 ق / 1983 م؛ بدیعی، یوسف، الصبح المنبی عن حیثیة المتنبی، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، 1963 م؛ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ترجمۀ عبدالحلیم نجار، قاهره، 1968 م؛ بغدادی، هدیه؛ بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، به کوشش عبدالسلام هارون، قاهره، 1406 ق / 1986 م؛ تنوخی، محسن‌ بن علی، نشوار المحاضرة، به کوشش عبود شالجی، دمشق، 1392 ق / 1972 م؛ ثعالبی، عبدالملک‌ بن محمد، یتیمة الدهر، بیروت، دارالکتب العلمیة؛ جوالیقی، موهوب‌ بن احمد، المعرّب، به کوشش احمد محمد شاکر، تهران، 1966 م؛ جوهری، اسماعیل‌ بن حمّاد، الصحاح، به کوشش احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم؛ حاجی خلیفه، کشف؛ حسن، عزت، مقدمه بر الاضداد فی کلام العرب ابوطیب لغوی، دمشق، 1382 ق / 1963 م؛ حسینی، محمود، المدرسة البغدادیة، بیروت، 1407 ق / 1986 م؛ خدیویه، فهرست؛ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، قاهره، 1350 ق؛ خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، به کوشش اسدالله اسماعیلیان، تهران، 1382 ق / 1962 م؛ دانشنامه؛ دلجی، احمد بن علی، الفلاکة والمفلوکون، بغداد، 1385 ق؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، وفیات و حوادث 351-380 ق، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، 1409 ق / 1989 م؛ همو، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و اکرم بوشی، بیروت، 1404 ق / 1984 م؛ راشد، مقدمه بر المسائل العضدیات ابوعلی فارسی، دمشق، 1986 م؛ زبیدی، محمد بن حسن، طبقات النحویین و اللغویین، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، 1973 م؛ زکی، احمد کمال، الحیاة الادبیة فی البصرة، دمشق، 1381 ق / 1961 م؛ سنگاوی، صلاح‌الدین، عبدالله، مقدمه بر المسائل المشکلة (نک‍ : هم‍ ، ابوعلی فارسی)؛ سیوطی، بغیةالوعاه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، 1384 ق / 1977 م؛ همو، المزهر، به کوشش جاد مولی بک و دیگران، بیروت، 1986 م؛ شریف رضی، محمد بن حسین، دیوان، بیروت، دارصادر؛ شلبی، عبدالفتاح اسماعیل، ابوعلی الفارسی، قاهره، 1376 ق / 1957 م؛ صالح، صبحی، دراسات فی فقه اللغة، بیروت. 1973 م؛ صفدی، خلیل ‌بن ایبک، الوافی بالوفیات، به کوشش شکری فیصل، بیروت، 1401 ق / 1981 م؛ ضیف، شوقی، المدارس النحویة، قاهره، 1968 م؛ عبدالنواب، رمضان، مباحثی در فقه اللغه و زبان‌شناسی عربی، ترجمۀ حمیدرضا شیخی. تهران، 1367 ش؛ عمایره، اسماعیل احمد، مقدمه بر المسائل العسکریات (نک‍ : هم‍ ، ابوعلی فارسی)؛ فروخ، عمر، تاریخ الادب العربی، بیروت، 1401 ق / 1981 م؛ فرهود، حسن شاذلی، مقدمه بر الایضاح العضدی (نک‍ : هم‍ ، ابوعلی فارسی)؛ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، البلغة فی تاریخ ائمة اللغة، به کوشش محمد مصری، دمشق، 1392 ق / 1972 م؛ قاضی عبدالجبار بن احمد، المغنی، به کوشش ابراهیم مدکور، قاهره، المؤسسه المصریة العامة؛ قفطی، علی‌ بن یوسف، انباه الرواة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، 1369 ق / 1950 م؛ مبارک، مازن، الرمانی النحوی، بیروت، 1974 م؛ محمد، محمود جاسم، ابن‌خالویه و جهوده فی اللغة، بیروت، 1407 ق / 1986 م؛ ناصف، علی نجدی، مقدمه بر الحجة فی علل القراءات السبع (نک‍ : هم‍ ، ابوعلی فارسی)؛ یافعی، عبدالله ‌بن اسعد، مرآة الجنان، حیدرآباد دکن، 1338 ق؛ یاقوت، ادبا؛ یمانی، عبدالباقی‌ بن عبدالمجید، اشارة التعیین، به کوشش عبدالمجید دیاب، ریاض، 1406 ق / 1986 م؛ نیز: 

Fleisch, H., Traité de philology arabe, Beirut, 1961; id, «Esquisse d’un historique de la grammaire arabe», Arabica, Leiden, 1957, vol. IV; GAL, S; GAS. 

عنایت‌الله فاتحی‌نژاد