1394/7/19 ۱۲:۳۹
بنای آرامگاه حافظ در باغ مصلای شیراز، که هر ساله در روز ۲۰مهر و همزمان با بزرگداشت حافظ، میزبان دوستداران فرهنگ، هنر و شعر ایرانی است، با نام مردی گره خورده که دین بزرگی بر معماری معاصر ایران دارد.
نام آندره گدار در ایران با طراحی بناهای مهمی ازجمله آرامگاههای سه شاعر بزرگ ایران فردوسی، سعدی و حافظ گره خورده است. بنای مهم گره خورده است؛ این معمار فرانسوی سالها در ایران زندگی کرد و تأثیر بسزایی در تغییر دیدگاه معماری و شهرسازی در میان معماران ایران داشت. موزه ایران باستان، کتابخانه ملی ایران و دانشگاه تهران نیز از آثار معماری ماندگار آندره گدار است.
آرامگاه حافظ در باغ مصلای شیراز، هر ساله در روز ۲۰مهر و همزمان با بزرگداشت حافظ، میزبان دوستداران فرهنگ، هنر و شعر ایرانی است. بنایی که با معماری خاص و زیبای خود، یادگار معماری درخشان ایرانی در دوره زندیه و تلفیقی از هنرهای تجسمی است که به دلیل معماری خاص خود، توجه بسیاری را به خود جلب میکند. بنایی که از آغاز تا امروز، در دورههای مختلف تغییرات بسیاری کرده تا به شکل کنونی درآید.
اولین عمارت گنبدی شکل آرامگاه حافظ، توسط وزیر میرزا ابوالقاسم گورکانی، حاکم فارس، بر فراز مقبره حافظ ساخته شد. این عمارت در طول سالها و با عوض شدن حکومتها، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. شاهعباس صفوی، نادرشاه افشار و کریمخان زند از حاکمانی بودند که مقبره حافظ در زمان حکومتشان بازسازی شد.
کریمخان زند اولین کسی بود که دستور داد بر روی قبر حافظ، سنگی مرمرین قرار دهند. در روی این سنگ، دو بیت از غزلهای خود حافظ توسط حاجیآقاسی بیکافشار، نستعلیقنویس آذربایجانی نوشته شد.
اما آنچه که امروز بهعنوان آرامگاه حافظ در شیراز وجود دارد، بنای ساختهشده در سال ۱۳۱۴ شمسی است. در آن سال علیاصغر حکمت، وزیر فرهنگ وقت با همکاری علی ریاضی، رییس فرهنگ استان فارس و با نظارت علی سامی، محقق، باستانشناس و استاد دانشگاه، طرحی را که آندره گدار، ایرانشناس و معمار فرانسوی پیشنهاد کرده بود، روی آرامگاه حافظ پیاده کردند. در ساخت این آرامگاه از معماری دوره زندیه الهام گرفته شده است. کار اتمام بنای آرامگاه در سال ۱۳۱۷ به پایان رسید. در این بنا که از ذوق و هنر هنرمندان ایرانی بهره بسیار برده است، از کاشیکاریهای معرق در سطح زیرین گنبد استفاده شده است. همچنین در خود سازه گنبد از رنگهای مختلف عرفانی مانند آبی فیروزهای (نماد بهشت)، سرخ ارغوانی (نماد شرابازلی)، سیاه و سفید (نماد شب و روز) و قهوهای سوخته (نماد خاک) بهره گرفته شده است. سنگ مزار حافظ تلفیقی از چند هنر تجسمی است. در این بنا معماری، خوشنویسی، کاشیکاری و حکاکی به طرز زیبایی در کنار هم قرار گرفتهاند.
آندره گدار (متولد ۱۸۸۱ و متوفی ۱۹۶۵) باستانشناس و معمار فرانسوی و متخصص در صنایع اسلامی و ایرانی و خاورمیانه بود که تحصیلات خود را در دانشکده هنرهای زیبای پاریس در رشته معماری و باستانشناسی به پایان رساند.
دولت ایران او را در سال ۱۹۲۸ استخدام کرد و او مدت سی سال در ایران ماند و در ساختمان موزه ایران باستان و موزه دانشگاه تهران و تشکیلات آن خدمات مهمی انجام داد و آثار باستانی جالبی را هم بر اثر حفریات از زیر خاکهای مناطق مختلف ایران بیرون آورد و در موزههای مزبور به شیوه فنی قرار داد. گدار در سال ۱۳۰۶ مدیریت اداره باستانشناسی ایران را به عهده گرفت و به ترمیم آثار تاریخی پرداخت. وقتی قانون عتیقات در ۱۲ آبان ۱۳۰۹ شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و آییننامه آن در جلسه ۲۸ آبان ۱۳۱۱ از تصویب هیئت وزرا گذشت بر طبق ماده اول آن تمام آثار صنعتی و ابنیه و اماکن که تا پایان دوره زندیه در کشور ایران احداث شده اعم از منقول و غیرمنقول جزو آثار ملی ایران محسوب گردید و در زیر حفاظت و نظارت دولت قرار گرفت. ازاینرو به آندره گدار دستور داده شد که فهرستی از آثار ملی ایران تهیه کند و به دولت تسلیم کند.
گرچه پیش از او پروفسور ارنست هرتسفلد باستانشناس آلمانی فهرستی از ابنیه تاریخی ایران تهیه کرد و در نشریه شماره یک انجمن آثار ملی در شهریورماه ۱۳۰۴ در تهران به چاپ رسید، ولی فهرست آندره گدار دقیقتر و کاملتر تنظیم گردید. بدین طریق از تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ شمسی پنجاهوشش اثر تاریخی ثبت گردید و در دنباله آن هم سیزده اثر تاریخی دیگر به ثبت رسید. فهرستی هم که از گنجینههای هنری کشور تهیه شد که بسیار جالب است. آندره گدار علاوه بر تأسیس سازمانهای اداری و فنی هیئتهایی را تشکیل داد، که در تعمیر ابنیه تاریخی و امور فنی باستانی ساختمانها تخصص داشتند و بهوسیله همینها مسجد جامع شیراز و مسجد شاه اصفهان، مسجد شیخ لطفالله و ابنیه دیگری که در شرف ویرانی بود تعمیر کرد. وی در ضمن تعمیر ابنیه باستانی به تأسیس دانشکده هنرهای زیبای تهران هم اقدام کرد و خود وی مدتها ریاست آن را بر عهده داشت و در تربیت کردن معماران ایرانی که تا پیش از آن در خارج از کشور تحصیل میکردند سهم بزرگی دارا گردید. گرچه او به هنر اسلامی مصر و بینالنهرین و ابنیه دوره غزنویان موجود در افغانستان علاقه نشان داده، و با اینکه با همکاری همسرش در نقاشیهای بودایی شهر بامیان مطالعاتی به عمل آورده، اما با وجود این با فعالیتهای باستانشناسی خود در ایران خدمات قبل توجهی انجام داده است.
هنر آنلاین
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید