اشر

 اشر \ešer\، (در هلندی: اِسِر)، ماوریتْس کُرنِلیس (اِم سی) (1898-1972 م / 1277-1351 ش)، هنرمند گرافیست هلندی. او به‌سبب آثار گرافیکی یگانه‌اش شناخته می‌شود که در آنها، نقشهای تکرارشوندۀ درهم‌پیچیده و در حال دگردیسی، و طرحهایی به‌ کار رفته است که خطاهای بصری و ادراکی را به بیننده القا می‌کند. 

اشر در لواردن در شمال هلند زاده شد و از 1919 تا 1922 م در مدرسۀ معماری و هنرهای تزیینی شهر هارلِم درس خواند. در آنجا، در کنده‌کاری روی چوب و ساخت گراورهای چوبی مهارت یافت و نیز به هنر گرافیک علاقه‌مند شد. از 1922 تا 1935 م در ایتالیا زندگی کرد و سپس به اسپانیا، سویس و بلژیک سفر کرد و مدتی را در آنجا گذراند. بیشتر آثار این دورۀ او را مناظر طبیعی و چشم‌اندازهای شهری تشکیل می‌دهند.
بازدید از کاخ الحمرا در اسپانیا (1936 م) تأثیری ژرف بر اشر نهاد و سبک او را دگرگون کرد. او با الگوبرداری از طرحهای تکرارشوندۀ انتزاعی در هنر اسلامی اسپانیا، کوشید که در آثار خود، این طرحها را به شکلهایی آشناتر تبدیل کند. نخستین کارهای او به این شیوه را طرحهایی سَبک‌دار (اِستیلیزه) و تکرارشونده از جانوران تشکیل می‌دهند که به هم چفت شده‌اند و هیچ فضای خالی‌ای میانشان نیست. از حدود سال 1940 م جلوه‌های فضاییِ خیال‌پردازانه در کارهای او افزایش یافت؛ ازجمله تصاویر ساختمانهای عجیب و غیرعادی که اشر در آنها به‌ شیوه‌ای استادانه، بیننده را به ‌اشتباه می‌اندازد؛ برای نمونه، تصویر پله‌هایی که پیمودن آنها در یک جهت را می‌توان هم بالا رفتن دانست، هم پایین آمدن. همچنین تصویرهایی که می‌توان هم‌زمان آنها را دوبعدی یا سه‌بعدی دید.
با اینکه اشر ریاضیات یا علوم نیاموخته بود، رویکرد دقیق و تحلیلی او به‌ ویژگیهای بینایی انسان، بر دانشمندان، به‌ویژه ریاضی‌دانان و روان‌شناسانی که به‌ چگونگی ادراک بصری علاقه‌مند بودند، تأثیر زیادی گذاشت. آثار او افزون‌بر دانشمندان، با استقبال مردم عادی نیز روبه‌رو شد و در طول سدۀ 20 م به‌شکلی گسترده انتشار یافت.

مآخذ

 سرگذشت و آثار اشر، ترجمۀ علی‌اصغر بهرام‌بیگی، تهران، 1363 ش؛ نیز:

Britannica, 2010; DA; Encarta, 2009; Meyer ; YDAA.

بخش هنر و معماری دانا