ظرفیت‎ ‎های بین المللی دانشگاه تهران / دکتر حسام الدین واعظ زاده

1393/12/12 ۱۲:۲۲

دانشگاه تهران بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین دانشگاه کشور سالروز هشتاد سالگی خود را جشن می‌گیرد. این قدمت در میان دانشگاه‌های بزرگ جهان قابل توجه است.

دانشگاه تهران بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین دانشگاه کشور سالروز هشتاد سالگی خود را جشن می‌گیرد. این قدمت در میان دانشگاه‌های بزرگ جهان قابل توجه است.

از جمله شاخص‌های مهم دانشگاه‎های بین‌المللی در جهان، میزان جذب دانشجویان خارجی است. امروزه بسیاری از دانشگاه‌ها در اروپا و آمریکای شمالی بخش مهمی از هزینه‌های جاری خود را از جذب دانشجویان خارجی تأمین می‌کنند. کشورهای انگلیسی زبان کانادا، آمریکا، انگلیس و استرالیا در صدر جذب دانشجویان خارجی در جهان قرار دارند.

اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد حرکت موج‌های دانشجویان خارجی در دست نیست، اما بر اساس گزارش 2014 اخبار جهانی دانشگاه‌ها:‏ICEF Monitor ‎ و OECD‏ تعداد دانشجویان خارجی متقاضی تحصیلات عالی در سطح جهان از 2 میلیون در سال 2000 میلادی به حدود 5 میلیون در سال 2014 رسیده است. اروپا نیمی از دانشجویان خارجی جهان را در خود جای داده است.

برخی کشورها حتی تسهیلات زیادی در قانون مهاجرت و اقامت دائم برای دانشجویان خارجی که موفق به اخذ پذیرش می‌شوند قائل شده‌اند. بازار دانشجویان خارجی هر روز رقابتی‌تر می‌شود و سالانه گردشی به میزان میلیاردها دلار اعتبار مالی در جهان به همراه دارد. به عنوان نمونه، دولت کانادا با اعمال سیاست‌های جدید جذب دانشجو، میزان دانشجویان خارجی خود را حدود 23 درصد از سال 2011 تا 2013 افزایش داده است. هم اکنون حدود 300 هزار دانشجوی خارجی در کانادا مشغول به تحصیل هستند، یعنی چیزی حدود یک صدم جمعیت 30 میلیونی این کشور، که رقم بسیار بالایی است. گفته می‌شود برنامه جذب دانشجویان خارجی درکانادا تا 2025 به دوبرابر می‌رسد.

طی سال‌های اخیر، دانشگاه تهران تلاش‌های مفیدی برای جذب دانشجویان خارجی انجام داده است که عمدتا درقبال همکاری‌های دوجانبه با دانشگاه‌های دیگر است. ظرفیت خوبی برای جذب دانشجویان خارجی از کشورهای همسایه وجود دارد. باید توجه داشت که در منطقه غرب آسیا مهمترین مبداء حرکت دانشجویان خارجی هند، پاکستان، نپال، بنگلادش، ترکیه، قزاقستان و عربستان سعودی هستند. برای جذب دانشجوی شهریه ای، مناسب است برنامه‌ای راهبردی برای دانشگاه‌های برتر کشور تنظیم شود.

شایان ذکر است که یکی از موانع مبتلابه همه دانشگاههای کشور، بفرض جذب دانشجوی خارجی، ضعف سطح زبان انگلیسی برای امور مهم آموزشی و پژوهشی است. تعلیم موثر زبان فارسی دانشگاهی به دانشجویان خارجی در یک دوره زمانی کوتاه نیز از مسائل مهم و نیازهای فوری در این زمینه است. این درحالیست که در بسیاری از رشته‌های فنی و پزشکی و حتی علوم انسانی دانشگاه‌های ایران از نظر علمی در سطح نسبتا مناسبی نسبت به دانشگاه‌های سایر کشورها قرار دارند.

از عوامل مهم و تأثیرگذار در جذب دانشجویان خارجی، تحول ارتباط دانشگاه و صنعت و بازار کار در کشور برای همه رشته‌هاست. علم کاربردی باید تقویت شود، زیرا دانشجویان خارجی با پرداخت شهریه وهزینه‌های جانبی، بعد از اتمام تحصیلات بدنبال کسب قابلیت‌های بیشتر علمی و کارشناسی برای ورود به بازار کار و موقعیت بالاتر شغلی در کشور خود هستند. لذا باید تحولی در نوع رابطه دانشگاه و حوزه عمل و کار نیز اتفاق بیفتد تا بتواند جذابیت لازم بین‌المللی ایجاد شود و علم کاربردی به دانشجویان خارجی تعلیم داده شود.

دولت، شرکت‌های خصوصی و بازرگانی، بویژه بخش‌های مختلف موجود در اتاق بازرگانی بایستی به کمک دانشگاه تهران بیایند و ضمن حمایت ویژه برای سرمایه گذاری در این دانشگاه، زمینه‌های جذب دانشجویان خارجی را تقویت نمایند. اتصال بخش صنعت و بازار کار به بدنه دانشگاه یکی از «بایدها» برای بین‌المللی کردن دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌های بزرگ کشور است. بسیاری از دانشگاه‌های ما در مراکز استان‌ها ظرفیت بین‌المللی شدن را دارند. ضمن آنکه، سیستم خدمات آموزشی و پرسنل اداری در دانشگاه‌ها نیز می‌بایست به زبان بین المللی و استانداردهای مورد نیاز مجهز شوند و بر آنها تسلط کامل داشته باشند. زیرا ممکن است جذب دانشجوی خارجی انجام شود اما حفظ، نگهداری و هدایت آنها تا اتمام دوره تحصیلی به نتیجه نرسد. این امر ضررهای دوچندانی بر حیثیت علمی و دانشگاهی کشور وارد می‌کند. لذا، ملاحظات و لوازمی برای این منظور متصور است که هنوز هیچیک از دانشگاه‌های برتر کشور، لااقل به استانداردهای روز نرسیده اند.

دانشگاه تهران ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به مرکزاصلی و جهانی آموزش زبان و ادبیات فارسی به دانشجویان خارجی را داراست. لذا تلاش‌های انجام شده در این راستا باید تقویت و پشتیبانی جدی شود.

ما باید بتوانیم در جذب دانشجویانی از کشورهای عربی ـ که متاسفانه کمترین تعامل علمی و آموزشی را با دانشگاهها و نخبگان و اساتید ما دارند ـ نیز تحولی ایجاد کنیم. ورود دانشجویان عرب و مسلمان برای هم افزایی علمی ـ آموزشی و نیز نزدیکی مذاهب اسلامی در میان نخبگان و دانشگاهیان فواید زیادی بدنبال خواهد داشت.

وزارت علوم می‌بایست با استفاده از بهترین کارشناسان داخلی و خارجی برای بین‌المللی کردن دانشگاهها و ارائه آموزش‌های لازم اقدام کند. یکی از موانع مهم، عدم اطلاع و بکارگیری از روش‌های ابتکاری و بروز علمی در معرفی ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و نیز تبلیغ مناسب برای جذب دانشجویان بین‌المللی است. بسیاری از سایت‌های دانشگاهی یا به زبان بین‌المللی مجهز نیستند و یا اطلاعات بروز و مورد نیاز دانشجویان خارجی را ارائه نمی‌دهند.

دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌های برتر کشور نیازمند یک انقلاب اداری هستند تا بتوانند خود را با حداقل‌های استانداردهای جهانی مطابقت دهند. بوروکراسی دانشگاه‌های ایران بسیار پیچیده و ناکارآمد است. دانشجویان خارجی تحمل مواجهه با این نظام اداری و غیر شفاف و خسته کننده و زمان بر را ندارند. ضمن آنکه مسأله امکانات رفاهی و خوابگاهی و امکانات ورزشی دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌های بزرگ کشور، باید با موارد مشابه در کشورهای پیشرو قابل رقابت باشد.

نهادهای امنیتی نیز از تجربه سایر کشورها استفاده کنند و موانع موجود را برای جذب دانشجویان خارجی هموارتر، و تعامل و ارتباطات علمی و دانشگاهی با سایر دانشگاه‌های جهان را تسهیل نمایند.

در بزرگداشت هشتاد سالگی نماد علمی کشور، دانشگاه تهران با در اختیار داشتن اساتید مبرز ملی و بین‌المللی، ظرفیت بین‌المللی شدن را بیش از گذشته دارد. در این میان، برای ارتقاء جایگاه جهانی دانشگاه تهران، عوامل و موانع مستقیم و غیر مستقیم دخیل در این امر، می‌بایست مورد مطالعه و بررسی مجدد قرار گیرند. میزان استقلال علمی و مدیریتی دانشگاه تهران، تأثیر شرایط سیاسی ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، امکانات علمی و پژوهشی و بالندگی اساتید، فراز و نشیب‌های وارده بر وزارت علوم و نیز تعیین ریاست دانشگاه تهران و نیز ثبات مدیریتی ایشان، بر جایگاه این دانشگاه در عرصه ملی و بین‌المللی نقش تعیین کننده‌ای خواهد داشت. ‏

روزنامه اطلاعات