دانستنی ها درباره آستارا

1394/4/7 ۱۱:۱۲

بقعه پیر قطب الدین در ۳ کیلومتری راه آستارا به اردبیل، داخل قبرستان روستای باغچه سرا، روی تپه به نسبت بلندی قرار گرفته ‌است. طول این بنای آجری بیش از ۱۱ و عرضش ۶ متراست. پیشینه‌اش به دوره قاجاریه می‌رسد و در سال ۱۲۵۹ خورشیدی با همیاری مردم، توسط آخوند میر جعفر قُُلی ملقب به میرزا مجتهد آستارایی از علمای بزرگ آن عصر ساخته شده است

 بقعه پیر قطب الدین،آرامگاه جد بزرگ صفویان

بقعه پیر قطب الدین در ۳ کیلومتری راه آستارا به اردبیل، داخل قبرستان روستای باغچه سرا، روی تپه به نسبت بلندی قرار گرفته ‌است. طول این بنای آجری بیش از ۱۱ و عرضش ۶ متراست. پیشینه‌اش به دوره قاجاریه می‌رسد و در سال ۱۲۵۹ خورشیدی با همیاری مردم، توسط آخوند میر جعفر قُُلی ملقب به میرزا مجتهد آستارایی از علمای بزرگ آن عصر ساخته شده است.آجرهای این بنا را با گاومیش از لنکران به این مکان منتقل کرده‌اند. ورودی بنا در قسمت جنوبش قرار دارد که به کفش کن هم راه پیدا می‌کند. اعتقاد مشهور اهالی این است که سید قطب الدین جد پدری شیخ صفی الدین اردبیلی است.

اسپیناس؛قله رویایی

یکی از زیبایی‌های نادر شهرستان آستارا قله سرسبز و رویایی اسپیناس است. این کوه با ارتفاع 2105متر از سطح دریاهای آزاد مرتفع‌ترین قله در جغرافیای منطقه آستارا است. اسپیناس پشت تالاب استیل قرارگرفته و آبشار لاتون نیز از دامنه‌های آن سرچشمه می‌گیرد.این قله رفیع در 17 کیلومتری شرق شهر لوندویل آستارا قرار دارد و برای صعود به آن باید از مناطقی سراسر سرسبز و بکر عبور کرد که این کوهنوردی را به یک طبیعت‌گردی رویایی تبدیل می‌کند.

 آستارایی دیگر در همین نزدیکی

اگر تاکنون از طریق مرز آستارا قصد ورود به جمهوری آذربایجان را کرده باشید بی‌شک با منظره جالبی مواجه شده‌اید. این منظره چیزی جز قرار داشتن شهری با همین نام یعنی آستارا در آن طرف مرز نیست. به عبارت بهتر در حال حاضر دو آستارا وجود دارد یکی در استان گیلان ایران و دیگری در جمهوری آذربایجان که علاوه بر مرز بین‌المللی از طریق  رود آستارا چای نیز از هم جدا شده‌اند. البته آستارا در اصل شهری ایرانی است که  برپایه عهدنامه ترکمن‌چای بخشی از آن از خاک وطن جدا شده است. بخشی که در آن زمان تقریباً غیرمسکون بود و بیشتر زمین زراعی بود. این آستارا بین دریا و كوه‌های توالش قرار گرفته و ساحل شنی چشم نوازی داشته و مزارع برنج آن خودنمایی می‌كنند.آستارای آذربایجان در مقایسه با شهر آستارای ایران خیلی کوچک‌تر است و وجود خودروهای قدیمی لادا، خانه‌هایی با سقف‌های آجری قرمز رنگ، دیوارهایی یک دست خاکستری رنگ و تقریبا تمیز و کنتورهای برق نصب شده روی دیوار بیرونی منازل، فضایی کاملا روسی بدان بخشیده است.اکثر مردم آستارا تالش هستند و به زبان‌های تالشی و ترکی سخن می‌گویند.

 حیران؛ گردنه‌ای که باید از آن گذر کرد

بی‌شک  یکی از نخستین گزینه هایی که تمامی رانندگان کشور در پاسخ به سوال زیباترین گردنه کشور  بیان می‌کنند، گردنه حیران است. گردنه‌ای که  در مسیر راه ارتباطی آستارا - اردبیل قرار گرفته‌ و به همراه روستای ونه‌بین، حاجی امیر بالا و حاجی امیر پایین از مناطق حفاظتی سیاسی و جغرافیایی استان گیلان است.

 این گردنه از یک طرف مشرف به کوه‌هایی است که پوشیده از جنگل‌های انبوه هستند و از سویی مشرف به دره‌ای نه چندان عمیق که از میان آن آستاراچای عبور می‌کند. رودی که  تعیین کننده مرز استان گیلان ایران و جمهوری آذربایجان است. گردنه حیران در بیشتر زمان‌ها در زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی دره‌ها و کوهپایه‌های آن، پوشیده از گل‌ها و گیاهان جنگلی و مرتعی هستند.  با این وجود این گردنه چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح آب‌های آزاد تنها حدود ۱۵۰۰ متر است؛ در واقع علت اصلی مه تقریباً دائمی گردنه حیران رطوبت دریای خزر  و نه ارتفاع زیاد این گردنه است. حیران را می‌توان از زیباترین مناطق سرسبز ایران دانست. اگر به این منطقه سفری داشته باشید متوجه خواهید شد که چرا این نام را آن انتخاب کرده‌اند. زیبایی بیش از حد این طبیعت هر تماشاگری را حیران می‌کند. جاده‌ای که مثل یک مار تنومند به یک کوه بزرگ پیچیده شده، تا ارتفاع بسیار زیادی بالا رفته و خودروها را می‌بینیم که سوار  روی این مار دراز در آن ارتفاع بلند در حرکت هستند. وقتی که این مسیر زیبا طی می‌شود هر چند دقیقه کوتاه با پیچ تندی روبه‌رو می‌شویم که باید آن را دور زد.  این منطقه با توجه به شرایط آب و هوایی بسیار مناسب و کوهپایه‌ای که ذکر شد در چند سال اخیر به شدت مورد توجه طبیعت دوستان قرار گرفته و ساخت‌و‌ساز بناهای تفریحی و سیاحتی در آن رشد پیدا کرده  است ایجاد تله کابین در ارتفاعات مشرف بر حیران، بزرگ‌ترین طرح عمرانی در این راستا محسوب می‌شود.ارتفاعات این منطقه که چشمه‌های زیبای آن از شهرت زیادی برخوردار است هر هفته میزبان صدها کوهنورد است و مسیرهای «علی داشی» و «آلما تله سی» آن از پرطرفدارترین مسیرهای کوهنوردی محسوب می‌شود.

 بهار «انجیلی» و ديگر هيچ ! /رضا سليمان نوري

یکی از صحنه‌های بکری که در مسیر رفتن به شهر آستارا بسیار چشم ها را به خود جذب می‌کند  رنگ‌آمیزی حیرت انگیز درختان جنگل‌های حاشیه مسیر است. رنگ آمیزی‌اي  که تنها در بخشی از مسیر کلاردشت و جنگل‌های لنکران آذربایجان به این زیبایی می‌توان بار دیگر شاهد آن بود. در این مسیر درختان تنها سبز نبوده بلکه رنگین کمانی کامل در حاشیه مسیر چشم‌ها را مجذوب خود می‌کند. در این مسیر درختانی با رنگ‌های نارنجی، زرد پررنگ، قرمز درخشان، قهوه‌ای و سبز سیر در کنار هم قرار گرفته‌اند. رنگ‌هایی که تنها در تصورات کودکان به هنگام کشیدن نقاشی حضور دارند در این مسیر عینیت پیدا كرده  و رهگذران را شیفته خود مي‌كنند.

شاید اگر از محلی‌ها درباره این درختان عجیب و غریب  بپرسید هر کدام چیزی از عجایب آن را برای شما تعریف کنند اما به طور حتم از زبان افراد محلی خواهید شنید  که در گذشته از چوب این درخت برای سوزاندن استفاده می‌کردند زیرا که این چوب‌ها  بسیار دیرسوز و پایدار هستند. آن‌هایی هم که از طب گیاهی سررشته دارند ممکن است به شما درباره خواص میوه، برگ‌ها و پوست  این درختان مطالبی بگویند که شگفتی‌های شما  را دوچندان کند. اگر  هم از  کودکان روستایی حاضر در مسیر درباره این درختان بپرسید به طور قریب به یقین خواهند گفت که هیچ میخی بر تنه این درخت کارگر نیست و  فرو نمی‌رود. و جالب است بدانید تمام این اطلاعات درباره درختان هفت رنگ قرار گرفته در مسیر رسیدن به آستارا از طریق شمال کشور درست است. حال این سوال پیش می‌آید که این درختان چگونه درختی هستند و چه نامی دارند؟

سوالی که در پاسخ آن باید گفت که این  درخت به نام انجیلی مشهور بوده  و از درخت بومی جنگل‌های ایران شناخته می‌شوند. این درخت که ارتفاعش تا حدود 25 متر نیز می‌رسد با نام علمی

 Parrotia Persica شناخته شده و به دلیل مقاوم و سخت بودن چوبش، به درخت آهن نیز مشهور است. Parrotia   که بخش دوم نام لاتین وعلمی این درخت است نیز به معنی جنس طوطی است که شاید علت این نامگذاری وجود دو زائده منقار مانند در دو طرف میوه‌های درخت انجلیی باشد که آنها  را شبیه نوک طوطی کرده است. البته دکتر حبیب‌ا... ثابتی در کتاب درختان و درختچه‌های ایران عنوان کرده که  این درخت به افتخار Parrot گیاه‌شناس فرانسوی به این نام خوانده شده است.

درخت انجیلی از چوبی سفید مایل به سرخ برخوردار است که مقاومت زیادی در برابر پوسیدگی و آتش دارد و به همین خاطر متاسفانه به عنوان هیزم از آن استفاده می‌شده است اما از سوی دیگر همین سخت بودن باعث شده که بریدن این درختان به کاری طاقت‌فرسا تبدیل شود. همچنین سخت و شكننده بودن این درخت استفاده صنعتی از چوب آن را غیر ممکن کرده است و به همین دلیل این درخت زیبا  بر خلاف بسیاری دیگر از گونه‌های گیاهی بومی شمال ایران، تا حد زیادی از دستبرد چوب دزدها در امان مانده است. یکی از ویژگی‌های جالب این درخت سرعت و قدرت بالای جوش خوردن آن است. به گفته محلی‌ها وقتی دو شاخه این درخت روی هم قرار می‌گیرند و به هم متصل می‌شوند خیلی راحت به هم جوش می‌خورند. این مسئله باعث می‌شود که شاخ و برگ‌های انجیلی در جنگل به صورت شبکه‌ای حیرت انگیز در بیایند و اشکال عجیب و موهوم و ترسناکی ایجاد کنند که گاهی درباره آن افسانه‌هایی هم گفته و شنیده می‌شود.  رشد تنه و شاخه‌های درخت انجیلی بسیار کند است مثلا رشد هر یک متر این درخت یک سال و نیم و هر 10 متر این درخت 15 سال زمان می‌برد. معمولا قطر تنه آن از نیم متر بیشتر نمی‌شود و بعد از آن که به سن دو سالگی رسید شاخه‌ها هم به رشد قطری می‌رسند و به صورت افقی آغاز به رشد می‌کنند.درخت در زمان بلوغ به شکل یک گنبد زیبای رنگارنگ در می‌آید زیرا رشد آن به حدی منظم و  متوازن است که ممکن است یک درخت انجیلی داشته باشیم که ارتفاعش حدود 10 متر و تاج مدورش به قطر 8 متر برسد. از دیگر سو برگ‌های انجیلی برای گردشگران و طبیعت دوستان بسیار جذاب است. رگ برگ‌های آن شانه‌ای و در حدود ۶ تا ۸ جفت بوده و معمولا کمی فرو رفته به نظر می‌رسد. در صورتی که پشت برگ برجسته است و برگ را موج‌دار نشان می‌دهد. دو روی برگ خزی و با تارها و کرک پوشیده شده و به رنگ خاکستری است. برگ‌های جوان‌تر که به رنگ بنفش مایل به قرمز هستند، در تابستان به رنگ سبز تیره و درخشان تبدیل می‌شوند و در پاییز این برگ‌های درخشان جنگل‌ها را به فضایی هزار رنگ تبدیل می‌کنند. رنگ‌های مختلف زرد پررنگ، نارنجی پررنگ و قرمز روشن خالص جنگل‌های شمالی ایران خاصه محدوده آستارا  به خاطر وجود این گونه گیاهی است و برای همین درخت انجیلی برای ایجاد فضای سبز و همچنین جذب توریست در جنگل‌ها مناسب است. میوه این درخت کپسول خشک چوبی وتخم مرغی با دوتکه به قطر 10 تا 12 میلیمتر با داخلی صیقلی و خارجی خشن است که درون هر یک دو دانه نامتقارن و قهوه‌ای رنگ شفاف و بدون کرک دیده می‌شود. گل آذین درخت انجیلی نیز دارای پایک کوتاهی است که به‌صورت کاپیتول قبل از بازشدن برگ روی ساقه همان سال ظاهر می‌شود و دارای ‪ ‪ ۶گل است ناگفته نماند که اگر علاقه‌مند به دیدن  گل‌های این درخت که رنگ‌هايش می‌تواند از ارغوانی تا قرمز باشد، از نزدیک هستید باید اسفندماه را برای سفر به آستارا انتخاب کنید.

روزنامه قانون