ماه مبارک رمضان در كردستان

1394/4/21 ۱۲:۰۶

مردم کردستان بعد از رویت هلال ماه ،با خواندن «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان مرحبا» آغاز ماه رمضان را به یکدیگر اعلام می‌کنند. مطابق این سنت دیرین خواندن مرحبا تا 15نیمه رمضان ساعاتی قبل از اذان صبح توسط مداحان، مولودی خوانان و آوازخوانان مشهور ادامه دارد و پس از آن یعنی از شب شانزدهم ماه تا پایان رمضان جای خود را به آهنگ «الوداع» می‌دهد. آهنگ الوداع همان متن مرحبا را دارد وفقط جای این دوکلمه با هم عوض می‌شود.

  آیین مرحبا و الوداع

مردم  کردستان  بعد از رویت هلال ماه ،با خواندن «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان مرحبا» آغاز ماه رمضان را به یکدیگر اعلام می‌کنند. مطابق این سنت دیرین خواندن مرحبا تا 15نیمه رمضان ساعاتی قبل از اذان صبح  توسط مداحان، مولودی خوانان و آوازخوانان مشهور ادامه دارد و پس از آن یعنی از شب شانزدهم ماه تا پایان رمضان  جای خود را به آهنگ «الوداع» می‌دهد. آهنگ الوداع همان متن مرحبا را دارد وفقط جای این دوکلمه با هم عوض می‌شود.

  خواندن نماز تراویح

از دیگر رسوم این ماه در کردستان خواندن نماز تراویح است. تعداد رکعات این نمازکه بعد از نماز عشاء در مساجد به جماعت اقامه می‌شود در کردستان برخلاف بلوچستان  ثابت نیست و بستگی به امام جماعت دارد اما وجه اشتراک آن فرد بودن این رکعات است. بدین گونه که در مسجدی که 11 رکعت نماز تراویح خوانده می‌شود، نمازگزاران پشت سر امام جماعت دو رکعت نماز می‌گزارند بعد سلام نماز را داده و دو رکعت دیگر؛ این شیوه تا دو رکعت پنجم ادامه می‌یابد. اما نماز آخر تک رکعتی بوده و به آن «وتر» می‌گویند. بعد از نماز اگر فرصتی باشد سخنرانی نیز صورت می‌گیرد.

  کولیره پزی روز 27 رمضان

کردهای کردستان،طبق آیین دیرینه‌شان نوعی نان ویژه و محلی به آن«کولیره» برای شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان پخته  و آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می‌کنند. زنان کردستان، برای پخت کولیره آرد، مغز گردو و مقداری روغن را با هم مخلوط کرده، و در تنور می‌گذارند. در روز 27 ماه رمضان، تقریبا تمام خانواده‌های کردستان روزه را با کولیره و ماست باز می‌کنند.در حقیقت کولیره پزی از روز 26ماه مبارک و بعد از نماز ظهر شروع می‌شود و خمیرهای آماده شده، در روز 27رمضان به تنور می‌روند. بیشتر خانواده‌های طبقه متوسط و بالای کردستان این نان را در تعداد زیاد پخته و میان مردم محل یا افراد نیازمند توزیع می‌کنند. همچنین کردها بر اساس یک رسم دیرینه، کولیره‌های کوچکی نیز می‌پزند و 5 یا 6عدد از آنها را به نخ کشیده و به این امید که خیر و برکت ماه رمضان به دارایی آنها برسد، در انبار خانه قرار می‌دهند.این رشته کولیره یک سال در انبار می‌ماند و سال بعد، با کولیره‌های جدید جایگزین می‌شود.

   شه ونشینی

مردم کردستان براساس یک رسم دیرینه در فصولی که شب‌ها  طولانی‌تر است پس از خواندن نماز در مساجد، به خانه‌های یکدیگر می‌روند که به این رسم «شه ونشینی» می‌گویند. میزبان در این شب‌شینی از مهمانان خود با میوه، شیرینی و خشکبار که به آن «شه وچرا» می‌گویند،پذیرایی می‌کند. این شب‌نشینی‌ها اغلب به بیان خاطرات و در برخی مواقع مسائل تاریخی و حماسی که در نزد مردم کرد جایگاه ویژه‌ای دارد، اختصاص پیدا می‌کند. ساکنان برخی  روستاهای کردستان در این شب‌نشینی‌ها به شاهنامه‌خوانی و سیاوش‌خوانی می‌پردازند. همچنین در برخی مناطق کردستان، این شب‌نشینی‌ها به صورت چرخشی بوده و حاضران در پایان هر شب تصمیم می‌گیرند که فردا شب در  خانه چه کسی  اجتماع کنند.

   مراسم آشتی‌کنان در سنندج

یکی از سنت‌های حسنه مردم سنندج که نوعی استقبال از ماه رمضان نیز محسوب می‌شود،  برگزاری مراسم آشتی‌کنان پیش از آغاز ماه مبارک رمضان است.بر اساس این رسم ریش‌سفیدان هر محله، افرادی را که باهم کدورت دارند بدون اینکه هر کدام از دعوت دیگری خبر داشته باشد، به خانه خود دعوت می‌کنند.آنان نیز پس از حضور در منزل ریش سفید محل و مواجهه با یکدیگر به احترام بزرگ‌ترهای حاضر روبوسی کرده و کدورت‌ها را کنار می‌گذارند.

   دعاخوانی  سحری ریش سفیدان

دعا خوانی هنگام سحر یکی دیگر از آیین‌ و رسوم ماه مبارک رمضان درکردستان است که بیش از همه توسط مردم بیجار به اجرا گذاشته می‌شود. در روستاهای این منطقه براساس سنتی دیرینه هنگام سحر صدای دعاخوانی ریش‌سفیدان به گوش می‌رسد که بدین گونه اقدام به بیدار کردن مردم می‌کنند. در آیین دعاخوانی، ریش سفیدان پیش از آغاز سحر از خواب بیدار شده و با رفتن به پشت‌بام منزل با صدای بلند دعا می‌خوانند تا  اين‌گونه مردم روستا از فرا رسیدن سحر آگاه شوند.

   قصه گویی برای کودکان

یکی دیگر از آیین‌های ویژه رمضان در بین اهالی منطقه کردستان که بیشتر از سوی ساکنان  شهرستان قروه به اجرا گذاشته می‌شود، قصه گویی برای کودکان در ساعات پیش از افطار است. براساس این آیین بزرگ‌ترهای خانواده هر روز قبل از افطار یک حکایت دینی را به صورت داستان برای کودکان خانواده بیان کرده  و  اين گونه تلاش می‌کنند تا آموزه های دینی را به بهترین نحو به نسل آینده منتقل کنند.

   چیشتی مجیور آيین ویژه عید فطر

سرانجام اینکه «چیشتی مجیور» آیین ویژه اهالی کردستان خاصه ساکنان دیواندره در عید فطر است. براساس این آیین مردم در روز عید فطر هر کدام غذاهایی را به مسجد محل آورده و پس از کنار هم گذاشتن غذاها تمامی آن‌ها را با هم مخلوط کرده و هر فردی برای تبرک مقداری از غذاهای موجود را به خانه می‌برد.

روزنامه شهروند