جلال ستاری از ابوالحسن نجفی می‌گوید

1394/6/28 ۱۰:۳۲

«ابوالحسن نجفی» کتاب‌های بسیاری از زبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه کرده است و امروز شاید آثار او در حوزه تالیف و ترجمه نزدیک به 30 کتاب باشد که به نوعی باید گفت حاصل عمر او و جزء بزرگی از دستاوردهای مترجمان ما به‌خصوص از زبان فرانسه است. کتاب‌هایی از آندره مالرو، روژه مارتن دوگار، ژان پل سارتر، اگزوپری و...

احترام یک امانتدار به مردم

 محسن بوالحسنی: «ابوالحسن نجفی» کتاب‌های بسیاری از زبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه کرده است و امروز شاید آثار او در حوزه تالیف و ترجمه نزدیک به 30 کتاب باشد که به نوعی باید گفت حاصل عمر او و جزء بزرگی از دستاوردهای مترجمان ما به‌خصوص از زبان فرانسه است. کتاب‌هایی از آندره مالرو، روژه مارتن دوگار، ژان پل سارتر، اگزوپری و... از این دست کتاب‌ها هستند. از طرف دیگر کتاب‌های مهم و حتی شاید مرجعی مانند «مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی»، «وظیفه ادبیات»، «غلط ننویسیم» (فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی) و «فرهنگ فارسی عامیانه» را باید به‌عنوان درسنامه‌های نجفی به حساب آورد؛ درسنامه‌هایی که می‌توانند به علاقه‌مندان، مخاطبان و مترجمان حوزه ادبیات چگونه درست خواندن و درست نوشتن را بیاموزند. «جلال ستاری» یکی دیگر از این نام‌های معتبر در ترجمه از زبان فرانسه است که در حوزه اسطوره‌شناسی یکی از سرآمدان فرهنگ، هنر و اندیشه معاصر و نامی است بسیار معتبر. با او درباره «ابوالحسن نجفی» به گفت‌وگو نشستم تا نظر او را هم درباره ویژگی‌های کاری و زندگی نجفی بپرسم.

 ***

چه ویژگی‌ای در کــار و زندگـــی ابوالحسن نجفی وجود دارد که او را به یکی از چهره‌های ممتاز ادبیات ما تبدیل می‌کند؟

به عقیده من نجفی یکی از بهترین مترجمان ماست که شنیده‌ام این روزها در بیمارستان و در بستر بیماری به سر می‌برند. او همیشه و از همان ابتدا کارش را به بهترین و بی‌نقص‌ترین شکل ممکن و با وسواسی مثال‌زدنی انجام می‌داد و نکته‌ای که بسیار در مورد ایشان حائز اهمیت به نظر می‌رسد این است که نه‌تنها زبان فارسی را به خوبی می‌شناسد و بلد است؛ بلکه شاید به همان پایه، زبان فرانسه را هم خوب می‌داند. در این مورد تردید ندارم که یکی از بهترین مترجمانی است که من می‌شناسم.

به دست آمدن این امتیازات برای کسی مثل ابوالحسن نجفی از کجا ریشه می‌گیرند؟

موضوع اینجاست که کسی مثل او ادبیات و ترجمه و درنهایت کار را یک شوخی نمی‌داند و به جد آن را دنبال می‌کند. کار کردن این آدم‌ها و به‌خصوص آقای نجفی که موضوع بحث و حرف ماست، هیچ وقت دنبال کسب پول و شهرت و این چیزها نبود و فقط می‌خواست رسالت و تعهدی را که نسبت به مردم و مخاطبان‌شان به دوش خود حس می‌کرد به خوبی به انجام رساند. اگر از من بپرسید که اصلی‌ترین هدف‌شان چه بود من جواب خواهم داد که آنها کارشان را به جد می‌گرفتند؛ اما شاید دیگران کار برایشان آنقدر جدی نیست؛ حداقل به اندازه کسی مثل نجفی کار را جدی نمی‌گیرند؛ مگر تعدادی انگشت‌شمار. همین است که شما می‌بینید کسانی از آن نسل به‌عنوان ماندگارترین چهره‌های ادبیات ما برای همیشه در تاریخ ادبیات این کشور ثبت می‌شوند و همین تاریخ نیز به بزرگی و نیکی همیشه از آنها یاد خواهد کرد.

چه کارهایی از ابوالحسن نجفی برای شما در حوزه ترجمه حائز اهمیت است؟

من نمی‌توانم از میان انبوه کارهای درخشان این انسان شریف کاری را به‌عنوان نمونه اسم بیاورم. فقط می‌توانم بگویم همه کارهای این بزرگوار قابل‌تحسین و احترام است؛ چراکه کوهی از تلاش، کوشش و دقت پشت سر آنهاست. مقالاتی را هم که درباره ادبیات و ترجمه در مجله‌ها چاپ می‌کرد، بسیار مهم بود که به‌شخصه بسیار از آنها آموختم و بی‌هیچ اغراقی می‌توانم بگویم برای هرکسی که در حوزه ترجمه کار می‌کرد، یا می‌خواست کار کند، این مقالات بسیار راهگشا و آموزنده بود. به هر روی اینها حاصل عمر و تجربیات یک آدم است. این آدم‌ها در عصر و روزگار خودشان شاخص بوده‌اند و امروز هم شاخص هستند. یعنی شما اگر بخواهید در زبان فرانسه و ترجمه این زبان در قالب کتاب نام کسی را بیاورید، بی‌شک یکی از آن نام‌ها و البته حتی شاید اصلی‌ترین‌شان «ابوالحسن نجفی» خواهد بود که حضورشان مغتنم است و من برایش آرزوی سلامتی می‌کنم و امیدوارم هر چه زودتر سلامت خود را به دست آورد.

شکل نگارش و نوشتار ابوالحسن نجفی را در ترجمه‌هایش چطور ارزیابی می‌کنید؟

بسیار عالی و دقیق و موشکافانه. سختگیری نجفی در درست نوشتن برای من بسیار ارزشمند و محترم است. یعنی چه که امروز یا دیروز کسانی بودند که هر طور دل‌شان می‌خواست با متن اصلی برخورد می‌کردند و از خودشان اصطلاح درمی‌آوردند یا به خاطر سواد اندک‌شان هر چیزی را که بلد بودند برای لاپوشانی کم‌دانشی‌شان به کتاب تزریق می‌کردند؛ گواینکه اصلا نویسنده اصلی کتاب این حرف را زده باشد یا نه. نجفی فارسی را درخشان و به درست‌ترین شکل ممکنش می‌نوشت و همین نکته به اندازه تمام کتاب‌هایی که او ترجمه کرد، برای بقیه آموزنده است. من موافق سختگیری هستم. باید برای نوشتن زبان فارسی به خود سخت گرفت و خوب و درست آن را بلد بود و این کار سختی است که از توان ادبی و سواد هر کسی ساخته نیست. همه اینها، همان‌طور که شما گفتید، از ابوالحسن نجفی چهره‌ای ممتاز و متمایز می‌سازد که ترجمه‌های دقیق و درستش در واقع احترام یک امانتدار خوب به مردم و مخاطبان خودش است. کسی بی‌خود و بی‌جهت و طولانی مدت نمی‌تواند در تاریخ ادبیات یک کشور ماندگار شود بنابراین نجفی هم به خاطر سال‌های تلاش و کوشش و قلمفرسایی به اینجا رسیده که هر جا صحبت از ادبیات فرانسه و ترجمه کتاب‌های این کشور به فارسی می‌شود همه با احترام و با عنوان واقعی استاد از او یاد می‌کنند.

روزنامه فرهیختگان