1394/1/29 ۱۱:۰۱
با ایجاد فهرست آثار ملی منقول در دفتر ثبت آثار تاریخی، بالاخره پس از هشتاد و پنج سال وقفه، یکی از قوانین حوزه‌ی میراث فرهنگی اجرای قانون، عملی و در نهایت 10 شی تاریخی فرهنگی در این فهرست ثبت و ابلاغ شدند.
اواخر سال گذشته، 10 اثر منقول فرهنگی - تاریخی که در سال‌های گذشته در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بودند، برای نخستین‌بار و پس از گذشت 85 سال از تصویب قانون حفظ آثار ملّی در این فهرست ابلاغ شدند.
فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی در این زمینه گفت: قانون درباره‌ی حفظ آثار ملّی مصوب آبان 1309 مجلس شورای ملّی و نظام‌نامه‌ی اجرایی آن مصوب 1311 هیأت وزرا، دولت را مکلف کرده تا آثار و اشیای منقول را مانند آثار و اماکن غیرمنقول ثبت کند، این قانون در سال 1310 اجرا شد و نخستین اثر غیرمنقول در 24 شهریور همان سال ثبت ملّی شد، تا کنون نیز 31 هزار و 200 اثر در فهرست آثار غیرمنقول به ثبت رسیده است اما هیچ اثر و شی منقولی در فهرست آثار ملی ثبت نشده بود.
وی افزود:در سال 1387 پرونده‌ی تعدادی از آثار منقول تهیه و مراتب قانونی ثبت آنها انجام شده بود، اما به دلیل اجرائی شدن طرح دورکاری و انتقال مرکز اسناد سازمان به شیراز، ابلاغ رسمی آنها صورت نگرفت، سرانجام پس از بازگرداندن مرکز اسناد از شیراز به تهران و ساماندهی آرشیو ثبت، ابلاغ آثار منقول در دستور کار قرار گرفت و انجام شد، با این اقدام به طور رسمی فهرست آثار ملّی منقول شکل گرفت.
نظری همچنین درباره‌ی قوانین مصوب شده‌ی دیگر به جز قانون اساسی درمورد ثبت آثار و اشیای منقول اظهار کرد: بند «ج» از ماده واحده‌ی قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب بهمن 1364مجلس شورای اسلامی و بند ششم از ماده‌ی سوم قانون اساسنامه‌ی سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی، فصل دوم آیین نامه‌ی مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی تاریخی منقول مجاز مصوب 1384 هیأت وزیران، ماده‌ی 22 آئین نامه‌ی حفاظت از میراث فرهنگی کشور مصوب1381 شورای امنیت کشور تصریح می‌کنند که سازمان میراث فرهنگی باید ثبت آثار و اشیای منقول را با اولویت در دستور کار قرار دهد.
نظری تاکید کرد: ثبت آثار منقولی که در اختیار اشخاص، سازمان‌ها، دستگاه‌ها و موزه‌ها است در دستور کار قرار دارد.
وی درباره‌ی 10 اثر ثبت و ابلاغ شده در فهرست آثار ملی منقول توضیح داد.
1- قرآن «عثمان بن حسین وَرّاق غزنوی» با شماره‌ی یک در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. تاریخ ثبت این اثر 26 شهریور ماه 1387 است.
این قرآن اکنون در استان خراسان رضوی، مشهد، حرم مطهر امام رضا (ع)، سازمان کتابخانه ها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس نگهداری می‌شود و قدمت آن به سال 466 قمری باز می‌گردد.
قرآن «عثمان بن الحسین الورّاق الغزنوی» که 30 جزء قرآن را شامل می‌شود به دستور «ابوجعفر محمد بن احمد عبدوسی» بین سال‌های 464 تا 466 قمری همزمان با اواخر دوره‌ی حکمرانی آلب‌ارسلان و اوایل حکومت سلطان ملکشاه سلجوقی در بغداد و به چندین نوع خط کتابت شده است.
قرآن به خط کوفی نگارش شده و در برخی بخش‌ها خط رقاع و رقاع آمیخته به ثلث در میان نگارش آن دیده می‌شود. هر یک از 30 جزء نیز دارای دو صفحه‌ی تذهیب مقابل هم است که طرح و نقش هر جزو با جزو دیگر متفاوت است. این کتاب ارزشمند و تاریخی دو هزار و 331 صفحه داردو واقف آن در سال 614 قمری «علی بن ابوالفضل بن علی صفحه حاجی بقرایی» بوده است.
2 - قرآن «نِگِل» در استان کردستان، شهرستان سنندج، بخش کلاترزان، دهستان نگل، روستای نگل و مسجد نگل قرار دارد که شماره ی ثبت آن در فهرست آثار منقول دو است. همچنین زمان ثبت این قرآن 27 اسفند ماه 1387 است و قدمت آن به قرون اولیه‌ی اسلامی برمی‌گردد.
قرآن خطی «نگل» بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که درزمان خلیفه‌ی سوّم (عثمان بن عفان) به رشته تحریر درآمده است. قطع قرآن رحلی بزرگ، جلد آن چرم و رنگ آن قهوه‌ای تیره است. صفحات قرآن ازکاغذ ضخیم بوده وبه علت تشابهی که به پوست دارد در بین مردم به پوست آهو شهرت یافته است. خط قرآن کوفی و دارای نقطه و اعراب و در قسمت سرسوره ها و شماره های آیات مطلا و مزین به نقوش گیاهی است.
براساس شواهد و شیوه‌ی نگارش و اعراب‌گذاری آن احتمالاً این قرآن درسده‌ی چهارم یا پنجم هجری نگاشته شده است.
3 - قالی دستبافت «شماره‌ی دو حسینیه‌ی بیجار» به شماره‌ی ثبت 3، سومین اثر ثبت شده در فهرست میراث منقول کشور است که 27 اسفند ماه 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این قالی دستباف را مربوط به سال 1309 قمری دانسته‌اند و اکنون در استان کردستان، شهرستان بیجار، شهر بیجار، حسینه بیجار نگهداری می‌شود.
این قالی دستبافت، تمام پشم با رنگ گیاهی بافت بیجار (روستای حلوایی)، تقریباً سالم و حدوداً دارای 120 سال قدمت و دارای تکنیک بافت قالی‌بافی گره متقارن است. واقف اثر «علیرضاخان» است.
4 - منبر مسجد جامع «ندوشن» در شهر ندوشن یزد با شماره‌ی ثبت 4 ، اثر دیگری است که در فهرست آثار منقول کشور به ثبت رسیده است. این اثر نیز 27 اسفند ماه 1387 در فرهست آثار ملی به ثبت رسید و قدمت آن رامربوط به قرن ششم هجری تخمین می‌زنند.
این منبر قدیمی از چوب سرو و کاج و در سه قسمت مجزا ساخته شده و دارای شش پله است. منبر با 712 قطعه چوب منبت‌کاری شده و با خط کوفی تزئین ساخته شده است. در پله‌های جلو آیه‌ی 9 سوره جمعه حک شده «یا ایها الذین ءامنو اذا نودی للصلوه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکرالله وذروالبیع ذلکم خیرلکم ان کنتم تعلمون» و در قسمت دیگری آیه‌ی 186 سوره‌ی بقره حک شده است.
این منبر سرلوحه‌ای داشته که حدود سال 1248 به موزه‌ی متروپولیتن آمریکا انتقال یافته است.
5 – پنجمین اثر ثبت شده در فهرست آثار منقول کشور «ریتون» متعلق به هزاره‌ی پنجم قبل از میلاد و متعلق به تپه قمرود در استان قم با شماره‌ی ثبتی 5 است و اکنون در اداره کل میراث فرهنگی این استان نگهداری می‌شود. این اثر نیز 27 اسفند ماه 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است
این ریتون سفالی متعلق به هزاره‌ی پنجم قبل از میلاد و دارای تزئینات ابتدایی به صورت خطوط مواج است.
6- قرآن «کوفی» آستانه حضرت معصومه (س) با شماره‌ی ثبتی 6 در فهرست آثار منقول به ثبت رسیده است. این اثر نیز 27 اسفند ماه 1387 در فهرست اثار ملی به ثبت رسیده است و اکنون در موزه‌ی آستانه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود.
این قرآن به خط کوفی در قطع وزیری کوچک کتابت شده و بر روی اوراق پوست نوشته شده است. این کتاب 325 برگ است که توسط خلیفه شاه‌قلی در تاریخ 956 قمری به آستانه حضرت معصومه (س) وقف شده است. این قرآن منسوب به امام حسن عسگری (ع) است.
7 - قرآن «مجید» سازمان میراث فرهنگی اصفهان نیز هفتمین اثر ثبت شده در فهرست آثار منقول و به همین شماره است که 27 اسفند ماه 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این قرآن اکنون در کاخ موزه‌ی چهلستون نگهداری می‌شود.
این قرآن نفیس از جنس پوست گوساله و تمام صفحات مجدول با رنگ‌های لاجوردی، مشکی، طلایی و قرمز و همه‌ی سرسوره‌ها به نقوش تزیینی هندسی و گیاهی مزین شده است.
نگارش قرآن به خط کوفی مشکی با اعراب‌گذاری دایره‌ای به رنگ قرمز انجام شده و نام سوره‌ها به خط کوفی با رنگ طلایی در حاشیه نگاشته شده است. در هر صفحه چهارده سطر قرار گرفته و جلد قرآن چرم مشکی با تزیینات سوخت معرق با طرح لچک ترنج طلایی و پایه قفل و گوشه‌های نقره‌ای است. صحافی، جلد و تزیینات آن در دوره های بعدی و احتمالاً در دوران صفویه انجام شده است. قرآن 575 صفحه دارد.
8 - قرآن «سلجوقی» آستانه‌ی حضرت معصومه (س) به شماره 1227) با شماره ی ثبتی هشت در فهرست آثار منقول به ثبت رسیده است. این اثر نیز 27 اسفند ماه 1387 به فهرست آثار ملی اضافه شد. این قرآن نیز اکنون در موزه‌ی آستانه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود.
این قرآن در قطع رحلی، به تعداد 363 برگ، به خط ثلث آمیخته به محقق، ترجمه به خط نسخ فارسی، مربوط به دوره سلجوقی، وقف مرقد علی بن محمد باقر(ع) مشهد اردهال است.
9 - ضریح «ایلخانی بقعه قیدار نبی (ص)» به شماره‌ی 9 در فهرست آثار ملی منقول به ثبت رسیده است. این ضریح در شهرستان خدابنده، شهر خدابنده، بقعه قیدار نبی (ص) نگهداری می‌شود.
این ضریح تا قبل از آبان ماه 1387 در درون ضریح صفوی قرار گرفته بود ولی هم اکنون در داخل ضریح مدرن امروزی محصور شده است. آن متعلق به قرن هفتم هجری همزمان با دوره‌ی مغول است. تزیینات کنده‌کاری در چهار وجه جانبی ضریح یادآور کاشی‌های گنبد سلطانیه است با این تفاوت که تاریخ ساخت ضریح، مطابق با کتیبه‌ی روی آن نشان‌دهنده‌ی این نکته است که تقریبا 50 سال قبل از احداث گنبد سلطانیه ساخته شده است.
10 - قرآن «ایلخانی» آستانه حضرت معصومه (س) به شماره‌ی 1207) دهمین اثر ثبت شده در فهرست آثار منقول به ثبت رسیده است. این قرآن در 27 اسفند ماه 1387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این قرآن نیز در موزه آستانه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود و در قطع وزیری به خط نسخ کهن و ترجمه آن به خط نسخ فارسی ، دارای 426 برگ و دارای جدول کشی است. کاتب این قرآن مشخص نیست.
ایسنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید