پوشش گرانقیمت زنان بلوچ

1394/1/31 ۱۰:۴۴

اهمیت دادن به پوشش لباس‌ سنتی برای زنان و مردان بلوچ که بیانگر هویت اصلی آنان بوده بسیار مهم و جالب توجه است به همین سبب زنان بلوچ برای حفظ این فرهنگ و تمدن غنی هزینه‌های گزافی را پرداخته و گرانقیمت‌ترین لباس‌های ایران را می‌پوشند.

محمدامین میربلوچزهی: اهمیت دادن به پوشش لباس‌ سنتی برای زنان و مردان بلوچ که بیانگر هویت اصلی آنان بوده بسیار مهم و جالب توجه است به همین سبب زنان بلوچ برای حفظ این فرهنگ و تمدن غنی هزینه‌های گزافی را پرداخته و گرانقیمت‌ترین لباس‌های ایران را می‌پوشند.

تاریخ سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد که لباس زنان بلوچ، برگرفته از طرح‌های اصیل ایرانی بوده است. لباس زنان سیستان و بلوچستان با تار و پود فرهنگی مردم آمیخته و در لباس زنان بلوچ ابریشم سبز، قرمز، نارنجی و مشکی در سوزن وقتی با دست در هم می‌آمیزد، طرح اصیل پوشش ایرانی به دست می‌آید.

لباس‌های سوزن دوزی در حال حاضر در بازار شهرهای مناطق بلوچستان با قیمت 100 هزار تا یک و نیم میلیون و حتی دو میلیون تومان به فروش می‌رسد.

جمعیت کل استان سیستان و بلوچستان بیش از دو میلیون و 500 هزار نفر (بر اساس سرشماری سال 90 ) است، که بالای 70 درصد آن‌ها را بلوچ ها تشکیل می‌دهند و بیش از نیمی از این جمعیت یک میلیون و پانصد هزار نفری را زنان و دختران بلوچ هستند، یعنی افزون بر 700 هزار نفر، سالانه متوسط یک تا دو میلیون تومان هزینه سوزن دوزی لباس‌هایشان را می‌دهند که هزینه گزاف چندین میلیاردی را نشان می‌دهد.

زنان بلوچ با یک حساب سر انگشتی، نزدیک 1000 میلیارد تومان در سال هزینه برای لباس‌هایشان می‌پردازند. اشتباه نکنید، این زنان از شهرهای پر درآمد ایران نیستند بلکه از خطه بلوچستان هستند.

زنان بلوچ طبق یک رسم قدیمی دوست دارند که در عیدهای مهم مانند عیدفطر، عیدقربان، عیدنوروز و عروسی‌ها لباس نو بپوشند.

زنان بلوچ میراث دار فرهنگ و تمدن بلوچستان هستند

زنان بلوچ میراث‌دار و حافظ اصلی فرهنگ و تمدن بلوچستان بوده و در هر شرایطی مالی که باشند، سعی می‌کنند که بهترین‌ لباس‌ها را بخرند و بپوشند.

زنان بلوچ به شدت پایبند لباس‌هایی هستند که مادران‌شان در عهدهای قدیم و تاریخ باستان و پیدایش انسان می‌پوشیدند.

زنان بلوچستان، به واسطه هزینه‌های گزافی که برای پوشش خود می‌پردازند، میلیاردی پوش‌های ایران محسوب می‌شوند اما در واقعیت آنان از فرهنگ غنی و ارزشی خود پاسداری می‌کنند.

زنان بلوچ در تولید لباسهای زینتی، زیبا و گرانقیمت خود طرح‌هایی را در هم می‌آمیزند و با حس شاعرانه‌ای به پوشش خود ابهت می‌بخشند.

توجه به عنصر زیبایی و زیبایی‌پسندی ریشه در ذات انسانی دارد و زنان بلوچ در این زیبایی سرآمد هستند.

همین زیبایی پسندی و تلاش برای حفظ میراث ماندگار طی سال‌های طولانی باعث پا برجایی لباس سنتی بلوچ و سوزن دوزی شده است.

زنان بلوچ می‌گویند که لباس‌های سنتی بخشی از هویت آن‌هاست، آن‌ها دوست دارند که در روزهای مهم سال لباس‌های زیبا با طرح‌های اصیل سنتی بر تن کنند.

با وجود اینکه سوزن‌دوزی در فرهنگ بلوچ بیشتر در پوشش زنان بلوچ یا روی پشتی، بالشت، پرده، رومیزی و… مورد استفاده قرار گرفته اما در حال حاضر برخی از طراحان خلاق مد و لباس بلوچ از نقوش این هنر فاخر در لباس‌های مردان از قبیل پیراهن، کروات، شال گردن و.. بهره جسته‌اند که این مهم توانسته مورد توجه و پسند جوانان و دوستداران فرهنگ و هنر بخصوص هنرمندان موسیقی و سینما در ایران و خارج از مرزها نیز واقع شود.

سود اصلی معامله لباس زنان بلوچ به جیب دلالان افغان و پاکستانی می‌رود

هنر سوزن‌دوزی به نسل‌های قدیم بوده و زنان و دختران فعلی تنها برای تامین نیازهای خود به ادامه این هنر می‌پردازند زیرا حمایتی از سوزن‌دوزی نمی‌شود و این عامل سبب می‌شود، زنان جامعه امروزی تمایل چندانی برای ادامه این هنر نداشته باشند.

بیشتر زنان بلوچ در شرایط حاضر ترجیح می‌دهند که از کارهای ارزانی که در بازار است حتی اگر از پاکستان و افغانستان آمده خریداری کنند و این عامل سبب گشته سود اصلی معامله لباس زنان بلوچ به جیب دلالان افغان و پاکستانی برود.

این روند باعث از دست رفتن نقوش اصیل و سوزن‌ دوزهای بلوچ شده و عاملی برای کسادشدن بازار کسب شان شده است. با این وجود به نظر نمی‌رسد که برای مسئولان چندان این مسئله مهمی باشد.

برند سوزن دوزی به نام بلوچستانی‌هاست

یک استاد دانشگاه، درباره لباس‌های زنان بلوچی می‌گوید که زنان بلوچ علاقه فراوانی به پوشیدن لباس‌های سنتی دارند.

باقر کرد گفت که در فرهنگ مردم بلوچ، پوشش زنان بلوچ از ارزش بالایی برخوردار است.

به گفته وی با اینکه در سال‌های اخیر بیشتر زنان موفق شدند به کارهای اداری رو بیاورند و در این محیط‌ها لباس فرم بپوشند، به محض اینکه وارد محیط خانواده می‌شوند، لباس خود را می‌پوشند.

وی تاکید می کند: مسئولان باید فکری برای بازار داخلی و خارجی سوزن دوزی بلوچ بکنند.

باقرکرد می‌افزاید: من سال‌هاست که در امور فرهنگی مشغول به کار هستم، همراه مردم. در تمام سال‌ها دیدم که زنان بلوچی به شدت به لباس‌های سنتی علاقه دارند و اصلا اجباری در انتخاب این پوشش نیست.

وی ادامه می دهد: طرح‌های اصیل از بین رفته‌اند اگر قرار باشد طرح‌های سنتی همچنان باقی بمانند، این مسئله نیاز به مدیریت دارد.

به گفته وی یک زن بلوچ تولیدی سوزن دوزی و مسلما مشتری‌های خاص خودش را دارد.

وی تاکید دارد: بازار و به ویژه بازار جهانی باید از سوی مسئولان مربوطه مدیریت شود.

او گفت که برند سوزن دوزی به نام مردم بلوچستان است، همه جهان سوزن دوزی را به نام زنان این خطه می‌شناسند اما مهم این است که چه کسی تولید می‌کند و از این تولیدات بهره می‌برد.

عبدالسلام بزرگزاده پژوهشگر بلوچ به ایسنا گفت: شاید نتوان سند دقیقی از تاریخچه هنر سوزن‌دوزی ارائه کرد اما در خصوص قدمت و معرفی هنر سوزن دوزی زنان بلوچ می‌توان به این بسنده کرد که در آثار مشکوفه روی سفال‌های مربوط به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد اشکالی هندسی مشابه نقوش دست زنان بلوچ دیده می‌شود و همچنین به اعتقاد برخی پژوهشگران و بر اساس شواهد موجود نقوش سوزن دوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ نگاره‌های پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزن دوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر رازآلود افزون شود.

بزرگزاده تاکید دارد: هنر دست زنان بلوچ چنان دارای جذابیت و انعطاف است که اکثر طراحان لباس و مد ایرانی و همچنین سایر صنایع تولیدی طرح‌های صورت گرفته را با محوریت سوزن‌دوزی بلوچ و با الهام از نقش و نگار این هنر دست زنان ایرانی مزین می‌کنند.

محمداکبر چاکرزهی فرماندار خاش به ایسنا گفت: مردم بلوچستان جز معدود اقوام ایرانی هستند که به پوشش محلی خود پایبندند و این لباس‌های فاخر بر تن زنان بلوچ چنان خودنمایی می‌کند تا جایی که نخستین جذابیت گردشگران این منطقه سوزن‌دوزی بلوچ و اولویت خرید مسافران البسه‌های بلوچی و محصولات سوزن دوزی است.

فرماندار خاش می‌افزاید: در میان مردم بلوچ فرهنگ استفاده از البسه‌های محلی پیوندی ناگسستنی با تاریخ و فرهنگ غنی این قوم دارد و زنان بلوچ معتقدند البسه محلی مکمل شخصیت و نشانه بارز هویتی آنان است تا جایی که در فرهنگ عامه مردم بلوچستان پوشش خود نقش تعیین کننده و مهمی دارد و در مناسبات اجتماعی نیز این مهم مشهود است.

پوشش زنان بلوچ با آن که بر اثر گذر زمان شاهد تغییراتی ظاهری بوده اما هیچگاه این تغییرات بنیادی و ریشه‌ای نبوده است چرا که این تغییر و تحول‌ها نتوانسته در اصل فرم لباس بلوچ یا نقوش سوزن‌دوزی خلعی ایجاد کند بلکه این تغییر همیشه برای جذابیت و زیبایی این البسه حاصل شده و اگر غیر از این تغییری صورت گرفته یا با فرهنگ و باورهای مردم بلوچ در تضاد بوده و همخوانی نداشته، بصورت مقطعی انجام گرفته و دوام و ماندگاری چندانی بدنبال نداشته است.

تاکنون آثار فاخر هنر دست زنان بلوچ بارها در داخل و خارج از کشور در نمایشگاه‌های مختلف در معرض نمایش و فروش گذاشته شده که با استقبال چشمگیر علاقه‌مندان به صنعت مد و لباس ایرانی مواجه شده و از جمله این آثار می‌توان به آثار اساتید برجسته هنر سوزن‌دوزی ایران مرحوم "مهتاب نوروزی"، "زرخاتون عظیمی" دارنده مهر اصالت جهانی از یونسکو" و "شهناز خلیلی ایرندگان" که به سفارش فرح و اشرف پهلوی دوخته شده، اشاره کرد که در حال حاضر در محل دائمی نمایشگاه کاخ سعدآباد در معرض نمایش عموم قرار دارند.

به گفته برخی پژوهشگران تا سالهای ۶۵ و۶۶ خرید محصولات سوزن‌دوزی و هنر دست زنان بلوچ در بازارهای جهانی از سطح قابل قبولی برخوردار بوده، بطوری که فرانسه با بیشترین خرید مقام اول، آلمان دوم، آمریکا سوم و کشورهای ژاپن، سوئیس، انگلیس و ایتالیا در رده‌های بعدی خرید محصولات سوزن دوزی بلوچ قرار داشته‌اند.

ایسنا