رضا سجادی، نخستین گوینده رادیو از دنیا رفت

1394/9/2 ۱۰:۳۶

«اینجا تهران است، صدای ایران» جمله‌ای آشناست. ته ذهنت اگر بگردی حتما نشانه‌ای از آن را پیدا می‌كنی. نشانه‌ای مربوط به سال‌های خیلی دور و خیلی قدیمی كه به روایت تاریخ و آمار می‌شود ٧٥ سال پیش. یك بعدازظهر اردیبهشتی كه رادیو ملی ایران آغاز به كار كرد و شنودگان ایرانی صدای محكم مردی را شنیدند كه خبر می‌داد: «اینجا تهران است، صدای ایران». صدای مردی كه رضا سجادی نام داشت و نخستین گوینده ایرانی و به روایتی نخستین صدای رادیویی.

اینجا تهران است، پایان یك صدا

 «اینجا تهران است، صدای ایران» جمله‌ای آشناست. ته ذهنت اگر بگردی حتما نشانه‌ای از آن را پیدا می‌كنی. نشانه‌ای مربوط به سال‌های خیلی دور و خیلی قدیمی كه به روایت تاریخ و آمار می‌شود ٧٥ سال پیش. یك بعدازظهر اردیبهشتی كه رادیو ملی ایران آغاز به كار كرد و شنودگان ایرانی صدای محكم مردی را شنیدند كه خبر می‌داد: «اینجا تهران است، صدای ایران». صدای مردی كه رضا سجادی نام داشت و نخستین گوینده ایرانی و به روایتی نخستین صدای رادیویی. رضا سجادی كه صبح نخستین روز آذر، خبر درگذشتش منتشر شد و رسانه‌ها توضیح دادند: «رضا سجادی در سن ٩٥ سالگی و به علت كهولت سن درگذشت». اما روایت‌ها بعد از مرگ سجادی شروع شد، روایت‌ها از اینكه نخستین گوینده رادیو چه كسی بوده و چطور این‌همه سال مهجور و نام‌آشنا باقی مانده. در این روایت‌ها تعریف شد كه سجادی فرزند واعظ و ناطقی زبردست بوده و مردی كه ادبیات خوانده، ادیب بوده و به جز گویندگی زمانی هم نماینده مجلس و ریاست اداره مطبوعات وزارت پیشه و هنر را برعهده داشته. در یك روایت دیگر هم محمد مهاجر، گوینده پیشكسوت و تهیه‌كننده رادیو تعریف كرده كه برای تهیه مستند «سرگذشت رادیو» سراغ سجادی رفته و خاطره‌های جالبی را از او نقل كرده. مهاجر برای ایسنا تعریف كرده: «در زمان دكتر مصدق آقای سجادی اخبار مجلس را برای مردم می‌خواندند. به گفته خودشان بدون اینكه آن اخبار را مطالعه كرده‌باشند آنها را كه بسیار طولانی هم بودند برای مخاطبان می‌خواندند. همچنین در دوره مبارزات ملی شدن نفت ایشان بودند كه اخبار، گزارشات و تفسیرهای سیاسی را برای مردم می‌خواندند. آقای سجادی در تمام طول مدت كاری‌شان در رادیو درگیر مسائل سیاسی بودند، این هنرمند در دوره‌ای گویندگی می‌كردند كه فضای كشور بسیار سیاسی بود. خودشان تعریف می‌كردند كه نخست وزیر آن دوره (قوام) معترض شده بود كه سجادی اخبار سیاسی را با قدرت می‌خواند و همین موضوع باعث می‌شود تا تاثیرات منفی روی مخاطبان ایجاد كند». البته به جز این روایت، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران هم گفت‌وگویی از سجادی را منتشر كرده؛ گفت‌وگویی كه بیشتر در عالم سیاست می‌گذرد تا گویندگی و درباره نمایندگی سجادی در مجلس است و سال‌ها خاطره‌های سیاسی‌اش. سجادی در این گفت‌وگو تعریف می‌كند: «در روزهای‌پایانی‌سال‌١٣١٩ قرار شد رضاشاه‌به‌مناسبت‌تحویل‌سال‌نو از رادیو برای‌مردم‌پیام‌بفرستد. من‌هم‌با وسایل‌ابتدایی‌آن‌روز، كه‌یك‌میكروفن‌و یك‌دستگاه‌ضبط‌صوت‌بود، به‌كاخ‌گلستان‌رفتم‌و بعد از شرفیابی‌در اتاق‌دفتر، درحالی‌كه‌در كنار رضاشاه‌ایستاده‌بودم‌، میكروفن‌را به‌دست‌گرفتم‌و گفتم‌: «سال ‌تحویل‌شد؛ اكنون‌اعلیحضرت‌شاهنشاه‌سخنرانی‌می‌كنند». در این‌موقع‌، شاه‌از روی‌كاغذی‌كه‌در دست‌داشت‌كه‌در سه‌جمله‌كوتاه‌مطالبی‌در تبریك‌سال‌نو، شادی‌و سرافرازی‌ملت‌و امید به‌امنیت‌و آسایش‌قرائت‌كرد. بعد از پایان‌مطلب‌، در حالی‌كه‌من‌مشغول‌جمع‌آوری‌سیم‌برق‌بودم‌خطاب‌به‌من‌گفت‌: «صدای‌خوبی‌داری‌. می‌خواستند تو را به‌آلمان‌ببرند ولی‌من‌اجازه‌ندادم‌. هر روز صدای‌تو را از رادیو گوش‌می‌دهم‌؛ بسیار خوب‌است‌؛ ادامه‌بده‌تا پیشرفت‌هم‌بكنی». به این ترتیب در نخستین روز آذر سال ٩٤، نخستین گوینده رادیو ایران از دنیا رفت و روایت‌ها و خاطره‌هایش هم تمام شد.

منبع: روزنامه اعتماد