اخبار

مطالعه امپراتوری ساسانیان می‌تواند به تعریف و تشریح دوام و اهمیت دنیای ایران پیش و پس از ورود اسلام کمک شایانی کند. کتاب «ایرانشهر و دنیای ساسانی» از جیحون تا فرات یکی از آن کتاب‌هاست.

گاهی اوقات ایران شناسان فرنگی تمام زندگی خود را پشت میزی در شهر خود صرف مطالعه متون اوستایی یا پهلوی یا سغدی می‌کنند انگار که مردمی که این متون را به وجود آورده‌اند و امروزه بر فلات ایران زندگی می‌کنند کمتر اهمیتی دارند.

آنچه در پی خواهد آمد، ترجمه ای از فصل پنجم کتاب برداشت هایی از ایران: تاریخ، اسطوره ها و ملی گرایی از سده های میانه ایران تا جمهوری اسلامی، تحت عنوان «تاریخ نگاری در ایرانِ باستانِ متأخر» که به قلم دکتر تورج دریایی، استاد تاریخ ایران در دانشگاه ارواین کالیفرنیا نوشته شده است.

تورج دریایی استاد تاریخ و تمدن ایران باستان و سرپرست مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کالیفرنیاست. از وی آثار بسیاری در زمینۀ تاریخ و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران ساسانی به چاپ رسیده است.

مرکز ایران‌شناسی «سموال جردن» در دانشگاه کالیفرنیای آمریکا بار دیگر به یک ایرانی سپرده شد. «تورج دریایی» از لیسانس تا دکترای خود را در رشته تاریخ در دانشگاه یو‌سی‌ال‌ای آمریکا گرفته و تحقیقاتش درباره‌ی تاریخ ایران و تاریخ زرتشتی و زبان فارسی باستان و فارسی میانه است؛ به اندازه‌ای که بیش از 10 کتاب در این زمینه به رشته‌ی تحریر درآورده است.

سال‌هاست خارج از ایران زندگی می‌کند و به تحصیل (از لیسانس تا دکترا، در رشته تاریخ دانشگاه یو‌سی‌ال‌‌ای) و تدریس می‌پردازد، اما از آنجا که در همه این سال‌ها دل در گرو وطن داشته، از تحقیق‌و‌تفحص در گذشته این سرزمین- دوران باستان، به‌ویژه روزگار ساسانیان که حوزه تخصصی اوست- دست نشسته و هر روز می‌کوشد پژوهش‌هایش را با منابع و مدارک تازه‌تر، به‌روز کند، تا آنجا که حتی ایرج افشار که نادره ایران‌شناسان بود نیز تصدیقش می‌کرد. «تورج دریایی»، ٤٨‌ساله که در معتبرترین انجمن‌های ایران‌شناسی و خاورشناسی جهان صاحب کرسی است، در مجموعه «تاریخ جامع ایران»، مقاله‌ای با محوریت و موضوعیت نظام اداری ایران باستان به رشته تحریر درآورده است. او که اکنون استاد تاریخ ایران و رئیس مرکز ایران‌شناسی سموئل جردن، دانشگاه کالیفرنیا در آمریکاست، در گفت‌وگوی مکتوبی که در ادامه می‌خوانید، به پرسش‌های «شرق» پاسخ داد.

پیکر «ریچارد فرای» - ایران‌شناس آمریکایی - سوزانده شد تا دیگر گوش و چشمی منتظر رسیدن خبر عملی شدن وصیتش، یعنی دفن شدن در اصفهان - شهری که آن را دوست داشت - نباشد. هفتم فروردین‌ماه امسال (27 مارس 2014) «ریچارد نلسون فرای» - ایران‌شناسِ آمریکایی - در سن 94 سالگی در شهر بوستون آمریکا درگذشت. او سال‌ها پیش وصیت کرده بود تا پس از مرگ، در کنار زاینده‌رود در اصفهان دفن شود؛ اما با وجود موافقت دو رییس‌جمهور وقت ایران با این پیشنهاد، به‌دلیل اتفاق‌هایی که پس از مرگش افتاد، برای خاکسپاری به ایران منتقل نشد، تا این‌که چندی پیش، پیکر او در همان شهر بوستون سوزانده شد.

نزدیک 110 سال پیش یک آمریکایی به‌نام هاوارد بسکرویل برای آزادی ایرانیان و کمک به هواداران مشروطه در ایران و برای ایرانی به شهادت رسید. قبر او اکنون در تبریز است و مردم هنوز به یاد او گلی بر مزارش می‌گذارند. بسکرویل که از دانشگاه پرنستون فارغ‌التحصیل شده بود برای تدریس به ایران آمده بود و نه‌تنها این کار را به‌خوبی انجام داد بلکه عاشق ملت ایران و خود ایران نیز شد و بالاخره ‌جان خود را نیز در راه آن داد. هفته پیش آمریکایی دیگری به‌نام ریچارد نلسن فرای در بوستون درگذشت و با اینکه در آمریکا ‌دار فانی را بدرود گفت، تمام عمر خود را برای شناساندن ایران و ایرانیان صرف کرد.