انتشار درس گفتارهای حکمی و معنوی به زبان انگلیسی و چینی

1394/7/12 ۰۹:۴۵

روابط فرهنگی دو کشور ایران و چین، تاریخی دیرینه داشته و به بیش از ۲۵۰۰سال برمی‌گردد. در کنار دادوستد تجاری و روابط بازرگانی که از گذشته‌های دور برقرار بوده، مبادلات تأثیرگذار و تأثیرپذیر فرهنگی، علمی و آموزشی بین دو کشور نیز جریان داشته است. اوج این روابط در دوران طلایی و بالندگی تجارت در مسیر جاده ابریشم بود.

 منوچهر دین پرست: روابط فرهنگی دو کشور ایران و چین، تاریخی دیرینه داشته و به بیش از ۲۵۰۰سال برمی‌گردد. در کنار دادوستد تجاری و روابط بازرگانی که از گذشته‌های دور برقرار بوده، مبادلات تأثیرگذار و تأثیرپذیر فرهنگی، علمی و آموزشی بین دو کشور نیز جریان داشته است. اوج این روابط در دوران طلایی و بالندگی تجارت در مسیر جاده ابریشم بود. از این طریق فرهنگ و هنر و حتی مذاهب مختلف ایرانی اعم از زرتشتی، مانوی، نسطوری، بودایی و اسلام از طریق جاده ابریشم وارد چین شده که آثار و نشانه‌های باقیمانده از آن دوران حکایت از عمق تأثیرگذاری فرهنگ ایرانی در حوزه تمدنی چین دارد. دکتر غلامرضا اعوانی، رییس انجمن حکمت و فلسفه ایران، به تازگی کرسی تدریس فلسفه اسلامی و عرفان اسلامی را در چین بر عهده داشت که در این گفت و گو سعی شده درباره جایگاه و اهمیت فلسفه و عرفان اسلامی در این کشور صحبت شود.لازم به ذکر است دکتر اعوانی برای چهارمین مرتبه جهت تدریس فلسفه و عرفان اسلامی برای دانشجویان دکتری عازم کشور چین شده است.

دکتر اعوانی در ابتدای سخنانش درباره جایگاه دو تمدن ایران و چین گفت : “ارتباط فرهنگی ایران و چین بسیار مهم است. دو تمدن کهن ایران و چین مستمراً با یکدیگر در ارتباط بودند. چین دارای تاریخ مدون چهار هزار ساله است که اسناد تاریخی آن در دسترس محققان قرار دارد. از سوی دیگر چین در شرق آسیا در کنار دریاست و برای خود جهانی است. ایران نیز در وسط قاره آسیا قرار دارد و بسیاری از دانشمندان و تجار از ایران گذر می کردند و ایران واسطه برای رسیدن این افراد به چین و هند و غیره بود. ارتباط فرهنگی ایران و چین فوق‌العاده زیاد است که تا امروز مشاهده می شود. این ارتباط حتی به قبل از اسلام هم باز می گردد. قبل از اسلام شرق آسیا و چین بودایی بودند و اینها در انتقال دین بودا نقش جدی داشتند که من از استادم پروفسور توشیهیکو ایزوتسو شنیدم که ایرانیان در انتقال متون بودایی به چینی نقش داشتند و در زمان مانویان نیز تعدادی از ایرانیان به چین رفتند. بعد از اسلام ارتباط بسیار گسترده تر شد. مثلا در شهر پکن مسجدی باستانی و قدیمی وجود دارد که هم اکنون هم مورد توجه مسلمانان است. در زمان مغول هم این ارتباط بیشتر شده است. به طوری که مغولها که چین را فتح کردند دارای دو پایتخت بودند یکی در شرق آسیا در چین و یکی در ایران و در مراغه بوده که مبادلات ایران و چین در این زمان بسیار بیشتر بوده است. حتی در بعضی از لشکرکشی هایی که چینیان داشتند از سرداران نظامی ایرانی هم استفاده می شد”.

وی در ادامه سخنانش اظهار داشت : ” مهم تر از همه اینها ارتباط زبانی و تاریخی و فرهنگی ایران و چین است. فرهنگ ایرانی در ناحیه اسلامی چین بسیار تاثیر گذار بوده است. در پنج قرن پیش بسیاری از متون فارسی عرفانی از جامی و عزیز الدین نسفی و کتاب مرصادالعباد به زبان چینی ترجمه شده که از کتابهای کلاسیکی بوده که خوانده و تدریس می شده است”.

غلامرضا اعوانی هم اکنون در آستانه هفتاد سالگی است و تا کنون چند بار در کشور چین تدریس عرفان و فلسفه اسلامی داشته است.

رییس انجمن حکمت و فلسفه ایران با اشاره به این نکته که زمان سلسله سونگ رواج فلسفه و عرفان اسلامی در چین آغاز شد و کتابهایی از ابن سینا و رازی در این دوره در اختیار دانشمندان چینی قرار گرفت، گفت: ” طبق شواهدی که موجود است آثاری طبی در چین از سوی ایرانیان بسیار بوده است. به طور مثال اکنون در چین داروخانه‌های طب سنتی و گیاهی بسیار رواج دارد و در کنار آن داروهای شیمیایی هم وجود دارد. بنده در کتابهایی که آنجا مطالعه کردم متوجه شدم که طب آنها دارای دو بخش است یکی طب سنتی خود چین است و دیگر طب اسلامی که متاثر از بوعلی و رازی است که در آنجا بسیار رواج دارد”.

دکتر اعوانی افزود: “باید بگویم که چندان کتاب جدی از فیلسوفان ما به چینی ترجمه نشده است اما در عرفان بسیار بیشتر بوده است. کتابهای عرفانی حتی هم اکنون هم بسیار مورد توجه است. البته اخیراً فلسفه اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. هم اکنون طبقه جوان و دانشجویان چینی و به خصوص بعد از پشت سر گذاشتن دوران کمونیستی بسیار به فرهنگ سنتی خودشان علاقمند شدند. لذا مطالعه متون کلاسیک بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در دانشگاه های چین بخش مطالعات اسلامی وجود دارد که به مطالعه فلسفه اسلامی توجه شده است”.

استاد بازنشسته دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر این نکته که وی در آنجا بیشتر عرفان و حکمت اسلامی تدریس می کرده بیان داشت: “در دانشگاه پکن که موسسه مطالعات عالیه چین در آن قرار دارد که یکی از بزرگترین شخصیتهای چینی ریاست آن را بر عهده دارد. اغلب آنها فارسی نمی دانند ولی دنبال کسانی هستند که با متون عرفانی و فلسفی اسلامی آشنا باشد. البته این مرکز برای دوره فوق دکتری است که البته در دانشگاه های دیگر ایران شناسی وجود دارد. اکنون به ملاصدرا و ابن سینا و سهروردی بسیار علاقمند هستند که بیشتر جنبه های معنوی و عرفانی مورد توجه قرار گرفته است”.

وی افزود: “باید متذکر شوم که هر سه جریان مهم فلسفی اسلامی یعنی سینوی، اشراقی و صدرایی هم اکنون در چین مورد توجه است. نسل جوان اغلب به دنبال ترجمه آثار فیلسوفان هستند. مثلا یکی از دانشجویان که نزد من تحصیل می کرد مشغول ترجمه کتاب حکمه الاشراق بود که بنده هم سعی کردم با شرح قطب الدین شیرازی و شهروزی به ایشان کمک کنم. دیگر آثار سهروردی هم مورد توجه است که به دنبال ترجمه آنها هستند. دانشجویان دیگری هم به نگارش مقالات درباره فیلسوفان اسلامی روی آورده اند. استاد بنده ایزوتسو در زمینه فلسفه تطبیقی پیشقدم بودند. برخی از متفکران مسلمان هم قبلا با آرای کنفوسیوس در همین زمینه کارهایی را انجام دادند. نسل جدید هم به دنبال این بحثها هستند. بنده هم در آنجا سعی کردم که فلسفه تطبیقی از فلاسفه غربی و فلاسفه اسلامی تدریس کنم که در چین چه معنایی می یافته است. لائوتسه در چین بسیار مورد توجه است که من هم سعی می کردم از آرای او در بحثهای تطبیقی استفاده کنم”.

دکتر اعوانی از جمله استادان فلسفه اسلامی است که به زبان انگلیسی تسلط کامل دارد و در این زمینه تدریس می کند. او همچنین عضو هیات رئیسه فدراسیون بین المللی انجمن‌های فلسفه جهان و نیز نخستین رئیس انجمن بین المللی فلسفه اسلامی است.

دکتر اعوانی با اشاره به این نکته که در زمان تدریس در چین بحث‌های مختلفی درباره فلسفه تطبیقی و تاریخ فلسفه اسلامی داشتم گفت : ” قرار است این درس ها توسط دانشجویان آنجا پیاده سازی و در قالب یک کتاب به زبان انگلیسی و چینی منتشر شود. در حال حاضر اثر پیاده‌سازی شده و احتیاج به بازبینی دارد و فکر می کنم تا حدود ?-?ماه دیگر یعنی آخر سال آماده شود. علاوه بر این در همان دانشگاه درسهایی هم درباره مولانا می دادم که قرار است با عنوان «مولانا از دیدگاه متافیزیکی» منتشر شود که هم اکنون زیرچاپ است”.

دکتر اعوانی هم چنین از ترجمه انگلیسی «فصوص الحکم» با عنوان The Seals of Wisdomخبر داد و گفت : “کتاب فصوص الحکم ابن عربی به عنوان یکی از متون مهم و تأثیرگذار فلسفی و عرفانی است و قرار است تا سال آینده منتشر شود، این کاری است که تا الان کمتر کسی به آن پرداخته است و در انگلیسی هم چنین منبعی نداشتیم .چون ما ازفصوص الحکم شرح و تفسیر داریم ولی اینکه یک نفر مسائل کتاب را تطبیق بدهد نداشتیم. در واقع از این به بعد یک منبع خوب انگلیسی هم برای دانشجویان فلسفه اضافه می شود”.

وی افزود: “با توجه به این نکته که در چین آثار مهم فلسفی اسلامی کم است من تصمیم گرفتم که این اثر را ترجمه کنم که قرار است این کتاب به سه زبان فارسی، انگلیسی و چینی ترجمه شود ولی من در حال حاضر مشغول ترجمه انگلیسی آن از متن عربی هستم”.

قبلا هم ترجمه ای ازفصوص الحکم ابن‌عربی به زبان انگلیسی ترجمه شده است. به تازگی نیز توسط بنیامین آبراهامُف و از سوی انتشارات راتلج این کتاب به انگلیسی ترجمه شده است. بنیامین آبراهامُف، استاد بازنشسته‌ ادبیات عرب و مطالعات اسلامی در دانشگاه بارایلان، پیشتر کتاب‌ها و مقالات فراوانی در حوزه‌ ادبیات، تصوف و عرفان اسلامی و کلام و فلسفه‌ اسلامی نوشته است.

تا کنون آثار بسیاری درباره ابن عربی توسط افرادی چون ویلیام چیتیک و توشیهیکو ایزوتسو به زبان انگلیسی منتشر شده است. ابن عربی از جمله چهره های فلسفی و عرفانی در جهان اسلام است که بسیار مورد توجه قرار داشته در ایران نیز علمایی نظیر دکتر محمد علی موحد، محمد خواجوی و سید جلال الدین آشتیانی نیز در شرح فصوص الحکم ابن عربی اهتمام داشتند.

روزنامه اطلاعات